Reizen door Italië

‘Ik word wakker van de geur van koffie en een pas geschoren Venetiaan. Hij staat aan het bed met een blad waarop een klein gehavend mokapotje staat, stomend en wel, kopjes, lepeltjes en suiker in een zak, Ik ben ontzet door hoe het huis er in het ochtendlicht uitziet, maar hij staat te stralen. We besluiten twee uur lang te werken, dat alle orde die we aan de chaos kunnen ontworstelen  genoeg is voor de eerste dag. Om elf uur rennen we de trap af. Hij wil naar Torcello, waar we kunnen uitrusten en praten en alleen kunnen zijn, zegt …

Giuseppe Cipriani bedacht niet alleen de carpaccio, maar ook de wereldberoemde cocktail van prosecco en perzik: Bellini. Ook dit drankje noemde hij overigens, net als de carpaccio, naar een Venetiaanse schilder; Giovanni Bellini. Bellini werd geboren in een schildersfamilie en groeide als het ware op met een penseel in zijn hand. Giovanni begon als leerling in het atelier van zijn vader, Jacopo Bellini, die in een vrij strakke, icoonachtige stijl schilderde. Giovanni’s vader was echter niet zijn belangrijkste leermeester. Die rol was weggelegd voor Andrea Mantegna, die getrouwd was met de zus van Bellini. Van hem leerde Bellini pas echt …

Bij het woord carpaccio denk je waarschijnlijk allereerst aan het Italiaanse voorgerecht van plakjes zeer dungesneden ossenhaas met een sausje van tabasco, mayonaise en witte peper. Wat bijna niemand echter weet, is dat dit gerecht niet alleen in Venetië is bedacht, maar dat het zijn naam dankt aan een Venetiaanse schilder, Vittore Carpaccio geheten. Cipriani’s carpaccio Het gerecht carpaccio werd in 1950 voor het eerst geserveerd. Giuseppe Cipriani, de eigenaar van Harry’s Bar in Venetië, wilde voor een van zijn vaste gasten, gravin Amalia Nani Mocenigo, graag wat bijzonders maken. Ze leed aan bloedarmoede en moest van de huisarts rauw …

Ook het Guggenheim Museum ligt, net als de Gallerie dell’Accademia, in de wijk Dorsoduro. Toen Peggy Guggenheim, de nicht van de oprichter van de Guggenheim Foundation, zich in Venetië vestigde, was de hele stad in rep en roer. Er moest en zou een passend palazzo voor haar en haar kunstwerken gevonden worden. Aangezien Peggy Guggenheim als stelregel had dat een dag zonder de aankoop van een mooi kunstwerk eigenlijk een verloren dag was, was dit nog geen sinecure. Want waar breng je zo’n enorme kunstcollectie onder? Uiteindelijk lukte dat en werd het Palazzo Venier dei Leoni aan Guggenheim toegekend. Guggenheim …

Dorsoduro is de meest kunstzinnige wijk van Venetië. Dat is onder andere te danken aan de aanwezigheid van de Gallerie dell’Accademia, waar de zalen vol hangen met de meest schitterende werken van Venetiaanse meesters. De Gallerie dell’Accademia maakt deel uit van de Accademia di Belle Arti, de Academie voor Schone Kunsten. Dat we hier vandaag de dag een groot deel van het werk van de Venetiaanse meesters kunnen bewonderen, hebben we eigenlijk te danken aan Napoleon. Hij gaf in 1807 het bevel talrijke kerken en religieuze instellingen op te heffen. Met de kunstschatten die dit opleverde, liet hij een grote …

Venetië is het sprookjesachtige koninkrijk van zout en parels, prosecco en zeemeerminnen, bigoli en polenta. Tessa Kiros zwerft door de stad, snuift de sfeer op en laat haar verbeelding voeden door de rijke geschiedenis van de stad en haar duistere steegjes. Volg haar in recepten, sfeerfoto’s, dagboekfragmenten en overpeinzingen door haar geliefde Venetië en geniet van de smaken die in deze stad rondwaren… ‘Eigenlijk kan ik je niet veel over Venetië vertellen… je zult zelf moeten komen en de stad met eigen ogen zien. Tijdens de treinreis hierheen kon ik aan de blikken van mijn medereizigers merken hoezeer ze naar …

Zoals ik maandag al heb aangekondigd, verblijven we komende maand in Venetië, de stad die de dichter Joseph Brodsky zo wondermooi beschrijft in zijn gedicht Venetiaanse Strofen I: ‘Zo doven kroonluchters; zo gaan koepels als kwallen krimpen wanneer de nacht gevallen is. Zo vernauwen straten zich, kronkelend als alen, en zijn pleinen platte vis. Zo komt Nereus, uit opgeklopte dameskapsels kammen plukkend voor zijn dochters, naderbij, maar onthoudt zich van de gele, gratis parels van de straatlantarenrij.’ Dezelfde ervaring verwoordde Brodsky in zijn Kade der Ongeneeslijken: ‘De trage voortgang van de boot door het duister was als de passage van een …

Als je in augustus in Rome bent is een wandeling door Rome in de voetsporen van keizer Augustus een must! Die gaan we vandaag dan ook maken, en wie niet in Rome is wandelt aan de hand van de beschrijving hopelijk net zo makkelijk mee… Augustus heette bij zijn geboorte nog geen Augustus. Hij werd op 23 september 63 voor Christus in Rome geboren als Gaius Octavianus. Zijn moeder was een nicht van Gaius Julius Caesar. De kleine Gaius Octavianus was dus een achterneef van de grote Caesar. Toen Gaius Octavianus net vier jaar was, overleed zijn vader. Het was …

In mei was ik al zo verbaasd toen het met Pinksteren rozenblaadjes regende in het Pantheon, maar toen ik in Terug in Rome van Rosita Steenbeek las dat het in Rome altijd sneeuwt op 5 augustus, viel ik van verbazing bijna van mijn stoel. Sneeuw in augustus? Als de Romeinen de stad grotendeels verlaten hebben vanwege de drukkende hitte en je alleen nog toeristen over de trottoirs ziet slenteren, naarstig op zoek naar een barretje dat nog open is voor een flesje water of een ijskoffie? Als zelfs de Romeinse zwerfkatten pas ver na het vallen van de avond uit hun koele …

Serena, die tijdens Saskia’s logeerpartij al snel in de gaten had hoe groot haar  passie voor boeken was, nam Saskia op een van haar laatste dagen in Siena mee naar het Archivio di Stato, het staatsarchief, dat is gevestigd in het Palazzo Piccolomini. Het archief is helaas niet altijd toegankelijk voor toeristen, maar wanneer je een paar dagen voor je bezoek per mail of telefoon informeert of je langs kunt komen, ben je meestal van harte welkom. Het is de moeite in elk geval meer dan waard, want in dit archief bevindt zich een van de mooiste bezittingen van Siena: …

Saskia: ‘Op de een of andere manier voel ik me in Italië altijd erg aangetrokken tot oude kloosters, en dan met name tot de mooie, verstilde kloostertuinen die in het hart van een kloostercomplex liggen. Begrijp me niet verkeerd, het is niet het leven binnen die muren dat me aantrekt – er is buiten die muren zo veel moois te zien en te beleven – maar de sfeer die in zo’n tuin heerst. Zelfs in de kloostertuinen in de centra van de meest drukke steden als Napels en Rome heerst een absolute rust, alleen verstoord door kwetterende vogeltjes en het …

Saskia: ‘De eerste aanblik van het Piazza del Campo ontroert me ook dit keer weer. Het begint al op een paar kilometer afstand, als je de slanke Torre del Mangia boven de daken van de huizen ziet uitsteken en steeds dichterbij ziet komen. Naarmate je dichterbij komt, verdwijnt de toren soms achter een groot gebouw, maar niet voor lang. Door de smalle straatjes vang je steeds weer een glimp op van de toren, totdat je door een nauwe doorgang aan de rand van het Piazza del Campo staat en de toren in al zijn glorie kunt aanschouwen. Het plein vraagt …

Het is de vooravond van de Palio. Alles wordt uit de kast gehaald om ervoor te zorgen dat de wijk Civetta gevestigd is, de overwinning op zijn naam mag schrijven. Iemand van buiten Siena kan zich vaak nauwelijks iets voorstellen bij al deze commotie, maar voor de Sienezen is de Palio het belangrijkste hoogtepunt van het jaar. John Appel heeft dat gevoel een aantal jaren geleden perfect tot uiting weten te brengen in zijn documentaire The Last Victory, waarin twee inwoners van Civetta tijdens de dagen voorafgaand aan de Palio worden gevolgd en geïnterviewd. Hoofdpersoon van de film is Egidio, …

Toen ik vorig jaar in Siena aan mijn cursus Italiaans voor gevorderden begon, kregen we allereerst een stencil uitgereikt met de titel Vocabolario di sopravvivenza per il Palio: Woordenlijst om de Palio te overleven. Mijn medestudenten en ik keken elkaar een beetje lacherig aan: ook zonder deze specifieke kennis zouden we deze eeuwenoude paardenrace weten te doorgronden, dachten we. Binnen vijf minuten wisten we al dat we de lijst hard nodig zouden hebben. De inwoners van Siena praten in juli en augustus nauwelijks ergens anders over dan over de Palio, die het hele dorp in zijn greep heeft. De wereldpolitiek, …

Siena is niet alleen de stad van de Palio, maar ook van de lekkerste koekjes! Als je door de middeleeuwse straatjes loopt ruik je de zoete geur van versgebakken koekjes of de kruidige tonen van panforte die net uit de oven wordt gehaald. Ideaal voor bij een kopje koffie, en als je lang genoeg in Siena blijft kun je elke ochtend andere koekjes uitproberen. Cantuccini – knapperige amandelkoekjes Het bekendst zijn waarschijnlijk de cantuccini, langwerpige amandelkoekjes die net als beschuit twee keer gebakken worden. De koekjes bevatten naast amandelen ook meel, suiker, amaretto en enkele specerijen als kardemom, kaneel, kruidnagel en …

Siena maakt zich op voor de Palio. Al wekenlang gonst het in de kleine Toscaanse stad van de bedrijvigheid in de contrade. Vanavond weten we welke contrada de Palio di Provenzano op zijn naam mag schrijven. Deze contrada mag zich de trotse eigenaar noemen van de palio of cencio (‘vaandel’), die dit jaar is ontworpen door Ali Hassoun, een Libanese kunstenaar die al jarenlang in Italië woont. De afbeelding op de palio verwijst naar de Slag bij Montaperti, waarbij de Sienezen de Florentijnen wisten te verslaan en die precies 750 jaar geleden plaatsvond. Zoals ik gisteren al schreef, telt Siena …

Vanaf vandaag verblijft Saskia een maand in Siena, waar de voorbereidingen voor de Palio, de paardenrace die de hele stad wekenlang in zijn greep houdt, in volle hevigheid zijn losgebarsten. Maar paarden zijn bij lange na niet de enige dieren die je in aanloop naar de Palio in Siena tegen komt. Lees en wandel mee door de verschillende wijken van de stad en ontdek de meest bijzondere beesten! Siena is verdeeld in zeventien verschillende wijken, contrada’s genaamd. Elke contrada heeft zijn eigen grondgebied, zijn eigen kerk, zijn eigen fontein, zijn eigen hechte gemeenschap… en zijn eigen dier. Dat dier kom je …

Vandaag is het dubbel feest in Rome: het is namelijk de feestdag van de heiligen Petrus en Paulus, die volgens de overlevering beiden op deze dag (en zelfs binnen het zelfde uur) zouden zijn gestorven. Goethe was op 30 juni 1787 in Rome ten tijde van de feestelijkheden ter ere van Petrus en Paulus en tekende het volgende dagboekfragment op: Goethe in Villa Borghese ‘Het grote Petrus- en Paulusfeest is eindelijk ook gekomen; gisteren zagen we de verlichting van de koepel en het op de Engelenburcht aangestoken vuurwerk. De verlichting wekt de indruk van een gigantisch sprookje, men gelooft zijn …

De wijk Testaccio is voor de meeste toeristen nog onontgonnen terrein. Toch is deze buurt een bezoek meer dan waard, zowel voor kunstliefhebbers als voor lekkerbekken! Tijdens de bloeiperiode van het Romeinse Rijk bevond zich op de plek waar nu Testaccio ligt de Porticus Aemilia, de binnenhaven van Rome. Hier werden vanuit Ostia, de haven aan zee, enorme kruiken met Spaanse olijfolie aan land gebracht. De olijfolie werd door de havenarbeiders overgedaan in kleinere vaten die gemakkelijker te vervoeren waren. Als de grote amforen waarin de olie was aangekomen geleegd waren, werden ze vernietigd. De kruiken waarin de olie was …

Toen ik in april in Rome was, heb ik natuurlijk een muntje in de Trevifontein gegooid, waarvan hierbij het levende bewijs: Zoals jullie wellicht weten, was ik hierdoor verzekerd van mijn terugkeer naar Rome. Al decennialang gooien toeristen en bezoekers een muntje in de fontein, met de heilige overtuiging dat ze dan nog eens zullen terugkeren. De oudste vermelding van het werpen van een muntje dateert van ongeveer 1870, maar pas in 1954 werd deze gewoonte door de film Three Coins in the Fountain wereldberoemd. Volgens de echte kenners moet je met je rug naar de fontein gaan staan. Je …

De Galleria degli Uffizi heeft ontelbaar veel kunstwerken in haar collectie waarbij de hoofdrol is weggelegd voor Venus, de godin van de Schoonheid. Op het schilderij dat we in deze blog bespraken, The Tribuna of the Uffizi van Johann Zoffany, zie je vooraan een van de beroemdste werken waarop Venus staat afgebeeld, de Venus van Urbino van Titiaan. Het schilderij is op het doek van Zoffany een beetje een vreemde eend in de bijt, aangezien het in die tijd in Florence nog niet zo gewoon was om een vrouw zo open en bloot af te beelden, zonder enige bedekking en …

De Galleria degli Uffizi is tegenwoordig een van de beroemdste musea ter wereld, maar het enorme gebouw was eigenlijk bedoeld om de kantoren (uffizi) van de gemeente Florence en de belangrijkste gilden te kunnen huisvesten. Hertog Cosimo I belastte Vasari met de opdracht het enorme complex vorm te geven. Hoewel Vasari vol enthousiasme aan de slag ging, heeft hij de voltooiing niet mee mogen maken. Toen hij in 1574 stierf, ging de leiding over op Bernardo Buontalenti (die ook het ijs heeft uitgevonden – zie deze blog), die de bouw samen met Alfonso Parigi wist te voltooien. Francesco I, de …

Naar aanleiding van mijn eerste blogstukjes over Florence vorige week vroeg trouwe lezer Joris Wouters mij: ‘Waarom toch ‘Florence’ en niet ‘Firenze’? Weet jij waar die gewoonte vandaan komt om deze Italiaanse stad een Franse naam te geven?’ Tijdens mijn studie in Florence had ik me er ook al over verbaasd dat de Vlamingen – net als de Italianen – de stad heel klinkend Firenze noemen, terwijl wij in Nederland de stad alleen kennen onder haar Franse naam, Florence, vaak ook nog uitgesproken als ‘Florans’ waardoor alle Italiaanse charme die in het vrolijke Firenze zo mooi weerklinkt al snel ver …

Op het Piazza della Signoria is nog een werk van Michelangelo’s hand te bewonderen – zo wil het verhaal althans. Schuin achter David, op de hoek van het Palazzo Vecchio die grenst aan de Via della Ninna en Piazzale degli Uffizi, zie je als je goed kijkt een in steen gekrast profiel van een man. Volgens de overlevering zou niemand minder dan Michelangelo dit portret hebben getekend. Het hoe en waarom – daar zijn de Florentijnen het niet over eens. Volgens sommigen zou hij het portret met zijn armen op zijn rug in de steen hebben gekerfd, toen iemand zijn …