Reizen door Italië

Milaan is de stad van mode en design, van prachtige binnenpleintjes en kathedralen, van mooie parken en de typisch Milanese keuken. Als je Milaan bezoekt, raak je nooit uitgekeken op alles wat deze stad te bieden heeft. Daarnaast heeft Milaan ook een aantal bijzondere evenementen en traditionele feesten. Fiera di Sant’Ambrogio Een daarvan is de ‘Fiera degli Oh bej! Oh bej!’, dat ook wel bekend staat als ‘Fiera di Sant’Ambrogio’. Dit feest vindt van 7 tot en met 10 december plaats in het centrum van de stad, ter ere van de patroonheilige Sint Ambrosius, wiens naamdag op 7 december wordt …

Het gebeurt maar zelden dat ik tijdens mijn reizen door Italië besluit om ergens op de bonnefooi te gaan slapen. Eergisteren echter zag ik op een naambordje vlak bij het Piazza di Santa Croce de naam ‘Le Stanze di Santa Croce‘ staan, de kamers van de Santa Croce. In een opwelling – ik kon nog wel een paar nachtjes in het gehuurde appartement blijven – belde ik aan. Eigenlijk alleen even om een kijkje te nemen in de zo veelbelovend klinkende kamers, maar uiteindelijk ook om er mijn spullen naartoe te verhuizen en er een paar nachten te slapen… De …

Leonardo da Vinci begon zijn schildercarrière als leerling van Andrea del Verrocchio. Rond 1472 zou hij zijn meester hebben geassisteerd bij het schilderen van een groot doek voor het monnikenklooster van San Salvi, dat zich net buiten Florence bevond. Voor zover we nu weten staan op dit doek de eerste penseelstreken die Da Vinci ooit op een echt schilderij zette – niet meer om te oefenen maar voor het grote werk. Volgens Bramly’s biografie van Da Vinci heeft Verrocchio het meest verheven gedeelte van het werk voor zichzelf gereserveerd. Hij schilderde Jezus die in het water van de Jordaan staat. …

Na de inmiddels weer verdwenen torentjes van het Pantheon die ik gisteren beschreef, moest ik denken aan de aankondiging voor een boek over de klokkentorens van Rome die ik ooit voorbij had zien komen. Nieuwsgierig of dit boek inmiddels verkrijgbaar was, mailde ik de auteur en fotograaf, Dolf Middelhoff. Wat bleek: het boek is zo goed als klaar, maar voor het mooi gedrukt en gebonden in de boekhandel kan verschijnen, moeten er eerst meer mensen gevonden worden die het boek willen gaan kopen. Aangezien ik zelf zo enthousiast was over het onderwerp – een origineel idee om Rome te verkennen …

Wie voor het eerst het plein voor de Sint-Pieter betreedt, kan vaak de onderkaak maar met moeite op zijn plek houden van verbazing. Verbazing over de grootsheid van de kerk, over de schoonheid van het plein én over de lengte van de rij die er staat om naar binnen te mogen. Als je nu eens kon regelen dat je daar niet in hoeft te gaan staan… Willemijn weet gelukkig een kleine omweg, via welke je niet alleen de rij overslaat, maar ook nog eens veel meer mee krijgt van de geschiedenis van de kerk. Die omweg loopt onder de grond. …

Helaas, geen onthullend inzicht in de bankrekening van de paus vandaag – zoals de titel wellicht wel doet vermoeden – maar een rondtocht door de enorme Sint-Pietersbasiliek en over het gelijknamige plein in cijfers. Hierna kijk je toch even anders naar dit enorme bouwwerk – en kun je tijdens een volgend bezoek indruk maken op je reisgenoten door af en toe een van onderstaande feitjes te roepen… De Sint-Pietersbasiliek is bijna 190 meter lang (met het portiek erbij zelfs 218 meter) en – op het breedste punt – 155 meter breed. Daarmee is de basiliek ruim 22.000 m2 groot. De …

Op 15 maart van het jaar 44 voor Christus werd Gaius Julius Caesar vermoord. Zijn vermeende laatste woorden, gericht aan zijn moordenaar, zijn wereldberoemd geworden. ‘Et tu, Brute?’ zou hij hebben gezegd. ‘Ook jij, Brutus?’ De ochtend was begonnen als vele andere. Hoewel Caesar gewaarschuwd lijkt te zijn dat hij juist op deze dag, op de iden van maart, op zijn hoede moest zijn, nam hij gewoon deel aan de senaatsvergadering. Aangezien de Curia Julia op het Forum Romanum niet gebruikt kon worden (het gebouw had veel schade geleden door een grote brand), vond de vergadering plaats in de curia …

Een van de mooiste straatjes van Rome, dat is een omschrijving die zeker van toepassing is op de Via Margutta. Ondanks de nabijheid van de toeristische trekpleisters op en om het Piazza di Spagna en het Piazza del Popolo, is de rust in de Via Margutta bewaard gebleven. Het straatje wordt bevolkt door kunstenaars, artiesten, een verdwaalde toerist en – bovenal – de sfeer van weleer. Van meet af aan is Via Margutta een thuis geweest voor ambachtslieden en kleine kunstenaars. Vanaf 1600 kreeg deze Romeinse straat ook steeds meer een internationaal karakter, dankzij de buitenlandse kunstenaars die zich er …

Vandaag treden we in het voetspoor van de Heilige Christina, en wel aan de hand van Henk van Os. Meer dan een halve eeuw lang houdt deze kunsthistoricus namelijk al een map ‘raroria’ bij, die deel uitmaakt van zijn reproductieverzameling. Alle kunstwerken in deze map hebben een hoog ‘kijk nou eens’-gehalte. Zo ook de voeten van de Heilige Christina. Lees maar mee: ‘Gedurende de vijf jaar die ik besteedde aan de bestudering van reliekverering in de middeleeuwen raakte ik gefascineerd door heilige voeten. Veel reliekhouders zijn koppen en nog meer zijn reliekarmen, maar hier en daar vind je ook een reliekvoet …

De regina viarum, de koningin der wegen, zo luidde de eretitel van de Via Appia ten tijde van het Romeinse rijk. Het was de belangrijkste weg van het Romeinse rijk, de weg ook die het meest tot de verbeelding sprak en spreekt. Het begin van de Via Appia bevond zich op het Forum Romanum, waar ook de andere grote wegen uit die tijd hun vertrekpunt hadden. Het eerste deel van het toenmalige traject van de Via Appia stond beter bekend als de Via Triumphalis, de Weg van de Triomf, die door zegevierende keizers en veldheren werd afgelegd na weer een …

Hoewel het gezegde ons doet denken dat alle wegen naar Rome leiden, is het eigenlijk andersom: alle wegen vertrekken vanuit Rome. Het beginpunt van de grote wegen die de Romeinen reeds aanlegden, lag steeds in de Eeuwige Stad zelf; het eindpunt was veranderlijk, afhankelijk van de gekozen richting. Zo leidde de bekendste Romeinse weg, de Via Appia (waar we morgen uitgebreid bij stilstaan), naar Brindisi. Een andere grote weg ten tijde van de Romeinen, de Via Flaminia, liep van Rome naar Rimini. De Via Flaminia werd overigens vernoemd naar keizer Gaius Flavianus, die tijdens de tweede Punische Oorlog aan de …

Venetië en gondels, ze zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Waar je ook over het water uitkijkt, vaak zie je zo’n zwarte, ranke boot opduiken – met naast een gondelier in gestreept shirt een groep toeristen en nu en dan zelfs een accordeonist die zijn repertoire beperkt tot O sole mio. Zie je ze in een rustig wijkje even niet op het water balanceren, dan weet je dat je echt de toeristische stukjes stad achter je hebt gelaten. De plek van de gondels wordt ingenomen door kleine bootjes van bewoners die een dagje naar het strand trekken, de vuilnisboot of gewoon …

Jan en Hubert Van Eyck, beter bekend als de gebroeders van Eyck, schilderden in 1432 Het Lam Gods, een altaarstuk dat zich in de Sint-Baafskathedraal in Gent bevindt. Dit Belgische meesterwerk inspireerde de Oekraïense kunstenaar Oksana Mas, die met haar ei-genzinnige bewerking ervan haar land vertegenwoordigt op de Biënnale in Venetië. Oksana Mas herschiep delen van het kunstwerk van de gebroeders Van Eyck, dit keer niet opgebouwd uit penseelstreken maar uit beschilderde houten paaseieren. 3.640.000 houten eieren, om precies te zijn, beschilderd door mensen uit 42 verschillende landen. Dat moet een hels karwei zijn geweest: eieren verzamelen, mensen vragen die …

Vlak voor vertrek naar Venetië kreeg ik de vraag een aantal teksten te vertalen voor een bruidspaar dat eind deze maand in Venetië in het huwelijk zal treden. Het was niet zo veel tekst, dus ik besloot de opdracht aan te nemen en de tekst te vertalen op de plek waar de twee geliefden over een aantal weken vast ook zouden staan, het Campo dei Miracoli. Hier staat namelijk de kerk Santa Maria dei Miracoli, die door Venetianen ook wel de huwelijkskerk wordt genoemd. Luc Verhuyck, die we al kennen van zijn eerdere boeken SPQR en Firenze, met wetenswaardigheden over …

Als je een wandeling maakt in de buurt van het San Siro-stadion in Milaan, kom je op je weg een enorm paard tegen, dat ooit is ontworpen door Leonardo da Vinci. Helaas heeft Leonardo zijn ontwerp zelf nooit anders gezien dan op papier. Zijn droompaard staat pas sinds 1999 tussen het voetbalstadion en het hippodroom van Milaan, als eerbetoon aan zijn bijzonder geniale ontwerp. Origineel ontwerp Het paard was, zoals we al een paar keer eerder hebben gezien, het resultaat van een ontwerpwedstrijd. In 1472 of 1473 besloot de familie Sforza een wedstrijd uit te schrijven voor een standbeeld dat …

Wees gerust, geen complottheorieën zoals in Dan Brown’s Da Vinci Code. Ik vermoed dat de meesten van jullie het boek hebben gelezen en de suggesties rondom de betekenis van Da Vinci’s meesterwerk al dan niet hebben uitgeplozen. In plaats van een uitgebreide verhandeling over welke boodschap Da Vinci zou hebben kunnen vereeuwigen, vertel ik jullie liever iets over hoe hij te werk ging tijdens zijn verblijf in het klooster waarvoor hij dit Laatste Avondmaal schilderde. Daarvoor duiken we in de biografie over Da Vinci die ik al eerder noemde, Leonardo – de mens en zijn kunst (Serge Bramly). Daarin haalt …

Genua staat bekend om de pesto alla genovese, maar daarnaast heeft de Noord-Italiaanse havenstad nog een heel bekend ‘exportproduct’: de bekende ontdekkingsreiziger Christoffel Columbus werd hier in 1451 geboren. Althans, dat is wat Columbus zelf regelmatig vermeldde. Zo noteerde hij bijvoorbeeld in zijn testament dat Genua zijn geboorteplaats was. Ook liet hij uitsluitend bezittingen na aan vrienden uit deze stad. Columbus droeg zijn geboortestad een warm hart toe. Tijdens een van zijn reizen schreef hij zijn bankier: ‘Hoewel mijn lichaam hier is, is mijn hart altijd daar…’ Toch twijfelden veel mensen aan zijn afkomst. In de twintigste eeuw ging een …

Cipressen en Toscane, ze zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Het Toscaanse landschap is niet compleet zonder deze prachtig donkergroene bomen, die strak in het gelid staan langs oprijlanen en zandpaadjes. Wie in Toscane vakantie viert, kan bijna niet thuiskomen zonder deze boom op de gevoelige plaat te hebben vastgelegd, en een karakteristieke ansichtkaart met Groeten uit Toscane telt minstens één cipressenplaatje. De mooiste cipressen vind je langs de circa vier kilometer lange Viale dei Cipressi, die Castagneto Carducci met Bolgheri verbindt. De lange laan wordt aan beide zijden geflankeerd door eeuwenoude cipressen. De cipressen van Bolgheri zijn vooral beroemd geworden …

De Libreria Piccolomini (Piccolomini-bibliotheek) is een van de hoogtepunten van een bezoek aan de Duomo van Siena. De bibliotheek werd in 1495 gebouwd in opdracht van kardinaal Francesco Todeschini Piccolomini, die later paus Pius III zou worden. Hij liet de bibliotheek ontwerpen ter nagedachtenis aan zijn oom, paus Pius II, die een waardevolle handschriftverzameling had aangelegd. De kleurrijke fresco’s die op de wanden van de bibliotheek te zien zijn, zijn geschilderd door de vroege renaissancemeester Pinturicchio. Ze worden wel beschouwd als zijn belangrijkste werk. Pinturicchio heeft zich er dan ook niet zomaar vanaf gemaakt. Zijn schilderingen, die taferelen laten zien uit het …

Florence kent nog zo’n prachtig, onontdekt pareltje, waar geen Laatste Avondmaal te zien is zoals bij de kloosters en kerken waar we in deze blog over schreven, maar wel een prachtige frescocyclus van Andrea del Sarto. Dit pareltje is te zien in het Chiostro dello Scalzo, vlak bij de San Marco. Het klooster behoorde toe aan de in 1376 opgerichte orde van de Flagellanten (een flagellant is iemand die zichzelf ritueel geselt) van Johannes de Doper. Het klooster dankt zijn naam, scalzo – ongeschoeid, aan het feit dat de kloosterling die tijdens de processies het kruis droeg nooit schoenen droeg. …

Ontdek de mooiste, door toeristen nog vrijwel onontdekte versies van het Laatste Avondmaal (cenacolo in het Italiaans) die in Florence en omgeving te zien zijn. Laatste Avondmaal van Ghirlandaio in de Ognissanti De grote refter van Ognissanti (Piazza Ognissanti 42) ligt tussen de eerste en de tweede kloostergang van het oude klooster. Hier vind je het fresco van Ghirlandaio, dat in Porta Romana ter sprake kwam. Ghirlandaio’s Laatste Avondmaal bedekt de complete wand van ruim acht bij vier meter. De schilder legde het moment vast waarop Jezus aankondigt dat een van de tafelgenoten hem later zal verraden. Op verzoek van de …

‘Niets spreekt duidelijker over Romagna dan dit brood van ons – het is een symbool dat spreekt van de liefde voor ons land,’ zo zei Giovanni Pascoli ooit. En gelijk had hij, althans volgens Antonio Carluccio en Gennaro Contaldo, de twee gulzige Italianen uit het kookboek dat ik gisteren al noemde. Daarom vandaag dit oude recept voor dun platbrood, dat zo tekenend is voor de streek Emilia-Romagna. Het is tegenwoordig in heel Italië een populaire snack, die in speciale kiosks, piadinerie genaamd, wordt verkocht en belegd met gedroogd of gezouten vlees, kaas en groenten. De broden kunnen het beste gevuld …

In onze blog van gisteren stond de Ape centraal, het bezige bijtje dat de straten van Rome (en heel veel andere steden, dorpen en gehuchten in Italië) bevolkt. Vandaag gaan we wederom op zoek naar bijen in de Eeuwige Stad – maar dan anders… Wanneer je door Rome wandelt, kunnen de vele bijen je niet ontgaan. Ook hartje winter zie je ze overal opduiken. De bijen die de Romeinse gebouwen en beelden sieren, verwijzen naar de Barberini’s, een belangrijke familie die oorspronkelijk afkomstig was uit Toscane en die in de zeventiende eeuw grote invloed genoot in de stad. De familie …

De obelisk die midden op het Sint-Pietersplein staat, heeft misschien wel de meest bewogen geschiedenis van alle Egyptische obelisken die vandaag de dag nog in Rome te zien zijn. Het is ook de enige obelisk die al die tijd overeind is blijven staan. De obelisk stond oorspronkelijk in Heliopolis, in Egypte, waar hij was gebouwd als eerbetoon aan de zon. In 37 na Christus liet keizer Caligula de obelisk naar Rome halen. Hij liet daartoe een speciaal schip bouwen, zodat de obelisk in zijn geheel kon worden vervoerd. Het schijnt dat deze obelisk de enige is die in zijn geheel …