In deze spirituele gids voor de Eeuwige Stad neemt kunsthistoricus en priester Antoine Bodar ons mee langs de meest inspirerende, spirituele en muzikale plekken van Rome. Hij vertelt over monumenten als de Sint Pieter en de Spaanse Trappen, maar ook over bijzondere kerken, begraafplaatsen en pleinen. Bodar: ‘Wie wandelt, haast zich niet. Hij kent even geen zorgen en verheugt zich. Hij laat bij voorkeur gebeuren wat gebeurt. Nu eens ontmoet hij deze dan weer gene. Vrijelijk richt hij de blik rond, omhoog en omlaag. Hij beschouwt nader waarin hij zin heeft maar ziet vooral af van moeite die vermoeidheid zou …

Doof vanavond vroeg het licht, steek wat kaarsjes aan en laat je meevoeren door deze poëtische film zonder tekst, maar met indrukwekkende scènes van het Zuid-Italiaanse platteland. Regisseur Michelangelo Frammartino verfilmt in Le Quattro Volte de vier stadia van het leven. Een oude herder slijt in de heuvels van Calabrië laatste dagen, in gezelschap van zijn geiten. Het lijkt idyllisch, met klingelende geitenbellen, een blaffende hond en een kerkklok die in de verte wordt geluid. Maar de herder is ernstig ziek en voelt zijn einde naderen. Hij denkt zichzelf te kunnen genezen met het stof dat zich verzamelt op de …

Wat de Sixtijnse Kapel is voor Michelangelo, is het Laatste Avondmaal in de refter van de Santa Maria delle Grazie in Milaan voor Leonardo da Vinci. In zijn nieuwe boek Leonardo en het Laatste Avondmaal buigt Ross King zich over dit wereldberoemde werk, dat dagelijks door honderden mensen wordt bewonderd. King vertelt het verhaal van de ontstaansgeschiedenis van dit schilderij, waaraan Da Vinci vijf jaar werkte. Maar niet alleen het werk en de kunstenaar zelf komen tot leven, Leonardo en het Laatste Avondmaal schetst ook een prachtig portret van de woelige situatie in Milaan in het Italië van eind vijftiende …

Wie Pisa zegt, zegt scheve toren. Uiteraard is deze uit het lood staande toren een bezoekje waard, maar Pisa heeft nog zoveel meer te bieden dat minstens zo indrukwekkend is. Zoals een kunstwerk dat van veel later datum is dan de scheve toren en dat ook nog eens gratis en zonder lang in de rij te hoeven staan te bewonderen is: een muurschildering van Keith Haring. Dit kunstwerk, met de titel Tuttomondo (Heel de wereld) is een van de weinige permanente schilderingen van deze graffitikunstenaar. Het is te zien op de zijwand van het klooster van Sant’Antonio, vlak bij het Piazza …

In de roman Mooie Antonio van Vitaliano Brancati wordt het haantjesgedrag van de Italiaanse man genadeloos op de hak genomen. Niemand kan zijn ogen van de mooie Antonio afhouden. Hij is zo mooi dat de vrouwen in de kerk zelfs meer aandacht hebben voor hem dan voor de priester. Zijn studententijd brengt hij door in Rome, en al snel doen in zijn geboorteplaats Catania de wildste geruchten de ronde. Hij zou een playboy zijn die een spoor van veroveringen en gebroken harten achterlaat. Eenmaal terug in Catania trouwt hij met Barbara, het mooiste meisje van de stad. Drie jaar na …

In Alibi’s – Essays over elders schrijft André Aciman over de plaatsen uit zijn jeugd. Barcelona, Parijs, Rome en Alexandrië – steden waarin hij als kleine jongen heeft gewoond en waarnaar hij zijn hele volwassen leven is blijven verlangen. Zijn gevoelens zijn gecompliceerd: waar hij zich ook bevindt, hij wil altijd liever ergens anders zijn. Wij dwalen hier vanochtend met hem door Rome, met een fragment uit het verhaal ‘Uren in Rome’: ‘In deze stad met vele gedaanten is alles een kwestie van zwalken en dwalen, en de kortste afstand tussen twee punten is nooit een rechte lijn maar een …

Voor een reportage in De Smaak van Italië reisden Saskia en Willemijn naar Rome – maar dan anders. We bezochten dit keer geen Colosseum, Capitool of Castel Sant’Angelo. Geen Vaticaan of Vittoriano, geen Caravaggio of Michelangelo… Nee, we wandelen door het Rome van de film, over het decor van La dolce vita, Un americano a Roma, Vacanze romane, C’eravamo tanto amati en al die andere heerlijke films waarin Rome een grote rol speelt. Rosita Steenbeek woont al vijfentwintig jaar in Rome en kent als geen ander die filmische kant van de stad. Samen met fotografe Chantal Ariëns zochten we haar op en …

Een historisch moment vandaag, want dit is het duizendste stukje dat ik voor Ciao tutti schrijf. Eerlijk gezegd had ik tweeënhalf jaar geleden, toen ik met Ciao tutti begon, nooit gedacht dat het zo leuk en inspirerend zou zijn om dagelijks te bloggen over Italië en Italiaanse zaken. De duizend stukjes zijn voorbijgevlogen. Nooit zat ik met mijn handen in het haar, er is eerder te veel dan te weinig om over te schrijven. Dat komt ook door alle tips, vragen en suggesties die jullie in de loop der tijd hebben gegeven en gesteld. Want eerlijk is eerlijk: dankzij al …

Saskia is in Florence voor opnames van Campinglife. Na de shoot vanaf het balkon van Palazzo Vecchio (waarover je in deze blog meer leest) is David zelf aan de beurt. Aan de voet van Michelangelo’s meesterwerk vertel ik René over het stuk marmer waaruit David is geschapen. Het blok marmer was namelijk al door veel andere kunstenaars afgeschreven, maar Michelangelo zag er direct een prachtig jongeman in… ’s Middags steken we de Ponte Vecchio over, naar Oltrarno, voor een bezoek aan tripperia Il Magazzino. Hier nemen we een kijkje in de keuken, waar bitterballen van lampredotto worden gemaakt. Uiteraard mogen …

Vandaag gaan we eeuwen terug in de tijd, naar het dorpje San Gimignano ten tijde van de middeleeuwen, perfect nagemaakt in miniatuur. In een aantal verschillende settings zie je hoe de miniatuurhuizen en –torens die zo kenmerkend zijn voor San Gimignano er in 1300, toen de stad enorm welvarend was, uitzagen. San Gimignano telde rond die tijd maar liefst 72 hoge woontorens en veel rijk versierde palazzi, waarvan er in de loop der tijd helaas veel verdwenen zijn. Hier schitteren ze echter nog steeds, dankzij de vaardige handen van Michelangelo en zijn team. Naast een groot schaalmodel van de stad …

In Toscane gaan natuur en cultuur prachtig samen. De mooiste renaissance-steden met ontelbare koepels en torentjes worden afgewisseld door donkergroene cipressen, eindeloze wijngaarden, zilvergroene olijfbomen en uitgestrekte graanvelden. Juist ook dit landschap is voor veel kunstenaars een bron van inspiratie. We bezochten al de Tarottuin van Niki de Saint Phalle en Il Bosco della Ragnaia, met een prachtig samenspel tussen natuurlijke en culturele elementen. Op weg naar Volterra is er eveneens een schitterende symbiose tussen cultuur en natuur. Van verre zie je ze plots opduiken, de cirkels in de graanvelden. Ze staan rechtop, als grote ringen, en zeker met de …

We keren nog even terug naar het beeld van Dante met een beeld van Auguste Rodin. Vreemd? Niet als je weet dat Rodin met zijn Fugit Amor vorm heeft gegeven aan een episode uit La Divina Commedia. Dankzij het prachtige kijkboek Eros in de kunst ontdekte ik dit – en ik laat jullie graag meegenieten van deze vondst. ‘Het marmeren beeldhouwwerk verbeeldt een episode uit het tragische liefdesverhaal van Paolo en Francesca, die in Dantes meesterwerk (in de Hel, vers V) wegens overspel waren veroordeeld om voor eeuwig door een storm te worden meegesleurd. Rodin geeft het moment weer waarop …

Aan de buitenzijde van de Galleria degli Uffizi in Florence waken de grote der aarden over de mensenmassa die elke dag weer in de rij staat voor de beroemde kunstwerken. Michelangelo, Leonardo da Vinci, Petrarca, Dante, Galileo Galilei… ze zijn hier lang geleden vereeuwigd in marmer – en worden dagelijks vereeuwigd op foto en film. Deze week worden ze ook hier vereeuwigd, met een aantal bijzondere verhalen over deze bijzonder knappe mannen. Petrarca mag het spits afbijten, niet in het minst omdat hij zo’n prachtige ode aan de liefde optekende. Petrarca’s Canzoniere of Het Liedboek vormt het schitterende begin van …

Vanochtend werd ik niet meer wakker van het gekabbel van Venetiaans water, maar van het Romeinse verkeer. Na een week of twee zonder toeterende auto’s, Vespa’s en de sirenes van ambulances en la polizia, is het toch altijd weer even wennen continu omringd te zijn door lawaai. Ook de klanken van het Venetiaanse dialect sterven langzaam uit in mijn hoofd, om plaats te maken voor de o zo bekende Romeinse uitdrukkingen. Toch zit Venetië nog wel een beetje in mijn hoofd. Terwijl ik langzaam door de Romeinse straten en steegjes wandel, probeer ik de heimwee naar de stilte, naar de …

Nauwelijks geraakt is volgens Veronesi het beste boek dat hij ooit schreef. Het verscheen al in 2004, maar eind januari verscheen bij uitgeverij Prometheus de filmeditie van dit prachtige werk. Belinda is een blond meisje van zeventien. Ze heeft niet alleen blond haar, maar is van een totale, lichamelijke blondheid. Al haar bewegingen zijn blond, zelfs haar onbeweeglijkheid is blond. In een broeierig Rome zijn Belinda en haar halfbroer Mète de jeugdige helden van een generatie die alles heeft gekregen zonder het werkelijk te bezitten, die alles heeft gezien zonder er iets van te begrijpen: verspilling, dansen, chaos in zijn pure, …

Florence kent naast de kale façade van de San Lorenzo, die ik jullie gisteren liet zien, nóg een kerk met een kale voorgevel. Daarvoor moeten we wel naar de wijk Oltrarno, aan de overkant van de Arno. Daar vind je het gezellige Piazza di Santo Spirito, een plein dat wordt gedomineerd door de gele voorgevel van de Santo Spirito. Hoewel de kale voorgevel wellicht anders doet vermoeden, is deze kerk een van de mooiste van Florence. Michelangelo kwam er graag en Bernini zou zelfs ooit hebben gezegd dat hij deze kerk het mooiste godshuis ter wereld vond. De kerk is …

Florence kent prachtige kerken. De bekendste is natuurlijk de Duomo, de dom met de enorme koepel, die iedere bezoeker (tevergeefs) in zijn geheel op de foto probeert te krijgen. De façade van de dom is uitgevoerd in marmer in de kleuren wit (uit Carrara), roze (uit de Maremma) en groen (uit Prato). Er zijn zoveel schitterende details te zien dat je bijna niet weet waar je moet kijken. Net als bij de koepel had het nogal wat voeten in de aarde voordat deze voorgevel stond. Het eerste ontwerp voor de gevel werd gemaakt door Arnolfo di Cambio, maar toen het …

Het indrukwekkende Palazzo Pamphilj aan het uiteinde van Piazza Navona, dat ooit toebehoorde aan paus Innocentius X, heeft even zijn deuren geopend. Tot en met 16 december 2011 kun je er elke woensdag, donderdag, vrijdag en zaterdag terecht voor een expositie met werk van Vik Muniz. De werken hangen in de Galleria Cortona, de enorme zaal die bekend staat om zijn prachtige plafondschildering, gemaakt door Pietro da Cortona. Van het plafond kun je normaal gesproken slechts een glimp opvangen, als het buiten donker is en het licht in de zaal aan is. Een veelbelovende glimp weliswaar, maar de deur naar meer …

Met het boek De levens van de grootste schilders van Giorgio Vasari is de kunst-geschiedenis begonnen. Vasari schreef het op het hoogtepunt van de Italiaanse renaissance en hij beschouwde die kunst als het toppunt van het menselijk kunnen. Daarbij had hij veel vertrouwen in zijn pen: de oorspronkelijke editie was niet geïllustreerd – latere edities wel. De levens van de grootste kunstenaars bestaat uit boeiende biografieën van kunstenaars vanaf het einde van de dertiende eeuw tot en met Vasari’s eigen tijd. Met oorspronkelijke (vertaalde) teksten van Vasari en hedendaagse toelichtingen, een boekwerk dat niet mag ontbreken in de kast van liefhebbers van de …

Helaas, geen onthullend inzicht in de bankrekening van de paus vandaag – zoals de titel wellicht wel doet vermoeden – maar een rondtocht door de enorme Sint-Pietersbasiliek en over het gelijknamige plein in cijfers. Hierna kijk je toch even anders naar dit enorme bouwwerk – en kun je tijdens een volgend bezoek indruk maken op je reisgenoten door af en toe een van onderstaande feitjes te roepen… De Sint-Pietersbasiliek is bijna 190 meter lang (met het portiek erbij zelfs 218 meter) en – op het breedste punt – 155 meter breed. Daarmee is de basiliek ruim 22.000 m2 groot. De …

Als je een wandeling maakt in de buurt van het San Siro-stadion in Milaan, kom je op je weg een enorm paard tegen, dat ooit is ontworpen door Leonardo da Vinci. Helaas heeft Leonardo zijn ontwerp zelf nooit anders gezien dan op papier. Zijn droompaard staat pas sinds 1999 tussen het voetbalstadion en het hippodroom van Milaan, als eerbetoon aan zijn bijzonder geniale ontwerp. Origineel ontwerp Het paard was, zoals we al een paar keer eerder hebben gezien, het resultaat van een ontwerpwedstrijd. In 1472 of 1473 besloot de familie Sforza een wedstrijd uit te schrijven voor een standbeeld dat …

Florence kent nog zo’n prachtig, onontdekt pareltje, waar geen Laatste Avondmaal te zien is zoals bij de kloosters en kerken waar we in deze blog over schreven, maar wel een prachtige frescocyclus van Andrea del Sarto. Dit pareltje is te zien in het Chiostro dello Scalzo, vlak bij de San Marco. Het klooster behoorde toe aan de in 1376 opgerichte orde van de Flagellanten (een flagellant is iemand die zichzelf ritueel geselt) van Johannes de Doper. Het klooster dankt zijn naam, scalzo – ongeschoeid, aan het feit dat de kloosterling die tijdens de processies het kruis droeg nooit schoenen droeg. …

Emilio Lastrucci wordt in het Zwitserse Vevey door een mooie vrouw in de val gelokt en ontvoerd. Zonder geheugen ontwaakt hij in een ziekenhuis. Wie hij is en wat hij in zijn leven gedaan heeft; het is weg. Als een detective gaat hij in Florence op zoek naar zijn eigen verleden. Een zoektocht langs vergeten huizen en mensen, waarbij hij in vreemde situaties terechtkomt. Wie is de vrouw die op zijn hotelkamer bij hem in bed kruipt? Wie zit er in de auto met het Zwitserse kenteken, die steeds weer opduikt? En vooral: wie is er nog te vertrouwen? Een …

De Maand van het Spannende Boek opent op Ciao tutti met Het Medici Mysterie, waarin de geheimen in en om de kunstwerken van de kunstenaars die door de De’ Medici werden begunstigd worden ontrafeld. Na de controversiële publicatie van haar zoektocht naar het evangelie van Jezus Christus, Het Boek der Liefde, duikt journaliste Maureen Paschal opnieuw de geschiedenis in, omdat haar geliefde Berenger Sinclair een link blijkt te hebben met Lorenzo De’ Medici. In hun zoektocht ontrafelt Maureen de kunstwerken van de grote meesters en vrienden van de De’ Medici: Donatello, Botticelli en Michelangelo. Ze vindt aanwijzingen die verwijzen naar …