Val di Noto – barokke stadjes vol bijzondere details

Op de lijst met de 101 mooiste plekken van Italië parelt onder meer de Val di Noto. Deze vallei ligt in het zuidoosten van Sicilië, met barokke pareltjes als Caltagirone, Militello in Val di Catania, Modica, Palazzolo Acreide, Ragusa, Scicli en Noto zelf. Deze plaatsen zijn allemaal opnieuw opgebouwd na een flinke aardbeving in 1693, waardoor je er heel veel barokke elementen vindt.

Van kathedralen en kerken – met zoveel details dat je niet weet waar je moet kijken – tot rijk versierde balkons die je stuk voor stuk wel op de gevoelige plaat wil vastleggen. Ga je mee op reis in de Val di Noto?

Noto

In Noto, de naamgever van de vallei, kun je de prachtige balkonnetjes van het Palazzo Nicolaci di Villadorata bewonderen. In deze blog ontdek je nog meer moois in Noto, tijdens een virtuele wandeling door de stad.

Caltagirone

Kleurrijke tegeltjes, robuuste hoofden en andere voorwerpen van keramiek – dat is wat je ziet zodra je een voet in Caltagirone zet. Nagenoeg alle gebouwen in het historische centrum van dit Siciliaanse stadje zijn versierd met keramieken tegeltjes en beelden of andere kleurrijke details van keramiek.

De keramiekkunst is nauw verbonden met Caltagirone. De naam van het stadje is er zelfs direct van afgeleid. Caltagirone is een verbastering van het Arabische Qal’at Ghiran, dat grofweg ‘Kasteel van de Vazen’ betekent. Al tijdens de overheersing van de Arabieren maakten de bewoners hier kleurrijke keramieken voorwerpen, iets waar ze nog altijd bedreven in zijn.

In deze blog ontdek je alle kleurrijke hoekjes van Caltagirone, met de enorme trap met honderden tegeltjes met verschillende tekeningen.

Militello in Val di Catania

Over de stichting van dit plaatsje bestaan veel fantasierijke legenden. Het bekendste verhaal is dat van de lokale dichter en historicus Pietro Carrera (1573-1647), die schreef dat Militello door de Romeinen zou zijn gesticht.

Het verhaal gaat dat de troepen van consul Marcus Claudius Marcellus tijdens het beleg van Syracuse in 212 voor Christus zochten naar een veilige plek om te ontsnappen aan een malaria-epidemie. Ze vonden toen een hoogvlakte waar schone lucht en helder water was. Ze noemden hun nieuwe verblijfplaats Militum Tellus, ‘grond van de soldaten’.

Volgens een andere legende zou Militello zijn naam danken aan de natuursteen die veelvuldig in dit gebied voorkomt. Het gebied zou in vroeger tijden Mellis Tellus zijn genoemd, ‘grond van de honing’, vanwege de honingkleur van deze steen. Beide namen zouden later verbasterd zijn tot Militello. Welk verhaal ook waar is, Militello is hoe dan ook een bezoekje waard.

Bezoek bijvoorbeeld het voormalige klooster San Benedetto, gebouwd door prins Francesco Branciforti, het achttiende-eeuwse barokke Palazzo Baldanza-Denaro, waar schitterende balkons de gevel verfraaien, en de Chiesa Madre San Nicolò – SS. Salvatore, met een zeventiende-eeuws altaar te zien uit de kapel van de eerdere San Nicolò, dat na de aardbeving werd teruggevonden en gerestaureerd.

De Chiesa della Madonna della Catena uit 1541 is een van de weinige kerken die de aardbeving overleefde. In het Santuario di Santa Maria della Stella staat, die nieuw werd gebouwd na de aardbeving, ter vervanging van de oude Santa Maria la Vetere. Ook hier zijn nog kunstwerken te bewonderen uit de oude kerk, zoals de Madonna della Stella uit 1618 en de Cristo alla colonna uit 1630.

Een van de mooiste plekken is de zeventiende-eeuwse Fontana della Ninfa Zizza. Deze fontein werd gebouwd in 1607 door Prins Francesco Branciforti en zorgde voor drinkwater in de stad.

Modica

In Modica – waar we je in deze blog nog veel meer over vertellen – moet je niet alleen proeven van de barokke sfeer, maar ook van de lokale specialiteit: chocolade. Deze bitterzoete lekkernij wordt hier nog gemaakt naar een zeer authentiek Azteeks recept dat zou zijn overgeleverd door de Spanjaarden die het op Sicilië enige tijd voor het zeggen hadden.

Chocolade uit Modica is door de natuurlijke manier van bereiden ook ietwat korreliger dan andere chocolade. Proef zeker de varianten met rode peper, pistachenootjes uit het Siciliaanse Bronte of sinaasappel. Nét zo bijzonder als zo’n barok balkonnetje!

Palazzolo Acreide

De Griekse kolonisten, die vanuit de kust bij Syracuse het eiland in trokken, stichtten in 664 voor Christus vlak bij het huidige Palazzolo Acreide hun eerste stad in de binnenlanden van Sicilië, die ze de naam Akrai gaven. Ze kozen niet voor niets voor deze plek.

Vanwege de hoge ligging hadden ze een weids uitzicht over de omliggende gebieden. Een strategische keuze dus, die ervoor zorgde dat Akrai lange tijd een welvarende stad was. Na de Griekse bloeiperiode raakte de stad echter in verval. Er was bijna niets meer over van het ooit zo welvarende Akrai.

Pas in 1169 keert de plek terug op de kaart, maar dan als Palacioli, een kleine stadskern aan de voet van het Castello Normanno, waarvan je de resten nog altijd kunt bewonderen ten noorden van de San Paolo.

De aardbeving van 1693 zorgde ervoor dat dit zorgvuldig opgebouwde stadje bijna van de aardbodem verdween. Men begon echter meteen weer met de wederopbouw, dit keer in de toen heersende stijl: de barok. Je ziet de overdonderende barokstijl bijvoorbeeld terug bij de San Sebastiano, met een elegante façade van drie verdiepingen en een hoge trappartij, die hier straalt dankzij architect Mario Diamanti.

Op het Piazza del Popolo, aan de voeten van de kerk, is het Palazzo dei Municipio een mooie blikvanger, met twee mooie loggia’s. Langs de Corso Vittorio Emanuele schitteren barokke palazzi, zoals het Palazzo Judica en het Palazzo Pizzo.

In de buurt ligt ook de Chiesa dell’Annunziata, met een façade die niet helemaal voltooid is. Desondanks straalt de ingang je tegemoet, met twee paar zuilen die zijn versierd met appels, druiven, wijnranken en granaatappels.

Het langste en daarmee misschien wel bijzonderste barokke balkon vind je bij het Palazzo Caruso, aan de Via Garibaldi. Het is net een klein ‘theater’ met zevenentwintig gekke bekken, maskers, griffioenen, slangen en andere curieuze wezens.

In het Palazzo Vaccaro (Via Maestranza 5) bezoek je als toerist zeker even het Museo dei Viaggiatori in Sicilia, het ‘Museum van de Reizigers op Sicilië’, met een collectie oude boeken, kaarten en atlassen van de plekken op Sicilië die reizigers sinds jaar en dag aandoen. Heel leuk om niet alleen over het eiland te reizen maar op deze manier ook een soort tijdreis te maken!

Een ander interessant museum is La Casa Museo Antonino Uccello, aan de Via Macchiavelli. Dit museum opende zijn deuren al in 1971, als een van de eerste ‘museumhuizen’ op Sicilië. Ook hier maak je een bijzondere reis, aan de hand van talloze gebruiksvoorwerpen uit de Siciliaanse cultuur, zoals het kleurrijke poppentheater.

De opgravingen van het oude Akrai

Het Griekse Akrai is niet helemaal verloren gegaan. Buiten het centrum van Palazzolo Acreide kun je de resten van dit oorspronkelijke stadje nog altijd bezoeken. Het Griekse theater is nog goed te herkennen, net als het bouleuterion (waar de burgers bijeenkwamen voor vergaderingen), de tempel van Aphrodite en een aantal tombes.

Ragusa

Wie Ragusa voor het eerst aanschouwt, kan niet anders dan verliefd worden op het barokstadje waarvan het oude centrum ligt ingeklemd tussen twee bergruggen. Het mooiste gedeelte is Ragusa Ibla, de ‘benedenstad’ met haar smalle sfeervolle straatjes en indrukwekkende Duomo.

Het stadje ademt een bijna middeleeuwse sfeer, maar dankzij de palazzi vol overdadige versieringen en de rijk gedecoreerde balkons, weet ook hier de barok je te overdonderen. In deze blog laten we je daar wat van zien!

Scicli

Scicli (dat je uitspreekt als shiek-lie) mag dan minder bekend zijn dan de barokke buurstadjes Modica, Noto en Ragusa, het is minstens zo mooi en fascinerend. Het stadje ligt in twee smalle kloven, omringd door drie hoge heuvelruggen. Op een van de heuvels prijkt het klooster van San Matteo, waarvandaan je een prachtig uitzicht hebt op Scicli.

Pier Paolo Pasolini, die Scicli in de jaren vijftig bezocht en van het uitzicht van boven op de heuvels genoot, zou hebben gezegd: ‘Visto così, da lontano, e dall’alto, Scicli era quello che si dice la Sicilia’ (‘Zo uit de verte en van bovenaf gezien, is Scicli precies wat men van Sicilië zegt’).

In deze blog laten we je in detail zien hoe sfeervol Scicli is, niet van bovenaf maar wandelend door de straten van het stadje, waar overigens veel scènes uit de serie van commissario Montalbano zijn geschoten.

Nog meer tips voor je vakantie aan de oostkust van Sicilië

Nog veel meer tips voor de oostkust van Sicilië vind je in de Ciao tutti Special Sicilië – de mooiste plekken aan de oostkust.

Bestel Sicilië – de mooiste plekken aan de oostkust

De Ciao tutti Special is een digitale uitgave. Na bestelling ontvang je zowel op de website als in je email, een link om de Ciao tutti Special te downloaden in pdf-formaat. Je kunt ‘m vervolgens opslaan en op meerdere apparaten (computer, laptop, smartphone en/of tablet) van alle moois in de Special genieten.