Een rondje Italië in Nederland – van Elba en de Italiaanse meren naar Rome en Napels

Weet je dat je ook in Nederland naar Napels kunt rijden, kunt wandelen in Varenna, op bezoek kunt in Rome en neer kunt strijken bij de Italiaanse meren? We nemen je mee op pad voor een verrassend rondje Italië in eigen land!

Elba – acht huizen op een terp

Napoleon werd verbannen naar het Italiaanse Elba, het grootste eiland van de Toscaanse archipel. Hoewel dat al behelpen was, kan hij toch blij zijn dat hij niet naar het Friese Elba werd gestuurd. Daar is Elba namelijk een boerenweg, dicht bij de Waddenzee, ten zuidoosten van het dorp Holwerd, met slechts acht (boeren)huizen.

Het Friese Elba is slechts een kilometer lang, hetgeen Napoleons ballingschap heel wat onaangenamer zou hebben gemaakt dan op het Toscaanse Elba, met een oppervlakte van ruim tweehonderd vierkante kilometer.

Morra – tussen meren of wijngaarden

Het Nederlandse dorpje Morra ligt in het meest noordoostelijke puntje van Friesland, niet ver van het Lauwersmeer. Helemaal aan de andere kant van Friesland, in de zuidwestelijke hoek tussen Stavoren, Hindeloopen en Balk, ligt ook nog een meer dat de naam Morra draagt.

Ze lijken allebei in niets op het Italiaanse La Morra, op een kurkworp afstand van Barolo, tussen eindeloze wijngaarden en met de kleurrijke Cappella del Barolo als een van de grootste trekpleisters.

Schever dan scheve torens

In het noorden van Nederland vind je een paar kerktorens die heel wat meer uit het lood staan dan de Toren van Pisa. Toch zie je hier gek genoeg geen toeristen die de torens tegen proberen te houden of de torens proberen te zoenen…

De scheefste toren staat in het Friese Miedum. Deze toren behoorde tot de Nederlandse Hervormde kerk, die in 1834 werd afgebroken. Gelukkig mocht de veertien meter hoge toren blijven staan, met 4,72 graden uit het lood (de Toren van Pisa staat 3,99 graden uit het lood).

Ook de Oldehove in Leeuwarden staat flink uit het lood. Net als in Pisa begon de toren al tijdens de bouw langzaam maar zeker te verzakken. Vanwege deze verzakking bouwde men de toren niet helemaal af; men zag af van het geplande puntdak. Net als de Toren van Pisa kun je de toren beklimmen (zie voor meer informatie deze website).

In het Groningse Bedum staat een derde scheve kerktoren, die van de Walfriduskerk. Met zijn vijfendertig meter hoogte staat deze Schaive toren 4,18 graden uit het lood. Net als de toren in Miedum een heel stuk schever dan zijn Pisaanse evenbeeld!

Een vierde kerktoren die uit het lood staat is die van het Gelderse Acquoy. Halverwege de bouw heeft men de scheefstand proberen te corrigeren, maar dit mocht niet baten: de toren staat 3,8 graden uit het lood, net iets minder dan de toren van Pisa. Een opmerkelijk feit voor als je deze toren bezoekt: op het nabijgelegen kerkhof vind je het graf van ene Cornelia Pisa.

Napels – oost en west gescheiden door een spoorlijn

De chaos die hier ooit heerste, toen deze plek werd bevolkt door dagloners die schamele barakken bouwden om na het zware werk te kunnen verblijven, zou de reden zijn geweest dat deze Groningse plaats vlak bij Heiligerlee werd vernoemd naar zijn Zuid-Italiaanse grote broer.

Hoewel het er niet meer zo ruig aan toegaat als toen, is het nog altijd een buurt die bekend staat om eigenzinnige bewoners, die hun thuis vonden in de eenvoudige huisjes aan Napels-Oost en Napels-West, de twee straten die Napels telt. Beide straten worden gescheiden door de spoorlijn van Groningen naar Nieuwerschans – heel wat anders dan de beroemde Spaccanapoli die het echte Napels in tweeën splijt!

De vijftien huize van Numero Dertien

Het lijkt een uit onze duim gezogen feit, maar op het Groningse platteland ligt echt een gehucht dat Numero Dertien heet. Het telt slechts vijftien huizen, maar toch is er een eigen plaatsnaambord voor dit Italiaans klinkende stukje Veendam.

Numero Dertien ontstond tijdens de grootschalige turfwinning. Het veengebied werd ontsloten door de aanleg van een aantal kanalen en wijken, die simpelweg werden genummerd. De wijken die zich vertakten vanuit de Ommelanderwijk werden genummerd, waarbij de zuidelijke wijken een oneven nummer kregen toebedeeld. Men begon hier met Numero een, maar alleen wijk Numero Dertien groeide uit tot een klein dorp, met onder meer een eigen schooltje.

Wist je overigens dat dertien in Italië geen ongeluksgetal is? We vertellen je meer in deze blog, terwijl je via deze link een aantal tips leest om tijdens je vakantie in Italië een extra dosis geluk op te doen, met nog een Napolitaanse link.

Da Vinci’s Mona Lisa in Vledder

Het is voor veel Italianen een doorn in het oog: Mona Lisa, het beroemdste werk van Leonardo da Vinci, hangt niet in de Galleria degli Uffizi, de Vaticaanse Musea of de Pinacoteca di Brera, maar in het Louvre in Parijs.

Gelukkig kun je deze schitterende dame ook in eigen land bewonderen, en wel in het Museum voor Valse Kunst in Vledder (Drenthe). Je mag haar zelfs aanraken als je wil, want zoals de naam van het museum al doet vermoeden, gaat het hier om een vervalsing van het origineel. Daarvoor moet je nog altijd naar Parijs.

Wist je dat je in het Belgische Tongerlo een levensechte replica van Da Vinci’s Laatste Avondmaal kunt bewonderen? De kleuren zijn hier veel levendiger en de details zijn veel beter te zien, waardoor je goed ziet wat Da Vinci voor ogen had toen hij de apostelen op de muur van de refter vereeuwigde. In deze blog lees je er meer over.

Het Venetië van het noorden

Hoewel verschillende steden het Venetië van het noorden worden genoemd, geldt deze bijnaam eigenlijk alleen voor Giethoorn (Overijssel). Hier gaat namelijk net als in Venetië bijna al het transport over water; er is meer water dan asfalt te vinden. Gondels vind je er niet, maar de punters waarmee hier wordt gevaren worden net als de gondels deels bestuurd door het gebruik van een houten vaarboom.

Een Italiaanse golf in Overijssel

Eveneens in Overijssel ligt het dorpje Onna. Dat doet wellicht niet meteen een belletje rinkelen bij Italiëliefhebbers, maar Onna is ook een dorpje in de regio Abruzzo. Het ligt op ruim vijfhonderd meter hoogte, in de Apennijnen.

Beide dorpjes danken hun naam waarschijnlijk aan het Latijnse woord voor golf, unda, maar voor het Italiaanse Onna is dat tegenwoordig een vrij wrange connotatie. Het dorpje werd tijdens de aardbeving die in 2009 ook L’Aquila trof namelijk grotendeels verwoest.

Het Overijsselse Onna zamelde flink wat geld in voor de Italiaanse naamgenoot, net als Gianna Nannini en Isabella Santacroce, die tijdens een speciaal benefietconcert na de aardbeving het prachtige lied Donna d’Onna, ‘Vrouw van Onna’, zongen, dat je via deze link kunt beluisteren.

Romeins Marskamp op de Ermelose heide

Het Romeins Marskamp bij Ermelo (Gelderland) is het enige Romeinse marskamp dat in Nederland is teruggevonden. Uit opgravingen is gebleken dat het ongeveer zesduizend man tellende leger van Marcus Aurelius hier in 170, net ten noorden van de limes, de grenzen van het Romeinse rijk een kamp heeft opgeslagen.

foto: VisitVeluwe.nl

Het kamp was ongeveer 250 meter bij 350 meter, met een wal eromheen die werd omringd door water. Het werd slechts een paar dagen gebruikt; daarna trokken de Romeinse soldaten weer zuidwaarts.

Vanaf Schaapskooi Ermelo kun je een mooie route van ruim zes kilometer volgen over het voormalige kampterrein. De route is te herkennen aan paaltjes met daarop een afbeelding van een Romein. Via deze link kun je de gps van de route downloaden, maar er is ook een boekje van de route, dat recent is geactualiseerd.

Ga je met kinderen deze route wandelen? Lees dan ook het artikel Op zoek naar de Romeinen in Ermelo van Gezin op reis.

foto’s: Gezinopreis.nl

Rome – een gehucht in de groene Bommelerwaard

Alle wegen leiden naar Rome, maar de vraag is bij welk Rome je uitkomt… In de Bommelerwaard ligt namelijk het buurtschap Rome, dat deel uitmaakt van het dorp Rossum (gemeente Maasdriel). Je kunt er prachtig wandelen, fietsen én slapen, bij B&B Op Rome.

Klein Rome

Nederland kent nóg een Rome: in Bemmel vind je Klein Rome. Vlak voordat men begon met de bouw van de wijk waarin deze straat is gelegen, was er een Romeins grafveld opgegraven, zodat een historische verwijzing meer dan gepast was.

De Sint-Pieter van Oudenbosch

Ook in Oudenbosch waan je je even in Rome, of om preciezer te zijn in Vaticaanstad. Als je de kerk ziet, moet je echt even twee keer met je ogen knipperen. Sta je nu in een Brabants dorpje of midden in Rome?

De koepelkerk lijkt als twee druppels water op de Sint-Pieter. Pastoor Hellemons was zo onder de indruk van de Sint-Pieter dat hij in eigen parochie precies zo’n zelfde kerk wilde laten bouwen. Ondanks dat Oudenbosch toen nog geen vierduizend inwoners telde, wilde hij een kerk die niet onderdeed voor de thuisbasis van de katholieke kerk. In deze blog lees je meer over deze bijzondere kerk.

Een Italiaanse weg naar Kasteel Doorwerth

Hij doet ons wegdromen naar de cipressenweg in de Val d’Orcia, in het diepe zuiden van Toscane, maar de Nederlandse Italiaanseweg voert naar Kasteel Doorwerth.

De weg werd in 1848 aangelegd in opdracht van baron Van Brakell, die toen op het kasteel woonde en een makkelijke verbindingsweg wilde naar het toen net geopende station van Wolfhezen. Vanwege het Italiaanse aanzien van de weg, met een aantal haarspeldbochten en de eeuwenoude beuken aan weerszijden, doopte hij de nieuwe weg tot de Italiaanseweg.

Het landgoed kreeg van de baron overigens ook een Italiaanse naam. Hij doopte het Landgoed Duno, als herinnering aan een dorpje in de Italiaanse provincie Varese (regio Lombardije).

met dank aan Martin de la Mar voor een aantal foto’s

Varenna – jachtgebied op de Veluwe

Ook de heer Del Court van Krimpen, die als officier van justitie in Haarlem werkt maar in zijn vrije tijd graag op de Veluwe komt, zorgt voor een Italiaanse touch in hartje Nederland. Als hij in 1845 een ruim achthonderd hectare tellend gebied bij Hoenderloo koopt, noemt hij het Varenna.

Hij had daarbij niet het gelijknamige dorpje aan het Comomeer in gedachten, maar baseerde zijn keuze op het oud-Franse woord voor besloten jachtgebied, varenne. Het landgoed wordt immers ook voor hem een jachtterrein, maar inmiddels is het al langere tijd in handen van Staatsbosbeheer. Nieuwsgierig naar het Nederlandse Varenna en omgeving? Je kunt er deze wandelroute lopen.

Kamperen bij de Italiaanse meren

In het gehucht Kotten, bij Winterswijk, niet ver van de Duitse grens, vind je De Italiaanse meren. Het vakantiepark dat deze verzamelnaam draagt heeft een klein zwemmeer, dat weinig tot niets lijkt op het Comomeer, het Gardameer of het Iseomeer.

De vroegere leemputten op het terrein leken daar echter wel op. Nadat deze zich hadden gevuld met water, bleek dat door de aanwezigheid van bepaalde mineralen net zo blauw te kleuren als het water in een aantal Italiaanse meren…

foto: vakantiepark De Italiaanse meren

Landrucci – Italiaanse oase in de Kromme Rijnstreek

Tussen de fruitbomen in de Kromme Rijnstreek, tussen Utrecht en Wijk bij Duurstede, wijst een tricolore pijl de weg naar landgoedwinkel Landrucci, een Italiaanse oase midden in het groen. In deze blog nemen we je er mee naartoe, voor een heerlijke dosis dolce vita.

foto: Moods by Monique

Huize Padua – van klooster tot psychiatrische instelling

Dit Franciscaner klooster bij het Brabantse Boekel werd in 1742 gesticht. Een kleine eeuw later werd het klooster de eerste psychiatrische instelling van Nederland. Het dankt zijn naam aan Antonius van Padova, de beschermheilige van de Franciscanen, die op zijn beurt zijn naam dankt aan de Italiaanse stad Padova – of Padua – waar je ook de basiliek vindt die aan hem is gewijd.

Je kunt er een klein museum bezoeken, De Kluis genaamd, waar je een goed beeld krijgt van de geschiedenis van Huize Padua en van de psychiatrie in Nederland. Later stichtten de Franciscaner broeders ook nog Huize Assisië in Udenhout (het huidige Stichting Prisma), dat zijn naam dankt aan Assisi, het thuis van Sint Franciscus.

Romeinenweerd – natuur aan de Maasoever

Het natuurgebied Romeinenweerd bij Blerick maakt deel uit van een lang lint van natuurreservaten aan de oever van de Maas. Het gebied ontstond halverwege de jaren negentig na afgravingen voor kleiwinning. Je vindt er geen Romeinen, wél Schotse Galloway-koeien die er vrijuit mogen grazen, wilgen, lisdodden en andere flora die van natte voetjes houdt.

Romeinse historie op Nederlandse bodem

Heel wat steden in Nederland hebben Romeinse roots, van Utrecht tot Maastricht. We nemen jullie graag mee naar Romeins en Italiaans Maastricht, met deze stadswandeling die je dwars door de mooiste Maastrichtse wijken voert.

We dalen af in de Romeinse Katakomben in Valkenburg, die een exacte kopie vormen van de Romeinse catacomben. Bizar om te ervaren hoe dichtbij Rome dan ineens is…

In het zuiden van het land vind je nog ontelbaar veel Romeinse plekken, grotendeels op of aan de Via Belgica. Net nieuw is de knapzakroute in Meerssen, die je met een gevulde knapzak langs een aantal plekken van de Via Belgica leidt, en deze voettocht door het Romeins Kwartier in Heerlen.

We laten je proeven van de Italiaanse sfeer in Utrecht, tijdens deze smakelijke stadswandeling. Vergeet ook Nijmegen niet, waar recent dit prachtige gezicht werd onthuld, en het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden.

Ook de Romeinse limes, de vroegere grenzen van het Romeinse rijk, omvatten veel bijzondere bezienswaardigheden in eigen land. Wil je ze allemaal zien, dan kun je het Romeinse Limespad lopen. Zie ook deze blogs over de Limes, met live verslag van de etappes die Marloes en Thijs hebben gewandeld.

Nog meer inspiratie vind je in het boek Romeinse sporen, waarin Herman Clerinx je meeneemt naar precies 309 plekken waar de Romeinse geschiedenis nog altijd te vinden is, in de Benelux.

foto: Romeinen.nl

Italiaanse bestemmingen nét over de grens

Wil je net even de grens over, dan is een dagje Tongeren een aanrader, waar je een schitterende mix van Romeinse historie en Italiaanse flair vindt.

Mis je de Italiaanse supermarkt? De lege kofferbak vul je in Maasmechelen met gemak, met dank aan een aantal Italiaanse adresjes, waaronder een pasticceria met de lekkerste cornetti en bomboloni.

Ken je nog meer Italiaanse plaatsnamen in Nederland of weet je er een aantal in België? We horen het graag!