Het perfecte recept – anekdotes, brieven en culinaire verhalen uit het leven van Pellegrino Artusi

Ciao tutti! Vandaag, op de geboortedag van Pellegrino Artusi, de bekendste gastronoom van heel Italië, presenteert Saskia haar nieuwe roman aan jullie.

Het perfecte recept neemt je aan de hand van anekdotes, brieven, recepten en verhalen mee in het leven van Artusi, van zijn allereerste culinaire expeditie tot zijn inspanningen om zijn kookboek – waar geen enkele uitgever brood in zag – uit te kunnen geven.

Het perfecte recept verschijnt half november, maar je kunt nu alvast een uniek, genummerd en gesigneerd exemplaar van de eerste druk van slechts 1000 exemplaren bestellen, uiteraard tegen een mooie introductieprijs!

Bestel Het perfecte recept!

*uniek genummerd en gesigneerd exemplaar van de eerste druk van 1000 exemplaren

*alleen te koop via Ciao tutti, dus niet in de gewone boekhandel

*eerste Nederlandstalige boek over het leven en werk van Pellegrino Artusi, wiens kookboek in bijna elke Italiaanse keuken op de plank staat

*introductieprijs van € 19,99 tot 15 november 2024 (daarna kost het boek € 22,99)

Het bekendste kookboek van Italië

Saskia: ‘Vier jaar geleden begon ik aan mijn speurtocht naar de man achter het bekendste kookboek van Italië.

Bij bijna al mijn vrienden in Italië staat zijn boek La scienza in cucina e l’arte di mangiar bene (in het Nederlands vertaald als De wetenschap in de keuken en de kunst om goed te eten) in de keuken, vaak al generaties lang.

Zo kreeg ik van Ilaria van La Luna di Quarazzana een foto van haar oma Natalina, die zesennegentig jaar oud is. Ze had een trattoria in de heuvels van Florence en bladerde voor inspiratie vaak in Artusi’s boek, zo vertelde Ilaria.

Ook toen ze niet meer werkte, lag de Artusi – want het boek is ook en vooral bekend onder de achternaam van de schrijver – binnen handbereik. Vaak op het nachtkastje, want ze las er ’s avonds graag nog even in, aldus Ilaria.

Van Marcia, die samen met haar dochter B&B All’Ombra del Tiglio in Pistoia runt, kreeg ik afgelopen zomer zelfs een prachtige vijfde editie van Artusi’s kookboek. Helemaal beduimeld, vol met aantekeningen – een juweeltje!’

Vier jaar in Artusi’s archieven en brieven

Net zoals Pellegrino Artusi zeer grondig onderzoek deed voor zijn kookboek, dook ook Saskia vier jaar lang met haar neus in brieven, boeken, archieven en bibliotheken.

Saskia: ‘Pellegrino’s vrienden zouden hem regelmatig hebben gevraagd wanneer dat boek nu eens zou verschijnen. Ook hier hoorde ik dat regelmatig, maar er bleek een enorme schat aan informatie beschikbaar te zijn toen ik eenmaal aan mijn onderzoek begonnen was.

De autobiografie over zijn leven gaf me al heel wat aanknopingspunten, maar bij Casa Artusi dook ik in een archief van bijna tweeduizend brieven, dat snel na mijn vertrek gelukkig toevallig volledig werd gedigitaliseerd zodat ik het altijd en overal kon raadplegen.

Elke ochtend in een archief of bibliotheek leidde steevast tot een waslijst aan nieuwe tips om feiten boven water te halen.

Daarnaast bleven er nog best wat hiaten over, die ik zelf heb ingekleurd, zodat de man achter het kookboek een gezicht krijgt dat sprekender is dan de enige foto die van hem is gemaakt – of in elk geval de enige foto die bewaard is gebleven.

Daarbij waren de gesprekken met Luciano en Ricciardo Artusi van grote waarde. Dankzij hun anekdotes – en de grote gelijkenis met hun roemrijke familielid – kwam Pellegrino tot leven en had ik soms even het idee met hem aan tafel te zitten in plaats van met zijn verre familieleden. Het schrijven, het opdissen van anekdotes en het uitgebreid tafelen zit de Artusi’s duidelijk in de genen.’

Van het hart van een zwaluw tot Pellegrino’s polpette

Naast al het archiefwerk schoof Saskia ook vaak aan tafel. Met Luciano en Ricciardo Artusi, met andere kenners, met koks, met culinaire historici, hongerig naar meer verhalen over Pellegrino Artusi.

Saskia: ‘Wat mij enorm intrigeerde, is dat deze bekendste kookboekschrijver van Italië zelf niet kon koken. Zijn meesterwerk was eigenlijk het resultaat van een menage à trois, met kok Francesco en huishoudster Marietta, die samen de keuken bestierden.

Wel was Pellegrino een enorme lekkerbek. Hoewel zijn eerste echte maaltijd het hart van een zwaluw was, smulde hij later vooral van kapoen, konijn en cappelletti.

Ook in dat opzicht trad ik graag in zijn voetsporen. Ik proefde bij onder meer Casa Artusi in Forlimpopoli (Emilia-Romagna) en L’Artusino in Cerbaia (Toscane) een paar gerechten die nog altijd worden bereid volgens zijn recepten, van tortellini tot polpette di trippa.

foto’s: Casa Artusi

Anders dan Artusi kook ik graag en ik maakte in mijn eigen keuken dan ook ruim honderd recepten uit zijn boek. Een aantal daarvan vind je ook terug in mijn roman, waar er een logische link met het voorgaande verhaal is.’

Trouwe correspondentie met lezers

Maar er zijn meer parallellen tussen Pellegrino en Saskia. Zo kreeg Pellegrino heel veel brieven, met vragen, tips en suggesties. Die beantwoordde hij allemaal persoonlijk, net zoals Saskia dagelijks doet met alle tips, vragen en suggesties die in de mailbox van Ciao tutti belanden.

Gelukkig gaat dat tegenwoordig wel iets makkelijker en sneller, zonder tussenkomst van de post (al was die in Artusi’s tijd verrassend efficiënt, zo blijkt uit de datering van correspondentie).

Beiden deden ze langdurig en grondig onderzoek voor hun boek, maakten ze van alles lijstjes in een speciaal notitieboekje (Pellegrino schreef er maar liefst bijna twintig vol, Saskia gebruikt er voor dit boek ruim twee) en wogen ze elk woord minstens zo precies af als de ingrediënten voor cantuccini of hazelnoottaart.

Saskia: ‘Natuurlijk heb ik Pellegrino Artusi nooit gekend, maar dankzij de totstandkoming van dit boek voel ik een bijzondere verwantschap met hem. Met elk verhaal dat ik optekende, kwam hij een beetje meer tot leven. Niet alleen als fijnproever, maar ook en vooral als mens.’

Een eerste druk van duizend exemplaren

Hoe ver en hoe lang de naam Pellegrino Artusi zal weerklinken, daarvan hebben zijn ouders in de warme augustusmaand van het jaar 1820 nog geen idee. Dat hij op hoge leeftijd een kookboek zal publiceren dat honderden keren wordt herdrukt, niet alleen in het Italiaans maar ook in het Nederlands, het Engels, het Frans en zelfs het Japans, ligt ver buiten hun voorstellingsvermogen.

De eerste druk was er echter niet gekomen als Pellegrino zelf niet vurig in zijn kookboek had geloofd. Geen enkele uitgever wilde zijn kookboek namelijk uitgeven. Natuurlijk vertelt Saskia je in haar boek waarom, maar uiteindelijk besluit Pellegrino de eerste duizend boeken dan maar zelf te bekostigen.

Ook in dat opzicht treedt Saskia in zijn voetsporen. De eerste druk van Het perfecte recept zal uit slechts duizend exemplaren bestaan, allemaal met de hand genummerd en gesigneerd – en hopelijk met net zo’n lange levensduur als Pellegrino’s kookboek!

Bestel een gesigneerd exemplaar van Het perfecte recept

Benieuwd? Bestel dan nu alvast zo’n uniek, genummerd en gesigneerd exemplaar van de eerste druk van Het perfecte recept, uiteraard tegen een mooie introductieprijs. Je krijgt het boek dan half november thuis gestuurd.

Bestel nu Saskia’s debuutroman!

*uniek genummerd en gesigneerd exemplaar van de eerste druk van 1000 exemplaren

*alleen beschikbaar via Ciao tutti, dus niet in de gewone boekhandel

*eerste Nederlandstalige boek over het leven en werk van Pellegrino Artusi, wiens kookboek in bijna elke Italiaanse keuken op de plank staat

*introductieprijs van € 19,99 tot 15 november 2024 (excl. verzendkosten)

De enige foto van Pellegrino Artusi op de cover

Saskia: ‘Voor de cover van mijn boek kon ik natuurlijk niet om de enige bewaard gebleven foto van Pellegrino Artusi heen. Het coverbeeld is van fotograaf Luca Lo Iacono, die zo enthousiast was over mijn boek dat hij zijn foto, die hij maakte voor de website van de familie Artusi, graag beschikbaar stelde.

Jorge Dallos maakte met deze foto een prachtige cover. Hij verzorgt ook de vormgeving van het binnenwerk, zodat het een prachtig geheel wordt. Om watertandend naar uit te kijken!’