Ga je op vakantie naar Sicilië? Bereid je dan voor op allerlei lokale delicatessen die je tijdens je reis moet proeven!
Sicilië is namelijk niet alleen visueel gezien een droom om in rond te reizen, bijna elk idyllisch kustdorpje, zonnig plattelandsgehucht en bruisend stadje heeft wel zijn eigen culinaire specialiteit.
Door de eeuwen heen is dit prachtige eiland in handen geweest van vele verschillende buitenlandse machten en zo heeft bijvoorbeeld in het westen onder andere de Arabische keuken zijn sporen nagelaten in de Siciliaanse gerechten.
Met deze veelzijdige geschiedenis, een azuurblauwe zee vol met verse vis en een warme zuidelijke zomerzon biedt Sicilië meer dan genoeg culinaire inspiratie.
Tel hierbij op dat de Sicilianen meesters zijn in het maken van zoetigheid (denk aan de beroemde cannoli en de ijskoude granita) en dat ze weten te verrassen met lekker hartig street food en je weet zeker dat je een heerlijke reis tegemoet gaat.
We tippen twintig lekkernijen die je niet mag missen. Op een buonissimo viaggio!
1 Arancine/arancini
Met stip op nummer één van de lekkernijen die je moet proeven tijdens een reis naar Sicilië: arancine (of arancini), gefrituurde risottoballen. Soms zijn de arancine/i gevuld met ragù, soms met mozzarella of met spinazie en ricotta, soms bevatten ze andere bekende of verrassende combinaties van ingrediënten.
Over de exacte naam wordt er nog wel eens gestreden op Sicilië. In Palermo en omstreken worden de gefrituurde risottoballen arancine genoemd, omdat ze net zo groot en rond zijn als sinaasappels. In Catania heten ze arancini en hebben ze de vorm van de Etna, met een piramidevormige top.
2 Een broodje ijs
Een echte Siciliaanse traditie is ontbijten met een brioche con gelato, een broodje ijs. In plaats van met hagelslag of hazelnootpasta ‘beleg’ je het broodje met een paar bolletjes ijs. Kies wel voor roomijs, want met sorbetijs smaakt het nergens naar. Met bijvoorbeeld chocolade- en vanille-ijs combineert het zachte briochedeeg eigenlijk nog wel beter dan een knapperig hoorntje….
3 Gelato & granita
De Sicilianen beginnen hun dag niet alleen met ijs, ze eten er ook later op de dag graag en vaak van. Tijdens de hete zomermaanden is een gelato een perfecte manier om een beetje af te koelen. We hebben de beste ijssalons van Sicilië voor je op een rijtje gezet. Onze ultieme favoriet? Caffè Sicilia in Noto, echt een must als je het zuidoosten van het eiland bezoekt!
Maar niet alleen roomijs staat op het menu, ook geschaafd ijs is een heerlijk zomerse dorstlesser die je op Sicilië vaak zult zien, met name aan de oostkust en op de Eolische eilanden.
Het recept is simpel: ijs, suiker en fruit, amandelen of koffie worden omgetoverd tot een heerlijk koude traktatie. Op Sicilië wordt een granita zelfs vaak als zomers ontbijt gegeten, in combinatie met een verse brioche col tupo (een zoet wit broodje met een ‘tulband’). We tipten eerder al de lekkerste adresjes voor een ijskoude granita.
4 Cannoli
Wie aan Sicilië denkt, denkt meestal niet alleen meteen aan lekker eten maar ook aan de maffia. Soms blijken die twee wonderwel samen te gaan. Heb je The Godfather gezien? Dan herinner je je vast de uitspraak ‘Leave the gun. Take the cannoli.’ Deze knapperige rolletjes gevuld met gezoete ricotta zijn een typisch Siciliaanse specialiteit. Lees ook ons verhaal over de lekkerste cannoli van Lipari of maak ze zelf met dit recept voor cannoli.
5 Cassata
Een andere zoete lekkernij is cassata – zoet, rond gebak van cake, ricotta, marsepein, gekonfijte vruchtjes en slagroom. Het woord cassata zou volgens de ene Siciliaan een afgeleide zijn van caseum, Latijn voor kaas (vanwege de ricotta), terwijl het volgens een andere Siciliaan afstamt van het Arabische qas’at, kom (vanwege de vorm van de taart).
Een derde zegt dat het allebei onzin is, maar dat dát ook niet belangrijk is. Het is de smaak die telt – en de aanblik. Veel cassate zijn kunstwerkjes op zich!
De huidige vorm van de cassata dateert uit circa 1870, toen de familie Florio het in het westen van Sicilië voor het zeggen had. Een van de bekendste banketbakkers in die tijd, Salvatore Gulì, werkte voor deze nobele familie. Ter gelegenheid van een grote beurs voor banketbakkers maakte hij een ‘moderne’ versie van de authentieke cassata. Die viel zo in de smaak dat de gebakjes ineens weer overal opdoken. Je kunt nu geen bakkerswinkel of bar binnenlopen zonder het felgekleurde gebakje in de vitrine te zien.
6 Frutta martorana
Net zo kleurrijk als de cassate is het marsepeinen fruit dat je op veel plekken op Sicilië tegenkomt. De traditie om met marsepein verschillende vruchten te maken, zou zijn ontstaan in het klooster van de kerk Santa Maria dell’Ammiraglio in Palermo, ook wel La Martorana genoemd.
Ter ere van een bezoek van de bisschop wilden de kloosterlingen de sinaasappelbomen – die geen vrucht meer droegen – toch laten doorbuigen onder het gewicht van de appeltjes van oranje. Hun effectieve oplossing: ze maakten sinaasappels van marsepein! Sindsdien worden er niet alleen marsepeinen sinaasappeltjes gemaakt, maar vind je in vele pasticcerie op het eiland ook citroenen, bananen, vijgen, peren en aardbeien van marsepein.
7 Cioccolato di Modica
Modica (een van de stadjes in de Val di Noto, in het zuidoosten van Sicilië) staat bekend om haar bijzondere chocolade, die nog wordt gemaakt volgens het recept van de oude Azteken. Voor het maken ervan wordt hier niets anders gebruikt dan cacao en suiker. Lees meer over de chocolade uit Modica…
8 Caponata
Van zoet naar zoetzuur, met dit klassieke Siciliaanse gerecht met onder andere aubergine en paprika. Iedere Siciliaanse familie heeft een eigen recept voor caponata, met ingrediënten die van keuken tot keuken kunnen verschillen. Het recept voor caponata van South & Pepper, met rozijnen, zwarte olijven en pijnboompitten, is een van onze favorieten.
9 Pasta alla Norma
Aubergines worden ook gebruikt voor een bord pasta alla Norma, met naast aubergine ook een zachtzoete tomatensaus en gezouten ricotta.
Deze pasta is hét gerecht van Catania. Over het ontstaan doen – zoals het bij smakelijke Italiaanse verhalen bijna hoort – twee verschillende verhalen de ronde. Muziekliefhebbers zijn van mening dat Bellini als hommage de benaming van een speciaal gerecht verdient bij de première van zijn achtste opera Norma. Op het moment dat deze opera in 1831 in Milaan het levenslicht ziet, zou in Catania de pasta alla Norma zijn geboren. Het raffinement van Bellini’s opera, maar dan vertaald naar een gerecht.
Begin deze eeuw organiseert de Catanese acteur Angelo Musco een artiestenlunch bij hem thuis. In het gezelschap bevindt zich de eveneens Catanese scenarioschrijver Nino Martoglio. Als deze de smakelijke pasta met tomatensaus, gezouten ricotta en gebakken aubergine proeft, roept hij uit: ‘Maar dit is een echte Norma!’ Waarmee hij bedoelde dat het pastagerecht zinnenstrelend is, net als Bellini’s sublieme melodrama.
Welke versie ook waar is, feit is dat je Catania niet kunt verlaten zonder een goede pasta alla Norma te hebben gegeten.
10 Busiate alla trapanese
Aan de andere kant van het eiland, in Trapani en omgeving, bestel je een bord busiate alla trapenese, met amandelpesto. Volgens de overlevering is het recept voor de pesto waarmee de gedraaide pasta wordt opgediend een erfenis van de kooplieden uit Genua die voet aan wal zetten op Trapanese bodem. Zij maakten immers al pesto op basis van basilicum en pijnboompitten, maar bij gebrek aan het laatste ingrediënt verzonnen ze een variant met amandelen en tomaat.
11 Pasta con le sarde
Nóg een Siciliaanse pastaklassieker is pasta met sardientjes, pijnboompitten, rozijnen en wilde venkel.
12 Cuscus al pesce
Het klinkt misschien gek voor Sicilië, maar een schaal couscous is écht het lokale gerecht in San Vito lo Capo, aan de noordwestkust van het eiland. Wij smulden van een heerlijke cuscus al pesce, viscouscous bij Tha’am (Via Duca degli Abruzzi 32). Je waant je hier in Tunesische sferen, want de familie die het restaurant runt heeft Tunesische roots.
13 Pomodori di Pachino
Pachino, aan de zuidoostkust, is vooral bekend vanwege de bijzonder smakelijke tomaten die hier worden gekweekt. In tegenstelling tot de naam doet vermoeden, komt de Pomodoro di Pachino oorspronkelijk echter niet uit Pachino. Deze specifieke tomatensoort werd tientallen jaren geleden ingevoerd uit Israël en bleek in Pachino uitzonderlijk goed te kunnen groeien.
De klimatologische en geografische omstandigheden waaronder deze tomaten kunnen groeien in Pachino zijn namelijk uniek. Zo is uit recent onderzoek gebleken dat Pachino de zonnigste plek in Italië is. Daarbij komt dat het zoute water in de grond waarop deze tomaten groeien, zorgt voor een bijzondere smaak van deze tomaten.
Tel daarbij op dat de vele zonnestralen die op de grond en de tomaten schijnen niet alleen zorgen voor een intense (rode of groene) kleur, maar ook voor een grote hoeveelheid antioxidanten in deze tomaten en je weet dat de Pomodori di Pachino niet alleen heerlijk smaken maar ook nog eens erg gezond zijn.
Jaarlijks wordt in augustus in Marzamemi, vlak bij Pachino, het Festa del Pomodoro di Pachino gevierd, een feest dat volledig in het teken staat van l’oro rosso, het rode goud, zoals de Pachinotomaat ook wel wordt genoemd.
14 Siciliaans street food
Wie Sicilië zegt, zegt street food. We noemden aan het begin van dit artikel al de arancine, gefrituurde risottoballen, maar er is veel en veel meer lekkers op straat verkrijgbaar: panelle (gefrituurde kikkererwtenkoekjes), pane con milza (een broodje milt), gefrituurde visjes, babaluci (slakjes), quarume (in bouillon gekookte ingewanden van kalfjes) en polpi bolliti (gekookte inktvis) bijvoorbeeld. Lees meer in ons artikel over street food in Palermo en over de beste street food-adresjes in Catania.
15 Pane cunzatu
Liever een ‘gewoon’ broodje? Als je naar Sicilië gaat, moet je zeker pane cunzatu (of cunzato) proeven. Dit bijzondere brood wordt belegd met plakjes tomaat, ansjovisfilets, een beetje peper, primosale (jonge schapenkaas) en olijfolie.
16 Pistachenootjes
Bronte is de hoofdstad van de pistachenoot, die niet voor niets ook wel ‘het groene goud van Bronte’ wordt genoemd. Nergens in Italië – ook niet elders op Sicilië – groeien de pistachebomen zo goed als in het heuvelachtige landschap rondom Bronte.
Oorspronkelijk groeiden hier geen pistachebomen, maar de Arabieren namen de bomen mee naar Sicilië en legden op verschillende delen van het eiland pistacheboomgaarden aan. Maar nergens bleek de kwaliteit zo goed als in Bronte, aan de voet van de Etna. De minerale zouten in de harde, vulkanische aarde zorgen voor een kwalitatief zeer goede pistachenoot. Lees meer over deze bijzondere pistachenoten uit Bronte…
17 Amandelen & amandelkoekjes
Overal op Sicilië zie je amandelbomen. Lekkere amandelkoekjes vind je dan ook op heel veel plekken op het eiland, maar onze favoriete biscotti alle mandorle worden gebakken door Maria Grammatico in Erice. Als je hier tocht bent, proef dan zeker ook Maria’s genovesi (gebakjes met citroencrème).
Op veel plekken geniet je ook van een glas amandelmelk, maar wij bestellen liever een glas vino alla mandorla, amandelwijn, bijvoorbeeld bij het authentieke Caffè San Giorgio in Castelmola, dat reeds in de achttiende eeuw door monniken werd geopend.
Een andere must visit voor amandelliefhebbers is Marzipan – Museo della Mandorla in Favara (bij Agrigento, aan de zuidkust van Sicilië). In deze blog lees je daar meer over.
18 Biancomangiare
Houd je van amandelen, dan moet je als toetje ook een keer biancomangiare bestellen. Het is al eeuwenlang favoriet bij de Sicilianen. Pudding was al tijdens de middeleeuwen heel populair, maar het is niet onwaarschijnlijk dat dit gerecht via de Arabieren op Sicilië terecht is gekomen. Er is nog een recept bewaard gebleven uit de vijftiende eeuw, dat door Platina is opgetekend in zijn Il piacere onesto e la buona salute (1474).
19 Siciliaanse wijn
Proef tijdens je vakantie zeker ook van de verschillende Siciliaanse wijnen: de volle Nero d’Avola (uit het plaatsje Avola), de mineralige Cateratto die wordt gemaakt op de hellingen van de Etna, de paradepaardjes van Planeta, die van Donnafugata of die van Tenuta Regaleali.
foto’s: Planeta
Op Sicilië slingeren negen officiële wijnroutes, allemaal met een eigen website waar allerlei informatie te vinden is, inclusief adressen waar je kunt gaan proeven. De mooiste zijn de Strada del Vino Erice DOC (met onder andere Erice, Trapani, Mozia en Segesta), de Strada del Vino dell’Etna en de Strada del Vino e dei Sapori del Val di Noto.
foto’s: Tenuta Regaleali
20 Marsala
De bekende Siciliaanse zoete dessertwijn Marsala dankt zijn naam aan het stadje aan de westkant van het eiland. De eerste die zijn oog op de wijngaarden rondom Marsala liet vallen, was de Brit John Woodhouse. In 1773 maakte hij kennis met de lokale wijn. Hij vond die, op z’n zachtst gezegd, lekker en wilde de drank graag meenemen voor thuis. De wijn moest echter wel de trip over zee overleven, dus werd hij versterkt met nog wat extra alcohol: de Marsalawijn was geboren. Het was een toevalstreffer; de wijn was meteen een groot succes.
In de wijnkelders van Cantine Florio vind je nog een paar vaten vol Marsala uit oude jaargangen. Die mag je helaas niet proeven (de goedkoopste fles van deze jaartallen ging voor bijna duizend euro over de toonbank!), maar alleen al de suggestie van de smaak van deze wijn doet je het water in de mond lopen.
foto’s: Antonio Petrone
Gelukkig mag je na een bezoek aan de bijzondere wijnkelder wel andere Marsala’s proeven, zoals de Terre Arse, het smakelijkst bij een stukje Parmezaanse kaas, en de Targa, vergezeld van een beetje gorgonzola op een crackertje.
In het centrum van Marsala vind je een mooi aandenken aan het belangrijkste product dat er gemaakt wordt: de Fontana del Vino, de ‘Fontein van de Wijn’. Deze fontein siert sinds 1978 het Piazza Francesco Pizzo. De vrolijke drinker met de vaatjes wijn dragende ezel die zijn poten in de lucht gooit is een creatie van Salvatore Fiume.
Nog meer culinaire lekkernijen waar Sicilië om bekend staat: kappertjes, olijven, tonijn, citrusfruit (van sinaasappel en citroen tot de bijzondere mandarino tardivo, mandarijnen die laat worden geoogst), limoncello, Malvasia (dessertwijn van het eiland Lipari), Passito di Pantelleria, noga en zout (uit de zoutpannen bij Trapani). Genoeg lekkers om je koffer mee te vullen, zodat je thuis lekker lang kunt nagenieten van de smaak van Sicilië!
Prachtig
Ik heb nog een boek van de italiaanse anwb jaren 60
Stuur wel een paar fotos
Ik geniet iedere keer van je blog
Beste,
Wij gaan eind september naar Sicilie voor 17 dagen .
het enige wat we nog moeten doen is een auto huren.
Kun jij eventueel een maatschappij aanbevelen, op wat moeten we vooral letten??
Heerlijk vooruitzicht Viviane! En si, wij huren altijd via SunnyCars. In dit artikel leggen we uit waarom > https://ciaotutti.nl/reizen-door-italie/sunny-cars-met-een-huurauto-zie-je-meer/ Het scheelt je namelijk echt een hoop gedoe en geregel, je gaat echt zorgeloos op pad.
Hier wordt ik altijd weer vrolijk van! Vooral als het om het prachtige Sicilië gaat.
Wat is de beste manier om met eigen auto de Etna te bezoeken zonder torenhoge kosten voor kabelbaan, jeeps e.d.. waarbij opgemerkt dat wij geen hikers zijn. We hoeven echt niet tot de top maa4 willen de Etna uiteraard wel bezoeken. Wie heef5 er ver der nog “geheimtips” voor het eiland bom het in goed Italiaans bet stellen. Grazi Carolina
Ciao Carla,
je kunt niet zomaar met je eigen auto de Etna op; het is een beschermd (natuur)gebied. In deze blog > https://ciaotutti.nl/reizen-door-italie/sicilie/boven-op-de-etna/ vind je alle tips maar je ontkomt niet aan een stukje met de kabelbaan en/of jeep als je hoger wil dan Rifugio Sapienza. Dat is ook ivm het inschatten van gevaar van uitbarstingen of noodweer geen overbodige luxe; de gidsen die je meenemen in de jeeps kennen de vulkaan als geen ander.
Via https://ciaotutti.nl/reizen-door-italie/sicilie/ en in onze digitale reisgidsen vind je verder alle ‘geheimtips’ die je je maar kunt wensen.