In onze Italië Agenda van maart vind je een overzicht van een aantal interessante evenementen, festivals en tentoonstellingen, zowel in Italië als in Nederland en België. De evenementen en festivals staan op chronologische volgorde, daarna volgen de tentoonstellingen in Italië en daarna alle Italiaanse tips in eigen land.
Tip: met behulp van de toetsencombinatie CTRL+F kun je zoeken op regio of stad, zodat je snel kunt zien wat er op jouw vakantiebestemming te zien en te doen is!
ITALIË
EVENEMENTEN & FESTIVALS
Carnaval in Venetië
22 februari – 5 maart 2025
Tijdens het misschien wel beroemdste carnavalsfeest ter wereld, het Carnaval van Venetië, dost iedereen zich onherkenbaar maar schitterend uit, met bijzondere kostuums en bijpassende maskers.
Een van de mooiste tradities is de optocht van de Maria’s, die elk jaar aan het begin van de eerste zaterdagmiddag van het carnaval vanaf San Pietro in Castello vertrekt.
Ook een aanrader is de Volo dell’Angelo, de Vlucht van de Engel, op het Piazza San Marco – een sprookjesachtige, doch halsbrekende toer die de harten van de toeschouwers sneller doet kloppen! Kijk voor alle details op de website van het Carnevale di Venezia.
Carnaval in Viareggio
8 februari – 4 maart 2025
De Toscaanse kuststad Viareggio is de ‘hoofdstad van het carnaval’. Voormalig Italiaans premier Andreotti zei zelfs ooit: ‘Als je beeltenis niet op een carnavalswagen door Viareggio heeft gereden, ben je niet belangrijk.’ Iets wat de inwoners van deze carnavalsstad uiteraard alleen maar beamen…
Via deze link lees je meer over het carnaval in Viareggio. Alle details van het carnaval en het jaarlijkse programma vind je op de speciale website voor het Carnevale di Viareggio.
Sinaasappelgevecht
2-4 maart 2025, Ivrea (Piemonte)
Het origineelste carnaval vindt plaats in het noorden van Italië, in Ivrea (in de buurt van Turijn). Sento l’odore di arance, l’adrenalina che saleeeee, l’è torna Carnevale!, zo klinkt het in aanloop naar carnaval in de straten van Ivrea. Carnaval gaat hier namelijk gepaard met een waar sinaasappelgevecht.
Elk jaar op carnavalszondag werpen de sinaasappelgooiers zich in negen verschillende teams in de strijd. Ze gooien hun sinaasappels in de richting van de ‘adel’ die op houten wagens door de stad trekt, door de steeds glibberiger wordende straten. In deze blog lees je er meer over.
Tijdens de Battaglia dele Arance ben je overigens als toeschouwer niet gegarandeerd veilig; zorg zelf dus ook voor een voorraadje sinaasappelmunitie!
Carnaval in Puglia
Het oudste carnaval ter wereld wordt gevierd in de hak van Italië. Volgens de inwoners van Putignano (Puglia) is hun carnavalsfeest het alleroudste. Reeds in 1394 zou hier een carnavalsoptocht door de straten hebben getrokken. De vrolijke carnavalsstoet van Putignano is nog altijd een van de langste optochten ter wereld, met veel gemaskerde en verklede mannen en vrouwen en bijzondere praalwagens.
Bijzonder is ook het Carnaval van Manfredonia, eveneens in Puglia, een magisch feest met kleurrijke kostuums, grote carnavalswagens gemaakt van papier-maché en vooral heel veel vrolijke, trotse Manfredoniani die van dit gebeuren een bijzonder spektakel maken. Vooral de Sfilata delle Meraviglie, de kleurrijke optocht die als grande finale van het carnavalsfeest door het hele stadje trekt, is adembenemend mooi.
Festa della Donna
8 maart, heel Italië
Op 8 maart vieren we Internationale Vrouwendag, een dag die in Nederland vaak vrij ongemerkt voorbij gaat maar die in Italië de prachtige naam Festa della Donna (Feest van de Vrouw) heeft gekregen.
Italiaanse vrouwen krijgen die dag een bosje mimosa. Deze gele bloemen zijn hiermee tot symbool van de onderlinge solidariteit van vrouwen verworden. De bloemen van de mimosa staan ook symbool voor de vrouw zelf: ze zijn zeer kwetsbaar, maar toch bloeien ze na een koude winter als eerste weer op.
Overigens krijgen vrouwen de takjes mimosa niet alleen van hun partners of vriendjes. Ze geven deze vrolijke gele bloemetjes ook aan al hun vriendinnen, buurvrouwen en zelfs collega’s.
Iden van maart – de moord op Julius Caesar
15 maart, Rome
15 maart van het jaar 44 voor Christus was voor Gaius Julius Caesar bepaald geen feestdag. Hij werd op die dag, op de idus van maart, vermoord. Zijn vermeende laatste woorden, gericht aan zijn moordenaar, zijn wereldberoemd geworden. ‘Et tu, Brute?’ zou hij hebben gezegd. ‘Ook jij, Brutus?’
Hoe afschuwelijk deze dag lang geleden ook was, vandaag de dag is 15 maart in Rome aanleiding voor een keur aan evenementen die Julius Caesar in herinnering brengen. Er zijn bijvoorbeeld toneelvoorstellingen en speciale rondleidingen op het Forum Romanum en er wordt een bijzonder eerbetoon gebracht aan het beeld van Caesar aan de Via dei Fori Imperiali.
Het volkslied verjaart
17 maart, heel Italië
Op 17 maart 1861 werd het koninkrijk Italië uitgeroepen met Vittorio Emanuele II als eerste koning van Italië. Turijn werd de hoofdstad van het verenigde Italië. Alhoewel, verenigd… Italië is eigenlijk nog steeds meer een samenvoeging van twintig verschillende regio’s dan een echte eenheid…
Wie op 17 maart de eenheid wil vieren, zingt Il Canto degli Italiani, oftewel ‘het lied van de Italianen’. Dit is de officiële naam van het Italiaanse volkslied. De Italianen zelf noemen hun volkslied ook wel Inno di Mameli, omdat het werd geschreven door Goffredo Mameli. Via deze link vind je het volsklied, mét vertaling en uitleg.
Antiche Camelie della Lucchesia
Sant’Andrea di Compito (Lucca)
Elk voorjaar geniet je tijdens de Mostra delle Antiche Camelie in Sant’Andrea di Compito (Lucca) van kleurrijke camelia’s. Lees ook onze blog over dit Toscaanse cameliafestijn.
Zeppole voor San Giuseppe (Vaderdag)
19 maart, heel Italië
Op 19 maart wordt in Italië het feest van San Giuseppe (de heilige Jozef) gevierd. Als beschermheilige van families, armen en verwaarloosden is San Giuseppe een van de meest geliefde heiligen in Italië. In de meeste Italiaanse families vind je dan ook minstens één jongen of man die de naam Giuseppe draagt of een variant die daarvan is afgeleid, zoals Peppino, Pino of Beppe.
De naamdag van San Giuseppe wordt overal in Italië uitgebreid gevierd. In Bologna staan de bakkers al voor dag en dauw op om ravioli di San Giuseppe te maken: zoete, gefrituurde gebakjes die zijn gevuld met jam of met amandelspijs.
Op Sicilië worden sfingi di San Giuseppe bereid: schelpen van bladerdeeg met een vulling van ricotta en sinaasappel- of citroenschilletjes. In andere delen van Italië worden vandaag de traditionele zeppole di San Giuseppe (soesjes van Sint-Jozef) verorberd.
Op de feestdag van San Giuseppe, die immers de vader van Jezus was, wordt in Italië ook Vaderdag gevierd. Tot enkele jaren geleden was dit een nationale feestdag, maar de Italiaanse babbo moet de festiviteiten nu uitstellen tot na zijn werkdag. Alleen meubelmakers en timmerlieden houden de officiële feestdag van hun patroonheilige nog in ere. Zij kunnen zich al vroeg te goed doen aan de heerlijke zeppole en de onverdeelde aandacht van vrouw en kinderen.
Palio dei Somari
ezelrace in Torrita di Siena (Toscane)
Net buiten Siena, in het dorpje Torrita di Siena, wordt op de eerste zondag na 19 maart een bijzondere palio gereden: de Palio dei Somari. Jozef, die als timmerman niet de beschikking had over een paard, vervoerde zijn planken, kastjes en stoelen vaak op een ezel – en ook nu nog zijn het ezels die het tijdens deze bijzondere race tegen elkaar opnemen.
Nou ja, race: een ezel doet nu eenmaal wat hij zelf wil, dus sta niet gek te kijken als er ineens eentje stokstijf stil blijft staan of weer terug naar de start rent…
foto: Stefano Mazzola
Nieuwjaar in Florence (Toscane)
25 maart
In Florence luidt men twee keer het nieuwe jaar in. Naast de officiële Nieuwjaarsdag, op 1 januari, vieren de Florentijnen ook op 25 maart het nieuwe jaar – precies negen maanden voor de geboorte van Jezus. Vanaf de middeleeuwen tot het jaar 1750 werd 25 maart door de katholieke kerk nog groots gevierd en in Florence zelfs gezien als begin van het kalenderjaar. In 1582 werd echter de Gregoriaanse kalender ingesteld, waarmee het begin van het jaar naar 1 januari verschoof.
Toch blijft men in Florence ook op 25 maart Nieuwjaar vieren, ondanks het feit dat in 1749 werd vastgesteld dat 1 januari de enige echte Nieuwjaarsdag mocht zijn. Er zijn veel festiviteiten ter gelegenheid van het nieuwe jaar, waaronder een prachtige historische stoet die naar de SS Annunziata trekt, waar witte lelies worden neergezet bij het schilderij van de Annunciatie. Lees meer over Nieuwjaar in Florence…
Giornate FAI di Primavera
rond 21 maart, heel Italië
Ontdek in het voorjaar de meest bijzondere palazzi, kerken, kastelen, parken en schatten van Italië. Veel monumenten en gebouwen die normaal gesproken gesloten zijn voor het publiek openen tijdens de Giornate FAI di Primavera hun deuren.
Via deze link vind je meer informatie plus alle ruim zevenhonderdvijftig locaties in heel Italië waar je dit jaar een kijkje kunt nemen.
ITALIË
TENTOONSTELLINGEN
Agrigento – Italiaanse culturele hoofdstad in 2025
Pesaro (Le Marche) draagt de titel van Italiaanse culturele hoofdstad begin 2025 over aan het Siciliaanse Agrigento.
Agrigento was een van de belangrijkste steden in Magna Graecia, het grote Griekse rijk dat ook grote delen van Sicilië besloeg. In de huidige stad ligt de geschiedenis dan ook op veel plaatsen letterlijk verborgen onder de straat waarop je loopt of onder de kerken en palazzi die je ziet.
Een bezoek aan Agrigento is niet compleet zonder de Valle dei Templi te bewonderen, de Vallei van de Tempels, waar ooit de oude Griekse stad Akragas schitterde. Volgens de schrijver Pindarus was dit ‘de mooiste vergankelijke stad, waarvan de inwoners bouwen voor de eeuwigheid maar leven alsof er geen morgen bestaat’.
Domenica al Museo
elke eerste zondag van de maand
Elke eerste zondag van de maand kun je gratis naar musea die door de Italiaanse staat worden beheerd. In Rome betekent dit dat je op die dag bijvoorbeeld geen entree hoeft te betalen voor het Colosseum en het Forum Romanum, voor de Galleria Borghese, voor Palazzo Barberini, voor het GNAM (Galleria Nazionale d’Arte Moderna), voor Villa Giulia, voor de Terme di Diocleziano, voor het Palazzo Massimo, voor Crypta Balbi, voor de Thermen van Caracalla en voor de Engelenburcht.
In Florence kun je gratis naar de Galleria degli Uffizi, met onder meer Botticelli’s Venus, de Galleria dell’Accademia, met Michelangelo’s originele David, en de Cappelle Medicee, met schitterende beelden van Michelangelo, terwijl je in Venetië kosteloos naar de Gallerie dell’Accademia en het Arsenaal kunt.
Ook de opgravingen van Herculaneum en Pompei, Villa Oplontis en het Archeologisch Museum vallen onder de staatsmusea.
Helaas kunnen we hier niet alle staatsmusea noemen, maar alle musea die je op de eerste zondag van de maand gratis kunt bezoeken, vind je via deze link (je kunt dan per regio alle deelnemende musea vinden).
MILAAN
BOLD!
t/m 30 juni 2025, Galleria Campari
Deze kleurrijke tentoonstelling in Galleria Campari in Sesto San Giovanni onthult het brede repertoire van getekende letters en typografische werken die bewaard worden in het historische archief van Campari. Teksten, woorden, logo’s, illustraties en typografie zijn enkele van de thema’s die orde scheppen in het geheel van ongeveer honderdzeventig werken.
Je ziet een selectie werken van kunstenaars uit de twintigste eeuw, onder wie Fortunato Depero, Marcello Nizzoli, Erberto Carboni en George Guillermaz. Het kloppend hart van de expositie is Bruno Munari’s reclamecampagne die werd gepresenteerd in de metrohaltes van de eerste metrolijn van Milaan, in 1964 ontworpen door Franco Albini.
foto: Galleria Campari
TURIJN
Salvo – arrivare in tempo
tot 24 mei 2025, Pinacoteca Agnelli
Arrivare in tempo is de grootste postume tentoonstelling gewijd aan de kunstenaar Salvo, waarbij benadrukt wordt hoe zijn schilderkunst altijd in lijn is geweest met zijn vroege conceptuele onderzoek.
Salvo is geboren op Sicilië en woonde sinds 1956 in Turijn, waar hij voor het eerst in aanraking kwam met de arte povera en de conceptuele kunst, voordat hij zich uitsluitend aan de schilderkunst wijdde.
Deze overzichtstentoonstelling laat zien hoe Salvo’s schilderkunst niet in tegenstelling staat tot zijn vroege conceptuele periode, maar de kenmerken en intenties daarvan absorbeert en op coherente wijze inpast. Via deze link vind je meer details.
foto: Salvo, 1974 | Archivio Paolo Pellion di Persano
Amazing – 80 (e più) anni di supereroi Marvel
tot 9 maart 2025, Palazzo Falletti di Barolo, Turijn
BIELLA
Steve McCurry – Uplands & Icons
t/m 18 mei 2025
In het Palazzo Gromo Losa en het Palazzo Ferrero in Biella zijn meer dan honderdtwintig foto’s van Steve McCurry te zien, die de pure essentie van de bergen tot leven wekken, met daarnaast een selectie van de meest iconische werken van de wereldberoemde fotograaf en video-installaties van interviews.
VENETIË
Matisse e la luce del Mediterraneo
tot 4 maart 2025, Centro Culturale Candiani, Mestre
Het nieuwe tentoonstellingsproject voor het Centro Culturale Candiani komt voort uit de collecties moderne kunst van Ca’ Pesaro. Dit keer werpt Henri Matisse zijn licht over de Mediterranée. Via deze link vind je alle details.
EMILIA-ROMAGNA
Ai Weiwei – Who am I?
tot 4 mei 2025, Palazzo Fava, Bologna
Een unieke solotentoonstelling van Ai Weiwei, de beroemde Chinese kunstenaar die bekend staat om zijn inzet voor de mensenrechten.
De titel, geïnspireerd op een dialoog tussen de kunstenaar en kunstmatige intelligentie, geeft de essentie weer van de tentoonstelling, die vooral de creatieve wereld van Ai Weiwei verkent.
Het doel van de tentoonstelling is in feite om de kunstenaar en zijn creatieve universum te presenteren, in een voortdurende spanning tussen traditie en experiment, behoud en vernietiging.
Il Ritratto dell’Artista – nello specchio di Narciso – il volto, la maschera, il selfie
tot 29 juni 2025, Musei San Domenico, Forlì
TOSCANE
Julio Le Parc – la scoperta della percezione
tot 16 maart 2025, Palazzo delle Papesse, Siena
Na jaren dicht te zijn geweest, opent het Palazzo delle Papesse in Siena weer, met een tentoonstelling over Julio Le Parc. Je kunt niet alleen het prachtige palazzo verkennen, met panoramisch terras met adembenemend uitzicht over Siena, maar je ook onderdompelen in de werken van de Frans-Argentijnse kunstenaar Julio Le Parc.
ROME
Papi e santi marchigiani
tot 2 maart 2025, Castel Sant’Angelo
In de Sale dell’Armeria Superiore van de Engelenburcht ontdek je de band tussen pausen, heiligen en andere religieuze figuren en de regio Le Marche. Via deze link vind je meer details.
San Francesco tra Cimabue e Perugino
tot 2 maart 2025, Biblioteca del Senato Giovanni Spadolini
In de bibliotheek naast de Santa Maria sopra Minerva bewonder je portretten van de heilige Franciscus van meesters als Perugino en Benozzo Gozzoli. Aansluitend kun je ook het chiostro bezoeken, met prachtig gerestaureerde fresco’s. Meer informatie via deze link.
foto: Galleria Nazionale dell’Umbria
Roma Chilometro Zero
tot 9 maart 2025, Museo di Roma – Trastevere
Tijdens deze expositie bekijk je de Eeuwige Stad door de ogen van vijftien Romeinse fotografen, die een intieme, soms pijnlijke of ironische visie bieden op Rome.
Roma pittrice – artiste al lavoro tra XVI e XIX secolo
tot 23 maart 2025, Museo di Roma – Palazzo Braschi
De schitterende tentoonstelling Roma pittrice richt zich op de vrouwelijke kunstenaars die vanaf de zestiende tot en met de negentiende eeuw in Rome werkten, met een rijke, gevarieerde en zeer belangrijke artistieke productie die vaak in een soort historiografisch stilzwijgen wordt gehuld.
Er zijn ongeveer honderddertig werken te zien, van de hand van zesenvijftig verschillende kunstenaars die in de stad actief waren, zoals Maria Felice Tibaldi Subleyras, Angelika Kaufmann, Laura Piranesi, Marianna Candidi Dionigi, Louise Seidler, Emma Gaggiotti, Lavinia Fontana, Artemisia Gentileschi, Giovanna Garzoni en Amalia De Angelis.
Balloon Museum – Euphoяia-Art is in the Air
tot 30 maart 2025, La Nuvola (EUR)
Euphoяia – Art is in the Air verkent de relatie tussen kunst en ballonnen, als symbolen van lichtheid en culturele verandering. Door middel van visueel aantrekkelijke werken gebruiken kunstenaars ballonnen om de kijker aan te zetten tot reflectie op maatschappelijke verschuivingen, hedendaagse kunst en creatieve expressie. Meer details vind je via deze link.
joyn!
tot 20 april 2025, MAXXI
Maak een reis door de wereld van Nutella, dat zestig jaar bestaat. De geschiedenis van dit iconische merk start in een kleine banketbakkerij in Alba (Piemonte). In 1946 creëerde Pietro Ferrero daar de voorloper van Nutella, dat sinds 20 april 1964 onder de naam Nutella op de markt wordt gebracht. Tegenwoordig staat Giovanni Ferrero, de derde generatie, aan het roer van het miljoenenbedrijf.
Dankzij een grote illustratie van Francesca Gastone waan je je in het MAXXI op een kleurrijk piazza, met als blikvangers iconische momenten uit de geschiedenis van deze beroemde hazelnootpasta.
foto’s: Cosimo Trimboli | Fondazione MAXXI
Franco Fontana – retrospective
tot 31 augustus 2025, Museo dell’Ara Pacis
De eerste grote overzichtstentoonstelling van het werk van Franco Fontana, met werken uit het enorme archief van een van de grootste Italiaanse fotografen van de twintigste eeuw. Via deze link vind je alle details.
CALABRIË
Gli dei ritornano
verlengd tot 2 maart 2025, MANN
In het Museo Archeologico Nazionale in Reggio di Calabria worden de bronzen beelden tentoongesteld die vorig najaar werden opgegraven bij het Toscaanse dorp San Casciano dei Bagni. In dit artikel lees je er meer over.