Download gratis de Ciao tutti app

Ciao tutti Italië Agenda – december

In onze Italië Agenda van december vind je een overzicht van een aantal interessante evenementen, festivals en tentoonstellingen, zowel in Italië als in Nederland en België. De evenementen en festivals staan op chronologische volgorde, daarna volgen de tentoonstellingen in Italië en daarna alle Italiaanse tips in eigen land.

Tip: met behulp van de toetsencombinatie CTRL+F kun je zoeken op regio of stad, zodat je snel kunt zien wat er op jouw vakantiebestemming te zien en te doen is!

ITALIË
EVENEMENTEN & FESTIVALS

 

Mercato nel Campo
eerste weekend van december, Siena (Toscane)
Het is misschien wel onze favoriete kerstmarkt, de sfeervolle Mercato nel Campo die, zoals de naam al zegt, wordt gehouden op het Piazza del Campo in Siena. Voor even krijgt dit plein weer de functie die het ooit, tijdens de middeleeuwen, al had.

Ongeveer honderdveertig kraampjes vullen het schitterende piazza, neergezet zoals de veertiende-eeuwse gemeentelijke richtlijnen dat voorschreven. In dit artikel lees je meer over de Mercato nel Campo in Siena.

Luci d’Artista
hele maand december, Turijn (Piemonte)

In aanloop naar de feestdagen worden de straten en pleinen van Turijn gekleurd door tal van kunstige lichtinstallaties. Tijdens Luci d’Artista, zoals dit feestelijke evenement heet, schittert een aantal mooie klassiekers maar er zijn ook weer een paar nieuwe lichtkunstwerken te zien.

Luci d’Artista
hele maand december, Salerno (Campanië)

Ook in het Zuid-Italiaanse Salerno schitteren duizenden lichtjes die de stad gezamenlijk een betoverende aanblik geven. Tot half januari bieden de straten van Salerno dankzij Luci d’Artista een uniek schouwspel, met onder andere een spectaculair zonnestelsel, schitterende engelen, vallende sterren, artistieke acrobaten, een enorme kerstboom, pinguïns en rendieren, Babbo Natale in zijn slee…

In dit artikel vind je nog veel meer decembertips voor de regio Campanië.

foto: Massimo Pica

Sinterklaas
5 december, Murano en Bari
Sinterklaas is de patroonheilige van onder meer de glasblazers. Op het Venetiaanse eiland Murano wordt zijn naamdag dan ook groots gevierd. Let wel: de Venetianen spellen zijn naam als San Nicolò in plaats van het Italiaanse San Nicola.

Ook in Bari (Puglia) viert men Sinterklaas. Op 9 mei 1087 meerde er een schip aan in de Zuid-Italiaanse havenstad Bari. Het schip had een kostbare schat aan boord: de stoffelijke resten van de heilige Nicolaas, die bijna achthonderd jaar eerder was overleden.

Speciaal voor het graf van de heilige werd er een nieuwe kerk gebouwd, met een crypte voor Sinterklaas’ laatste rustplaats. De crypte van de kerk was zo’n twee jaar later af, maar pas in 1197 werd de Basilica di San Nicola in Bari ingewijd en in gebruik genomen. Sindsdien wordt het graf van de enige echte Sinterklaas jaarlijks bezocht door duizenden pelgrims, vooral begin december.

foto: Sabino Parente

Kijk uit voor de Krampus!
5 december, Friuli-Venezia Giulia
Wanneer de zon achter de toppen van de heuvels verdwijnt en de duisternis langzaam over de vallei valt, kruipen de zogenaamde Krampussen uit de bosjes tevoorschijn, op zoek naar hun gids: Sint Nicolaas. Vooral in de regio Friuli-Venezia Giulia zullen deze Krampussen je de stuipen op het lijf jagen.

Ze komen op 5 december tevoorschijn uit hun mysterieuze schuilplaatsen. Ze hebben wel wat weg van de oude bosgoden: het zijn afschrikwekkende monsters met maskers met enorme monden, hoorns en dikke vachten. Ook hebben ze flinke klauwen.

De naam Krampus slaat namelijk terug op de klauwen van een duivel, waarmee stoute kinderen worden opgepakt om meegenomen te worden naar de hel. Hun lelijke uiterlijk heeft echter meer dan alleen de functie kinderen een beetje bang te maken en in de dagen voor het grote feest in bedwang te houden.

Krampussen moesten kwade geesten verjagen die in de winterse bossen rondwaarden. Daarom hebben ze vaak ook belletjes en kettingen bij zich; het geluid hiervan zou de ongewenste geesten moeten afschrikken.

Fiera degli Oh bej! Oh bej!
5 t/m 8 december, Milaan (Lombardije)
De Fiera degli Oh bej! Oh bej!, die ook wel bekend staat als de Fiera di Sant’Ambrogio, is het startschot van de kerstsfeer in Milaan. De festiviteiten vinden plaats ter ere van de naamdag van de patroonheilige Sint Ambrosius.

Op en rondom zijn feestdag vindt er een meerdaagse markt plaats op het plein bij het Castello Sforzesco, met kraampjes vol kleurrijke kunstwerkjes en lokale delicatessen. Via deze link lees je meer over deze feestelijke markt.

La Scala – start van het theaterseizoen
7 december, Milaan (Lombardije)
De feestdag van Sant’Ambrogio is tevens de opening van het theaterseizoen in theater La Scala. Op 7 december gaan de deuren van het theater open en komen Verdi, Puccini en andere grote operasterren weer tot leven.

Festa della Madonna
8 december, heel Italië
Op 8 december vieren de Italianen het feest van de Immacolata Concezione – de onbevlekte ontvangenis van Maria. De hele dag staat in het teken van Maria, waardoor het feest in de volksmond ook wel Festa della Madonna wordt genoemd. Het feest wordt gevierd sinds 1854, toen op 8 december door paus Pius IX de pauselijke bul Ineffabilis Deus werd afgekondigd. Onder de katholieken zorgde dit voor een grote nieuwe golf van Mariaverering.

Hoewel deze dag in veel landen nu niet of nauwelijks meer gevierd wordt, is 8 december in Italië nog steeds een belangrijke feestdag. Veel mensen zijn vrij en er worden duizenden kaarsjes gebrand bij beelden van Maria, zowel thuis als in de kerk. Iedere stad geeft een eigen invulling aan de festiviteiten rondom Maria.

In Rome leggen brandweermannen een bloemenkrans bij het beeld van Maria boven op de zuil op het Piazza di Spagna. In Napels worden alle kleine straataltaartjes helemaal opgepoetst. Er worden bloemen gebracht, kaarsjes aangestoken en foto’s en briefjes achtergelaten, met grote en kleine wensen die Maria wellicht zou kunnen vervullen.

Stromend bloed van San Gennaro
16 december, Napels (Campanië)
San Gennaro, de heilige Januarius, is de patroonheilige van de stad Napels. Drie dagen per jaar, op de eerste zondag in mei, op 19 september en op 16 december, staat de hele stad op zijn kop. Op die dagen wordt namelijk bepaald of men goede of kwade tijden tegemoet gaat.

Het lot van de stad ligt in handen van deze San Gennaro. Als zijn bloed gaat stromen en voor de ogen van duizenden gelovige Napolitanen vloeibaar wordt, slaakt iedereen een diepe zucht van opluchting. De stad heeft tijden van voorspoed voor de boeg!

foto: Anna Serrato

Kleurrijke kerstmarkten in Italië
In de meeste Italiaanse steden en dorpen wordt er in de dagen of weken voor Kerstmis een kerstmarkt gehouden. Er zijn vaak talloze kraampjes met lekker eten en drinken, om cadeau te doen of om ter plekke van te genieten, kerstversieringen, kerstcadeautjes en panettones. Een aantal tips:

de kerstmarkt van Bolzano
de mooiste kerstmarkten in Noord-Italië
10 sfeervolle kleine kerstmarkten in Noord-Italië
de mooiste kerstmarkten in Midden- en Zuid-Italië

Lees ook:
kerstshoppen in betoverend Turijn
kerstvoorpret in Milaan
Florence in kerstsfeer
kerstsfeer in Rome
Kerstmis in Napels

Kerststallen kijken
Dankzij de heilige Franciscus van Assisi tuigen we niet alleen elk jaar een kerstboom op, maar reserveren we onder of bij de boom ook een plekje voor Maria, Jozef en de kribbe. Tijdens de kerstnacht van het jaar 1223 vierde de  heilige Franciscus voor het eerst een mis bij een stal met levende figuren – de kerststal was geboren.

Naast Maria en Jozef gaan ook de os en de ezel, de herders en hun schapen, de engelen en later de drie koningen deel uit maken van il presepio of il presepe, de kerststal.

In aanloop naar Kerstmis bouwt men overal in Italië aan de meest bijzondere kerststallen. We tippen de mooiste presepi die je minstens één keer in je leven gezien moet hebben, zoals de kerststal van de netturbini, straatvegers, in Rome, een enorme kerststal in de kerk van SS Cosma e Damiano, vlak bij het Forum Romanum, eveneens in Rome, de drukbevolkte kerststallen van Napels, de kerststal in de Grotte di Stiffe (Abruzzo), een kerststal van zand in Jesolo (Veneto) en de kerststal van licht in Manarola (Cinque Terre).

Dol op kerststallen? Mis dan de jaarlijkse expositie 100 presepi in Rome niet! Ook de moeite waard: de Mostra d’Arte Presepiale in Salerno (Campanië) en ‘1000 Presepi per Palazzuolo’ in Palazzuolo sul Senio (Toscane).

Levende kerststallen
Vlak voor kerst zijn er in veel Italiaanse dorpjes, zeker in het zuiden, ook presepi viventi te zien, levende kerststallen. Vaak krijgen alle dorpsbewoners een rol toebedeeld, van herder tot engel, van Maria tot kerstkindje.

De Sassi (grotwoningen) van Matera bieden elk jaar onderdak aan de heilige familie. Het altijd al bijzondere stadje in Basilicata afficheert zichzelf in december als ‘het Galilea van tweeduizend jaar geleden) en het is inderdaad net of je terug in de tijd reist, met de kribbe als stralend eindpunt.

De grootste kerstboom ter wereld
Gubbio (Umbrië)
In Gubbio staat de grootste kerstboom ter wereld. Van de voet tot aan de ster bovenaan meet deze boom, die zich nestelt tegen de Monte Ingino, maar liefst zo’n zevenhonderd meter! Het optuigen van de kerstboom is een hele klus; het vergt ongeveer 1900 uren om de kabels (bijna acht kilometer) op hun plek te krijgen en ervoor te zorgen dat alle lichtjes (ruim zevenhonderd in totaal) branden.

ITALIË
TENTOONSTELLINGEN

 

Bergamo en Brescia – Culturele Hoofdsteden van Italië in 2023
In 2023 mogen de steden Bergamo en Brescia zich beide Culturele Hoofdstad van Italië noemen. Ter ere daarvan worden er veel speciale evenementen en exposities georganiseerd.

Een mooie installatie ter ere van Bergamo Brescia Capitale Italiana della Cultura is Allegro maar non troppo (‘vrolijk maar niet te’), een lichtkunstwerk van Platek en Jan Van Lierde.

Het is tot 31 december 2023 tegelijkertijd in Bergamo en in Brescia te zien, in Bergamo onder de portici van de Biblioteca Civica Angelo Mai aan het Piazza Vecchia en in Brescia onder de Portico del Monte di Pietà aan het Piazza della Loggia.

foto’s: Bergamo Brescia Capitale Italiana della Cultura

Rondom het Castello di Brescia ontmoet je gorilla’s, bavianen en chimpansees. Het groen rondom het kasteel biedt onderdak aan de beelden van de Bolognese kunstenaar Davide Rivalta.

Via deze link vind je meer informatie. De expositie maakt deel uit van de festiviteiten die worden georganiseerd ter ere van Brescia – Capitale della Cultura. In dit artikel delen we meer tips voor een bezoek aan de culturele hoofdstad van Italië van 2023 (een eer die Brescia deelt met Bergamo).

foto’s: Brescia Musei

Het volledige programma vind je via deze link op de website Bergamo Brescia 2023. Ook via Facebook en Instagram blijf je op de hoogte van alle nieuws en evenementen.

VENETO

Ca’ Rezzonico (Venetië) stelt tot 9 januari 2024 ivoren miniaturen van Rosalba Carriera tentoon.

Chagall – Il colore dei sogni
tot 13 februari 2024, Centro Culturale Candiani, Mestre
In het Centro Culturale Candiani in Mestre (Venetië) sta je oog in oog met de kleurrijke dromen van Marc Chagall tijdens de expositie Chagall. Il colore dei sogni.

EMILIA-ROMAGNA

Boccioni
tot 10 december 2023, Fondazione Magnani-Rocca
De Fondazione Magnani-Rocca in Mamiano di Traversetolo (vlak bij Parma) wijdt deze herfst een expositie aan Umberto Boccioni (1882-1916), met meer dan honderd werken van deze bekende futuristische schilder en beeldhouwer.

De expositie richt zich met name op Boccioni’s vroegste werken, die hij realiseerde in Rome, Venetië en Milaan. Via deze link vind je alle details van de expositie.

Keith Haring – Radiant Visio
tot 4 februari 2024, Palazzo Tarasconi, Parma
Het Palazzo Tarasconi in hartje Parma wijdt een tentoonstelling aan een van de grootste kunstenaars van de tweede helft van de twintigste eeuw: Keith Haring. Er zijn meer dan honderddertig werken te zien, grotendeels afkomstig uit privécollecties. Meer informatie vind je via deze link.

FLORENCE

Untrue Unreal – Anish Kapoor
tot 4 februari 2024, Palazzo Strozzi
Palazzo Strozzi wijdt een prachtige expositie aan de werken van Anish Kapoor, met monumentale installaties, kleine kunstwerkjes, originele vormen en hier en daar een beetje gezichtsbedrog. Via deze link vind je meer details.

Alfons Mucha – La seduzione dell’Art Nouveau
tot 7 april 2024, Museo degli Innocenti
In het Museo degli Innocenti in Florence bewonder je een expositie over Alfons Mucha, met de titel La seduzione dell’Art Nouveau (de verleiding van de art nouveau). Het is de eerste keer dat Florence een expositie aan deze kleurrijke kunstenaar wijdt en er wordt meteen groots uitgepakt, met meer dan tweehonderd kunstwerken.

TOSCANE

Le avanguardie – met veel meesterwerken uit het Philadelphia Museum of Art
tot 7 april 2024, Palazzo Blu (Pisa)

UMBRIË

Un mare tutto fresco di colore – Sandro Penna e le arti figurative
tot 14 januari 2024
Na de tentoonstelling over Perugino maak je in de Galleria Nazionale dell’Umbria in Perugia kennis met een andere belangrijke inwoner van de stad, dichter Sandro Penna, en met name met zijn kunstverzameling, met werken van onder anderen Pablo Picasso, Jean Cocteau en Franco Angeli. Via deze link vind je meer informatie.

LE MARCHE

Da Ulisse a Corto Maltese
tot 7 januari 2024, Museo Villa Colloredo Mels, Recanati
Ter gelegenheid van de opening van het Recanati Comics Festival start de expositie Da Ulisse a Corto Maltese, een reis door de imaginaire wereld van Hugo Pratt. Via deze link lees je meer.

ROME

Gli dei ritornano – I Bronzi di San Casciano
tot 22 december 2023, Palazzo del Quirinale
In de expositiezalen van het Palazzo del Quirinale worden de bronzen beelden tentoongesteld die vorig najaar werden opgegraven bij het Toscaanse dorp San Casciano dei Bagni (zie ook dit artikel). Meer informatie over de tentoonstelling vind je via deze link.

foto: Ministero della Cultura

Escher
tot 1 april 2024, Palazzo Bonaparte
Honderd jaar na zijn eerste bezoek aan Rome, in 1923, keert Maurits Cornelis Escher terug in de Eeuwige Stad, tijdens een expositie in het Palazzo Bonaparte.

Helmut Newton – Legacy
tot 3 maart 2024, Museo dell’Ara Pacis
Het museum bij de Ara Pacis biedt vanaf dit najaar een paar maanden ruimte aan een breed retrospectief gewijd aan de beroemde fotograaf Helmut Newton (1920-2004). Meer details vind je via deze link.

NEDERLAND

Smaak van de Winter
8,9 en 10 december 2023, Voorschoten
Het Italië Evenement krijgt dit jaar een winters vervolg, op Kasteel Duivenvoorde in Voorschoten. Dit romantische kasteellandgoed biedt een ideaal podium voor het meest romantische land van Europa. Ook daar vind je straks de lekkerste wijnen, fijne gerechten, diverse proeverijen en optredens.

Julius Caesar – Ik kwam, ik zag en ging ten onder
t/m 20 mei 2024,
H’ART Museum Amsterdam
In H’ART Museum Amsterdam (de voormalige Hermitage) maak je kennis met Gaius Julius Caesar (100 tot 44 voor Christus).

Julius Caesar – Ik kwam, ik zag en ging ten onder is de allereerste solotentoonstelling over Caesar die in Nederland wordt georganiseerd, met dank aan een nauwe samenwerking met het Museo Archeologico Nazionale in Florence, het Museo Nazionale Romano in Rome en verschillende musea in Nederland en Duitsland.

In deze blog lees je meer over de veelzijdige tentoonstelling gewijd aan deze legendarische Romeinse veldheer.

Vondsten uit Fort Vechten
t/m 31 oktober 2024,
Rijksmuseum van Oudheden, Leiden
Het Romeinse fort bij Vechten, in de provincie Utrecht, is een van de grootste en tegelijk een van de minst bekende forten langs de Romeinse limes in Nederland.

Het Rijksmuseum van Oudheden is al bijna tweehonderd jaar betrokken bij archeologisch onderzoek in Vechten. De afgelopen jaren zijn veel vondsten afkomstig uit deze plaats aan de collectie toegevoegd.

De honderd bijzonderste objecten zijn voor deze tentoonstelling geselecteerd, waaronder een aantal bijzondere helmen, een gezichtsmasker, luxe aardewerk en schoenzolen in alle soorten en maten. Via deze link lees je meer over de expositie.

Romeinen achter de duinen
tot 31 maart 2024, Museon, Den Haag
In het Museon is een tentoonstelling te zien over de Romeinen in het Nederlandse kustgebied en over de Cananefaten, de oorspronkelijke bewoners.

Met enkele unieke vondsten uit de omgeving van Den Haag als uitgangspunt wordt een indruk gegeven van het leven van de Romeinen. Thema’s als het leger, mode en make-up, de Romeinse kookkunst en bebouwing komen aan bod.

 

BELGIË

De oudheid in kleur
tot 2 juni 2024, Gallo-Romeins Museum, Tongeren
We hebben er in vele musea in Italië oog in oog mee gestaan: de witte, marmeren beelden uit de tijd van Grieken en Romeinen. Maar wist je dat deze beelden in de oudheid van top tot teen in felle kleuren beschilderd waren?

Hoe dat eruit heeft gezien, kun je nu zelf ervaren tijdens de expositie De oudheid in kleur, die te zien is in het Gallo-Romeins Museum in Tongeren.

Schrijf je (gratis) in voor de Ciao tutti nieuwsbrief