Ciao tutti Italië Agenda – december

Fiera degli Oh bej! Oh bej!
5 t/m 8 december, Milaan (Lombardije)
De Fiera degli Oh bej! Oh bej!, die ook wel bekend staat als de Fiera di Sant’Ambrogio, is het startschot van de kerstsfeer in Milaan. De festiviteiten vinden plaats ter ere van de naamdag van de patroonheilige Sint Ambrosius.

Op en rondom zijn feestdag vindt er een meerdaagse markt plaats op het plein bij het Castello Sforzesco, met kraampjes vol kleurrijke kunstwerkjes en lokale delicatessen. Via deze link lees je meer over deze feestelijke markt.

La Scala – start van het theaterseizoen
7 december, Milaan (Lombardije)
De feestdag van Sant’Ambrogio is tevens de opening van het theaterseizoen in theater La Scala. Op 7 december gaan de deuren van het theater open en komen Verdi, Puccini en andere grote operasterren weer tot leven.

Festa della Madonna
8 december, heel Italië
Op 8 december vieren de Italianen het feest van de Immacolata Concezione – de onbevlekte ontvangenis van Maria. De hele dag staat in het teken van Maria, waardoor het feest in de volksmond ook wel Festa della Madonna wordt genoemd. Het feest wordt gevierd sinds 1854, toen op 8 december door paus Pius IX de pauselijke bul Ineffabilis Deus werd afgekondigd. Onder de katholieken zorgde dit voor een grote nieuwe golf van Mariaverering.

Hoewel deze dag in veel landen nu niet of nauwelijks meer gevierd wordt, is 8 december in Italië nog steeds een belangrijke feestdag. Veel mensen zijn vrij en er worden duizenden kaarsjes gebrand bij beelden van Maria, zowel thuis als in de kerk. Iedere stad geeft een eigen invulling aan de festiviteiten rondom Maria.

In Rome leggen brandweermannen een bloemenkrans bij het beeld van Maria boven op de zuil op het Piazza di Spagna. In Napels worden alle kleine straataltaartjes helemaal opgepoetst. Er worden bloemen gebracht, kaarsjes aangestoken en foto’s en briefjes achtergelaten, met grote en kleine wensen die Maria wellicht zou kunnen vervullen.

Stromend bloed van San Gennaro
16 december, Napels (Campanië)
San Gennaro, de heilige Januarius, is de patroonheilige van de stad Napels. Drie dagen per jaar, op de eerste zondag in mei, op 19 september en op 16 december, staat de hele stad op zijn kop. Op die dagen wordt namelijk bepaald of men goede of kwade tijden tegemoet gaat.

Het lot van de stad ligt in handen van deze San Gennaro. Als zijn bloed gaat stromen en voor de ogen van duizenden gelovige Napolitanen vloeibaar wordt, slaakt iedereen een diepe zucht van opluchting. De stad heeft tijden van voorspoed voor de boeg!

foto: Anna Serrato

Kleurrijke kerstmarkten in Italië
In de meeste Italiaanse steden en dorpen wordt er in de dagen of weken voor Kerstmis een kerstmarkt gehouden. Er zijn vaak talloze kraampjes met lekker eten en drinken, om cadeau te doen of om ter plekke van te genieten, kerstversieringen, kerstcadeautjes en panettones. Een aantal tips:

de mooiste kerstmarkten in Noord-Italië
10 sfeervolle kleine kerstmarkten in Noord-Italië
de mooiste kerstmarkten in Midden- en Zuid-Italië

Lees ook:
kerstshoppen in betoverend Turijn
kerstvoorpret in Milaan
Florence in kerstsfeer
kerstsfeer in Rome
Kerstmis in Napels

Kerststallen kijken
Dankzij de heilige Franciscus van Assisi tuigen we niet alleen elk jaar een kerstboom op, maar reserveren we onder of bij de boom ook een plekje voor Maria, Jozef en de kribbe. Tijdens de kerstnacht van het jaar 1223 vierde de  heilige Franciscus voor het eerst een mis bij een stal met levende figuren – de kerststal was geboren.

Naast Maria en Jozef gaan ook de os en de ezel, de herders en hun schapen, de engelen en later de drie koningen deel uit maken van il presepio of il presepe, de kerststal.

In aanloop naar Kerstmis bouwt men overal in Italië aan de meest bijzondere kerststallen. We tippen de mooiste presepi die je minstens één keer in je leven gezien moet hebben, zoals de kerststal van de netturbini, straatvegers, in Rome, een enorme kerststal in de kerk van SS Cosma e Damiano, vlak bij het Forum Romanum, eveneens in Rome, de drukbevolkte kerststallen van Napels, de kerststal in de Grotte di Stiffe (Abruzzo), een kerststal van zand in Jesolo (Veneto) en de kerststal van licht in Manarola (Cinque Terre).

Dol op kerststallen? Mis dan de jaarlijkse expositie 100 presepi in Rome niet! Ook de moeite waard: de Mostra d’Arte Presepiale in Salerno (Campanië) en ‘1000 Presepi per Palazzuolo’ in Palazzuolo sul Senio (Toscane).

Levende kerststallen
Vlak voor kerst zijn er in veel Italiaanse dorpjes, zeker in het zuiden, ook presepi viventi te zien, levende kerststallen. Vaak krijgen alle dorpsbewoners een rol toebedeeld, van herder tot engel, van Maria tot kerstkindje.

De Sassi (grotwoningen) van Matera bieden elk jaar onderdak aan de heilige familie. Het altijd al bijzondere stadje in Basilicata afficheert zichzelf in december als ‘het Galilea van tweeduizend jaar geleden) en het is inderdaad net of je terug in de tijd reist, met de kribbe als stralend eindpunt.

De grootste kerstboom ter wereld
Gubbio (Umbrië)
In Gubbio staat de grootste kerstboom ter wereld. Van de voet tot aan de ster bovenaan meet deze boom, die zich nestelt tegen de Monte Ingino, maar liefst zo’n zevenhonderd meter! Het optuigen van de kerstboom is een hele klus; het vergt ongeveer 1900 uren om de kabels (bijna acht kilometer) op hun plek te krijgen en ervoor te zorgen dat alle lichtjes (ruim zevenhonderd in totaal) branden.

Domenica al Museo
elke eerste zondag van de maand
Elke eerste zondag van de maand kun je gratis naar musea die door de Italiaanse staat worden beheerd. In Rome betekent dit dat je op die dag bijvoorbeeld geen entree hoeft te betalen voor het Colosseum en het Forum Romanum, voor de Galleria Borghese, voor Palazzo Barberini, voor het GNAM (Galleria Nazionale d’Arte Moderna), voor Villa Giulia, voor de Terme di Diocleziano, voor het Palazzo Massimo, voor Crypta Balbi, voor de Thermen van Caracalla en voor de Engelenburcht.

In Florence kun je gratis naar de Galleria degli Uffizi, met onder meer Botticelli’s Venus, de Galleria dell’Accademia, met Michelangelo’s originele David, en de Cappelle Medicee, met schitterende beelden van Michelangelo, terwijl je in Venetië kosteloos naar de Gallerie dell’Accademia en het Arsenaal kunt.

Ook de opgravingen van Herculaneum en Pompei, Villa Oplontis en het Archeologisch Museum vallen onder de staatsmusea.

Helaas kunnen we hier niet alle staatsmusea noemen, maar alle musea die je op de eerste zondag van de maand gratis kunt bezoeken, vind je via deze link (je kunt dan per regio alle deelnemende musea vinden).

BOLZANO

Etruschi – artisti e artigiani
tot 2 februari 2025, Centro Trevi-Trevilab
In samenwerking met Museo Nazionale Etrusco di Villa Giulia in Rome laat deze tentoonstelling je de beschaving van de Etrusken ontdekken – en dan met name de artistieke en ambachtelijke productie die kenmerkend was voor dit mysterieuze volk.

bronzen spiegel uit de Necropoli della Colombella | ©Museo Nazionale Etrusco di Villa Giulia, archivio fotografico Mauro Benedetti

MILAAN

Munch – il grido interiore
tot 26 januari 2025, Palazzo Reale
Na veertig jaar brengt het Palazzo Reale Munch terug naar Milaan, met honderd van zijn meesterwerken. Ter gelegenheid van de tachtigste sterfdag toont Palazzo Reale in samenwerking met het Munch Museum een tentoonstelling over een van de geliefdste en populairste kunstenaars van de vorige eeuw: Edvard Munch.

Picasso lo straniero
tot 2 februari 2025, Palazzo Reale
De tentoonstelling Picasso lo straniero (Picasso de vreemdeling) presenteert meer dan negentig werken van de kunstenaar, plus documenten, foto’s, brieven en video’s. Deze expositie biedt een gedurfde nieuwe interpretatie van de kunstenaar, waarin dringende kwesties van onze tijd aan bod komen.

Dankzij een multidisciplinaire aanpak en buitengewoon onderzoek in de archieven van de Franse politie en het Picasso-museum in Parijs, onthult Annie Cohen-Solal dit fascinerende verhaal aan de hand van talloze nooit eerder gepubliceerde documenten.

Niki de Saint Phalle
tot 16 februari 2025, Mudec
Het Mudec wijdt een kleurrijke expositie aan Niki de Saint Phalle, die je wellicht kent van de Giardino dei Tarocchi in Toscane of haar weelderige fonteinen in Parijs. Verdeeld in acht secties vertelt de tentoonstelling over de artistieke evolutie van Niki de Saint Phalle. Lees meer via deze link.

Jean Tinguely
tot 2 februari 2025, Pirelli HangarBicocca
Jean Tinguely was een van de grootste pioniers van de twintigste-eeuwse kunst. In Milaan bewonder je een uitgebreide overzichtstentoonstelling, die bijna vijfduizend vierkante meter in beslag zal nemen. Je kunt meer dan dertig baanbrekende werken van de Zwitserse kunstenaar zien, gemaakt tussen de jaren 1950 en 1980.

Deze expositie is de uitgebreidste die ooit in Italië is gehouden na het overlijden van Tinguely en vormt een uniek eerbetoon aan deze creatieve kunstenaar.

Realismo infinito – Giovanni Chiaramonte
tot 4 februari 2025, Museo Diocesano, Milaan

TURIJN

Salvo – arrivare in tempo
tot 24 mei 2025, Pinacoteca Agnelli
Arrivare in tempo is de grootste postume tentoonstelling gewijd aan de kunstenaar Salvo, waarbij benadrukt wordt hoe zijn schilderkunst altijd in lijn is geweest met zijn vroege conceptuele onderzoek.

Salvo is geboren op Sicilië en woonde sinds 1956 in Turijn, waar hij voor het eerst in aanraking kwam met de arte povera en de conceptuele kunst, voordat hij zich uitsluitend aan de schilderkunst wijdde.

Deze overzichtstentoonstelling laat zien hoe Salvo’s schilderkunst niet in tegenstelling staat tot zijn vroege conceptuele periode, maar de kenmerken en intenties daarvan absorbeert en op coherente wijze inpast. Via deze link vind je meer details.

foto: Salvo, 1974 | Archivio Paolo Pellion di Persano

Amazing – 80 (e più) anni di supereroi Marvel
6 december 2024 tot 9 maart 2025, Palazzo Falletti di Barolo, Turijn

MONZA

Unseen, le foto mai viste di Vivian Maier
tot 26 januari 2025, Villa Reale
Villa Reale in Monza wijdt een overzichtstentoonstelling aan Vivian Maier, een van de pioniers van de straatfotografie. Er zullen tweehonderdtwintig foto’s te zien zijn, verdeeld over negen thematische secties, die de kenmerkende aspecten van Maiers stijl verkennen: van intense zelfportretten tot scènes van het stadsleven, van portretten van kinderen tot beelden van mensen aan de rand van de samenleving.

BIELLA

Steve McCurry – Uplands & Icons
6 december 2024 t/m 18 mei 2025
In het Palazzo Gromo Losa en het Palazzo Ferrero in Biella zijn meer dan honderdtwintig foto’s van Steve McCurry te zien, die de pure essentie van de bergen tot leven wekken, met daarnaast een selectie van de meest iconische werken van de wereldberoemde fotograaf en video-installaties van interviews.

BERGAMO

Marina Abramović – Between Breath and Fire
tot 1 februari 2025, Gres Art, Bergamo
Een grote tentoonstelling met Marina Abramović in de hoofdrol. Aan de hand van dertig werken maak je een reis langs de grootsheid, eenzaamheid, mythe en vergankelijkheid van de mens. Alle details vind je hier.

BRESCIA

Il Rinascimento a Brescia – Moretto, Romanino, Savoldo,1512-1552
tot 16 februari 2025, Museo di Santa Giulia, Brescia
Het Museo di Santa Giulia, het bekendste museum van Brescia, wijdt een grote tentoonstelling aan de renaissance in de stad, die begint met een lange reeks vragen.

Hoe was het leven in de zestiende eeuw in een van de dichtstbevolkte steden van het moderne Europa? Welke gevoelens bewogen mensen? Wat was in de mode? Wie vroegen de mensen om bescherming? Welke boeken las men, naar welke muziek luisterde men? Wat was de relatie met de natuur? Hoe zat het met de liefde? Wat maakte de Bresciaanse schilderkunst bijzonder? En wat maakte het de basis van Caravaggio’s artistieke revolutie? Wie was Fortunato Martinengo?

De expositie probeert al die vragen te beantwoorden, in een schitterende collectie schilderijen. Via deze link vind je alle details voor een bezoek aan de tentoonstelling.

MANTOVA

Picasso a Palazzo Te – poesia e salvezza
tot 6 januari 2025, Palazzo Te
In Palazzo Te in Mantova maak je kennis met de circa vijftig werken die Pablo Picasso maakte rond het thema van de Metamorfosen van Ovidius.

In 1930, vierhonderd jaar nadat Giulio Romano de Camera dei Giganti beschilderde, maakte Picasso een serie gravures gewijd aan de Metamorfosen van Ovidius. Een directe dialoog met Giulio Romano en zijn renaissanceschilderijen in Palazzo Te. Via deze link vind je alle details.

VENETIË

Matisse e la luce del Mediterraneo
tot 4 maart 2025, Centro Culturale Candiani, Mestre
Het nieuwe tentoonstellingsproject voor het Centro Culturale Candiani komt voort uit de collecties moderne kunst van Ca’ Pesaro. Dit keer werpt Henri Matisse zijn licht over de Mediterranée. Via deze link vind je alle details.

ROVIGO

Henri Cartier-Bresson e l’Italia
tot 26 januari 2025, Palazzo Roverella
In het Palazzo Roverella in Rovigo is een schitterende tentoonstelling te zien over Henri Cartier-Bresson en zijn sterke band met Italië. Deze relatie wordt voor het eerst uitvoerig gedocumenteerd aan de hand van ongeveer tweehonderd foto’s en documenten, waaronder kranten, tijdschriften en brieven, van de jaren dertig tot Cartier-Bresson in de jaren zeventig de fotografie vaarwel zei.

EMILIA-ROMAGNA

Correggio 500
tot 31 januari 2025, Parma
In 1524 maakte Antonio Allegri, beter bekend als Correggio, de koepelfresco’s voor de Benedictijner monniken van de San Giovanni Evangelista. Vijfhonderd jaar later kun je zowel het interieur van het kloostercomplex, met de niet te missen bibliotheek, als Correggio’s meesterwerk bewonderen. Dankzij de installatie van Lucio Rossi, met als titel De hemel voor een moment op aarde kun je alle details ontdekken.

De route loopt verder naar Correggio’s koepelfresco voor de Duomo van Parma en zijn decoraties voor de Camera della Badessa in het kloostercomplex van San Paolo, een van de bijzonderste nalatenschappen van de renaissance. Via deze link lees je meer over Correggio 500.

Il Surrealismo e l’Italia
tot 15 december 2024, Fondazione Magnani-Rocca, Mamiano di Traversetolo
Honderd jaar geleden ontstond het surrealisme, dat de perceptie van de wereld voorgoed veranderde. ‘Verbeelding is niets anders dan de openbaring van wat we zijn, van onze eigen substantie, die droom, zuiverheid, energie, vrijheid is,’ schreef André Breton in zijn Manifeste du Surréalisme, dat werd gepubliceerd op 15 oktober 1924.

Hiermee markeerde hij officieel het begin van deze revolutionaire beweging. Om dit te vieren, organiseert de Fondazione Magnani-Rocca in Mamiano di Traversetolo, in de buurt van Parma, de tentoonstelling Il Surrealismo e l’Italia, in Villa dei Capolavori, op slechts een steenworp afstand van de zalen met werken van meesters als Renoir, Monet, Cézanne, Titiaan, Dürer, Van Dyck, Goya, Canova en Morandi.

Ai Weiwei – Who am I?
tot 4 mei 2025, Palazzo Fava, Bologna
Een unieke solotentoonstelling van Ai Weiwei, de beroemde Chinese kunstenaar die bekend staat om zijn inzet voor de mensenrechten.

De titel, geïnspireerd op een dialoog tussen de kunstenaar en kunstmatige intelligentie, geeft de essentie weer van de tentoonstelling, die vooral de creatieve wereld van Ai Weiwei verkent.

Het doel van de tentoonstelling is in feite om de kunstenaar en zijn creatieve universum te presenteren, in een voortdurende spanning tussen traditie en experiment, behoud en vernietiging.

Psiche allo specchio – omnia vincit amor
tot 9 februari 2025, Galleria BPER Banca, Modena
Deze tentoonstelling biedt een verkennend parcours rond het thema van de 24e editie van het festivalfilosofia: de psyche. Daarvoor put men uit de bedrijfscollectie van BPER Banca, met schilderijen van Francesco Albani, Sisto Badalocchio, Jean Boulanger, Lorenzo De Ferrari, Hendrik Frans van Lint, Lorenzo Pasinelli, Giovanni Battista Paggi en Guido Reni.

De tentoonstelling bevat ook etsen van Max Klinger en werken van François Pascal Simon Gérard, Federico Zandomeneghi, Andrea Facco, Omar Galliani en Andrea Mastrovito. Alle details vind je hier.

Il Cinquecento a Ferrara – Mazzolino, Ortolano, Garofalo, Dosso
tot 16 februari 2025, Palazzo dei Diamanti, Ferrara
In het Palazzo dei Diamanti in Ferrara is een nieuwe tentoonstelling te zien in de reeks die gewijd is aan de renaissance van Ferrara, dit keer met de schilders Mazzolino, Ortolano, Garofalo en Dosso in de hoofdrol. Via deze link vind je alle details.

TOSCANE

Helen Frankenthaler – dipingere senza regole
t/m 26 januari 2025, Palazzo Strozzi, Florence
In het Palazzo Strozzi is de eerste Italiaanse overzichtstentoonstelling te zien gewijd aan Helen Frankenthaler, een van de belangrijkste Amerikaanse kunstenaars van de twintigste eeuw, grondlegger van de Colour Field-beweging. Meer informatie vind je via deze link.

Arezzo, la città di Vasari – 450 jaar Giorgio Vasari
t/m februari 2025, Arezzo
In Arezzo gaan in september 2024 drie tentoonstellingen over Giorgio Vasari van start, om te ‘vieren’ dat Vasari vierhonderdvijftig jaar geleden overleed.

Il disegno fu lo imitare il più bello della natura – la casa, i disegni, le idee: Giorgio Vasari e la figura dell’intellettuale architetto is van 8 september 2024 tot 2 februari 2025 te zien. Casa Vasari in Arezzo is het decor voor een tentoonstelling die twee nauw verbonden aspecten zal belichten: de figuur van de intellectuele kunstenaar en het thema van de architectuur in het werk van Vasari.

Dat laatste zal ook op een interactieve manier worden verteld, aan de hand van tekeningen, manuscripten, modellen en belangrijke werken in relatie tot de fresco’s in Casa Vasari.

Alcuna cosa fuor dell’uso comune – il convito per le nozze di Ester e Assuero di Giorgio Vasari is van 21 september 2024 tot 2 februari 2025 te zien in het Museo Nazionale d’Arte Medievale e Moderna in Arezzo, dat is gevestigd in het palazzo waar paus Julius III verbleef, een van Vasari’s belangrijkste mecenassen.

Hier wordt een van de grootste werken van de kunstenaar getoond: het olieverfschilderij op paneel met de voorstelling van het derde van de vier banketten uit het Boek Esther, in juli 1548 gemaakt in opdracht van Don Giovanni Benedetto da Mantova, abt van het Monastero delle Sante Flora e Lucilla in Arezzo. De voorbereidende tekeningen, documenten, enkele paneelvoorwerpen en de resultaten van de restauratie zullen ook te zien zijn.

Ten slotte is van 28 september 2024 tot 31 januari 2025 in de ruimten van het Archivio di Stato de expositie Costruire un’immagine di sé – Giorgio Vasari attraverso le sue carte te zien, met documenten over Vasari’s leven. Alle informatie vind je op de speciale website van Arezzo – la città di Vasari.

Julio Le Parc – la scoperta della percezione
tot 16 maart 2025, Palazzo delle Papesse, Siena
Na jaren dicht te zijn geweest, opent het Palazzo delle Papesse in Siena weer, met een tentoonstelling over Julio Le Parc. Je kunt niet alleen het prachtige palazzo verkennen, met panoramisch terras met adembenemend uitzicht over Siena, maar je ook onderdompelen in de werken van de Frans-Argentijnse kunstenaar Julio Le Parc.

ROME

Botero in Rome
tot 19 januari 2025, Palazzo Bonaparte
Rome brengt een groots eerbetoon aan de Colombiaanse kunstenaar Fernando Botero, die vorig jaar in zijn woonplaats Pietrasanta (Toscane) overleed, met een grote tentoonstelling over Botero in het Palazzo Bonaparte. Er zullen schilderijen, aquarellen, beeldhouwwerken en enkele nooit eerder getoonde werken te zien zijn.

Jubeljaar – Pelgrims van hoop
Na het Buitengewoon Jubeljaar van de Barmhartigheid in 2015 maakt Rome zich op voor een nieuw Jubeljaar of Heilig Jaar, met als thema ‘Pelgrims van hoop’. In dit artikel delen we een aantal wetenswaardigheden over dit Jubeljaar en de bijbehorende ceremonies.

Guercino – l’era Ludovisi a Roma
tot 26 januari 2025, Scuderie del Quirinale
De tentoonstelling heeft twee hoofdrolspelers: Giovanni Francesco Barbieri, beter bekend als Guercino, en Alessandro Ludovisi, die van 1621 tot 1623 als paus Gregorius XV aan het hoofd van de kerk stond.

Toen Ludovisi paus was, beleefde de jonge Guercino een van de belangrijkste artistieke periodes. Bijna zijn gehele carrière vindt zijn basis in dit Romeinse verleden en in de unieke kansen die Ludovisi hem bood.

Als je een ticket voor deze tentoonstelling reserveert, kun je ook een exclusief bezoek aan het Casino dell’Aurora in Villa Ludovisi reserveren. Via deze link vind je alle details.

Caravaggio, il ritratto svelato
tot 23 februari 2025, Palazzo Barberini
Het portret van Monseigneur Maffeo Barberini is een schilderij van Caravaggio dat nog nooit eerder aan het publiek werd getoond, aangezien het behoort tot een privécollectie. Het wordt nu tentoongesteld in de Sala Paesaggi in de Galleria Nazionale d’Arte Antica, in Palazzo Barberini. Meer informatie via deze link.

Carlo Maratti e il ritratto – papi e principi del barocco romano
tot 16 februari 2025, Palazzo Barberini
Vierhonderd jaar na de geboorte van Carlo Maratti (in Camerano, Le Marche) toont de Galleria Nazionale d’Arte Antica in Palazzo Barberini een reeks portretten van de hand van deze meester, die in de tweede helft van de zeventiende eeuw een grote rol speelde in de Romeinse en Italiaanse schilderkunst. Zie deze link voor alle details.

Papi e santi marchigiani
tot 2 maart 2025, Castel Sant’Angelo
In de Sale dell’Armeria Superiore van de Engelenburcht ontdek je de band tussen pausen, heiligen en andere religieuze figuren en de regio Le Marche. Via deze link vind je meer details.

San Francesco tra Cimabue e Perugino
tot 2 maart 2025, Biblioteca del Senato Giovanni Spadolini
In de bibliotheek naast de Santa Maria sopra Minerva bewonder je portretten van de heilige Franciscus van meesters als Perugino en Benozzo Gozzoli. Aansluitend kun je ook het chiostro bezoeken, met prachtig gerestaureerde fresco’s. Meer informatie via deze link.

foto: Galleria Nazionale dell’Umbria

Roma Chilometro Zero
tot 9 maart 2025, Museo di Roma – Trastevere
Tijdens deze expositie bekijk je de Eeuwige Stad door de ogen van vijftien Romeinse fotografen, die een intieme, soms pijnlijke of ironische visie bieden op Rome.

Roma pittrice – artiste al lavoro tra XVI e XIX secolo
tot 23 maart 2025, Museo di Roma – Palazzo Braschi
De schitterende tentoonstelling Roma pittrice richt zich op de vrouwelijke kunstenaars die vanaf de zestiende tot en met de negentiende eeuw in Rome werkten, met een rijke, gevarieerde en zeer belangrijke artistieke productie die vaak in een soort historiografisch stilzwijgen wordt gehuld.

Er zijn ongeveer honderddertig werken te zien, van de hand van zesenvijftig verschillende kunstenaars die in de stad actief waren, zoals Maria Felice Tibaldi Subleyras, Angelika Kaufmann, Laura Piranesi, Marianna Candidi Dionigi, Louise Seidler, Emma Gaggiotti, Lavinia Fontana, Artemisia Gentileschi, Giovanna Garzoni en Amalia De Angelis.

Balloon Museum – Euphoяia-Art is in the Air
tot 30 maart 2025, La Nuvola (EUR)
Euphoяia – Art is in the Air verkent de relatie tussen kunst en ballonnen, als symbolen van lichtheid en culturele verandering. Door middel van visueel aantrekkelijke werken gebruiken kunstenaars ballonnen om de kijker aan te zetten tot reflectie op maatschappelijke verschuivingen, hedendaagse kunst en creatieve expressie. Meer details vind je via deze link.

joyn!
tot 20 april 2025, MAXXI
Maak een reis door de wereld van Nutella, dat zestig jaar bestaat. De geschiedenis van dit iconische merk start in een kleine banketbakkerij in Alba (Piemonte). In 1946 creëerde Pietro Ferrero daar de voorloper van Nutella, dat sinds 20 april 1964 onder de naam Nutella op de markt wordt gebracht. Tegenwoordig staat Giovanni Ferrero, de derde generatie, aan het roer van het miljoenenbedrijf.

Dankzij een grote illustratie van Francesca Gastone waan je je in het MAXXI op een kleurrijk piazza, met als blikvangers iconische momenten uit de geschiedenis van deze beroemde hazelnootpasta.

foto’s: Cosimo Trimboli | Fondazione MAXXI

Franco Fontana – retrospective
tot 31 augustus 2025, Museo dell’Ara Pacis
De eerste grote overzichtstentoonstelling van het werk van Franco Fontana, met werken uit het enorme archief van een van de grootste Italiaanse fotografen van de twintigste eeuw. Via deze link vind je alle details.

Kolossaal beeld van Constantijn
tot eind 2025, tuin van de Musei Capitolini
In de tuin van Villa Caffarelli, die deel uitmaakt van de Capitolijnse Musea, kun je de opvallende reconstructie van de Kolossus van Constantijn bewonderen.

Dankzij de diepgaande studie van literaire en epigrafische bronnen en de overgebleven fragmenten van het grandioze originele beeld – hoofd, rechterarm, pols, rechterhand, rechterknie, rechterscheenbeen, rechtervoet, linkervoet, allemaal bewaard op de binnenplaats van het Palazzo dei Conservatori – heeft men dit beeld op een schaal van 1:1 kunnen realiseren.

Het kolossale beeld van Constantijn (vierde eeuw na Christus) is ongeveer dertien meter hoog en toont de keizer in de gedaante van een zittende Jupiter, zijn lichaam deels onbedekt, een mantel over zijn schouder, de wereldbol in zijn linkerhand en de scepter in zijn rechter.

Voor de realisatie van het werk werd elk fragment in 3D gemodelleerd en op een digitaal nagebouwd standbeeld geplaatst, waarbij als iconografische sporen enkele gelijkwaardige exemplaren uit dezelfde tijd werden gebruikt, zoals het kolossale standbeeld van Jupiter in de Hermitage in Sint-Petersburg en de grote gipsen kopie van het standbeeld van keizer Claudius, afgebeeld als Jupiter, in het museum van de Ara Pacis.

Gratis naar de Vaticaanse Musea
Elke laatste zondag van de maand kun je gratis naar de Vaticaanse Musea & Sixtijnse Kapel, om te genieten van alle schatten die in het museum verzameld zijn, van de Laocoöngroep tot de schitterende schilderingen van Michelangelo. Ga wel op tijd, want het is op deze dag nog drukker dan anders.

NAPELS & OMSTREKEN

Andy Warhol. Triple Elvis
t/m 16 februari 2025, Gallerie d’Italia
De Gallerie d’Italia in Napels presenteert de tentoonstelling Andy Warhol. Triple Elvis, met drie grafische cycli die voor het eerst worden samengebracht uit de Collezione Luigi e Peppino Agrati.

L’altra Pompei –vite comuni all’ombra del Vesuvio
tot 15 december 2024, Pompeï
het dagelijks leven van de gewone bevolking, van slaven tot kunstenaars, staat centraal tijdens de expositie L’altra Pompei –vite comuni all’ombra del Vesuvio. Je bewondert zo’n driehonderd prachtige objecten, verdeeld over zeven verschillende thema’s, en drie multimediale installaties die het leven van de gewone inwoners van Pompeï inzichtelijk maken.

CALABRIË

Gli dei ritornano
tot 12 januari 2025, MANN
In het Museo Archeologico Nazionale in Reggio di Calabria worden tot 12 januari 2025 de bronzen beelden tentoongesteld die vorig najaar werden opgegraven bij het Toscaanse dorp San Casciano dei Bagni. In dit artikel lees je er meer over.

PUGLIA

G7 – zeven eeuwen Italiaanse kunst in Puglia
tot 8 december 2024, Mesagne
Terwijl de G7 in juni vergadert bij Borgo Egnazia, opent in het Castello di Mesagne, het kasteel van Mesagne, een barok plaatsje iets zuidelijker in Puglia, een expositie die zeven eeuwen Italiaanse kunst omvat.

Je staat er oog in oog met werken van Giotto, Donatello, Titiaan, Leonardo da Vinci, Antonello da Messina, Rafaël, Caravaggio, Bernini, Canova en Boldini. Via deze Facebookpagina blijf je op de hoogte.

NEDERLAND

Bewonder een Napolitaanse kerststal in Utrecht
13 december 2024 t/m 12 januari 2025, Museum Catharijneconvent
Museum Catharijneconvent in Utrecht heeft een zeer omvangrijke, uiterst zeldzame achttiende-eeuwse Napolitaanse kerststal weten te verwerven, met ruim zeshonderd verschillende figuren. In deze blog lees je er meer over.

Je kunt deze kerststal gratis bewonderen. Deze magische miniatuurwereld – waarin niet alleen Jozef, Maria, Jezus, de os en de ezel een plek innemen, maar ook rumoerige markten, exotische dieren en zwevende engelen – zal groot en klein weten te betoveren!

Ontdek Maarten van Heemskerck in drie musea in Haarlem en Alkmaar
t/m 19 januari 2025
De eerste overzichtstentoonstelling ooit over Maarten van Heemskerck (1498-1574) is van 28 september 2024 tot en met 19 januari 2025 te zien in het Frans Hals Museum en Teylers Museum in Haarlem en in het Stedelijk Museum Alkmaar.

Vierhonderdvijftig jaar na zijn dood toont elk museum een periode uit de fascinerende loopbaan van deze invloedrijke en succesvolle kunstenaar.

In het Frans Hals Museum staat onder de noemer ’Vernieuwer met lef’ het vroegst bekende werk van Heemskerck centraal, gecombineerd met dat van tijdgenoten als Jan van Scorel en Jan Gossart.

Van zijn religieuze schilderijen vol expressie tot zijn levensechte portretten van de opkomende burgerij, compleet met rimpels. Heemskerck toont lef met zijn vernieuwende, realistische manier van schilderen.

Teylers Museum zet Heemskerck in ‘Pionier op papier’ neer als vernieuwer van de Nederlandse prentkunst. Met ruim zestig prenten toont het museum het succesvolle ondernemerschap van de kunstenaar: zijn prenten werden op grote schaal verspreid en waren een inspiratiebron voor onder meer Rembrandt.

In ‘Naar Rome’ vertelt Stedelijk Museum Alkmaar over Heemskercks reis naar Italië en laat zien hoe die ervaring uitmondde in gedurfde en voor die tijd verrassende en vernieuwende werken.

Hij komt in Rome aan als de eerste beelden uit de oudheid worden opgegraven. Ook maakt hij er kennis met het werk van Michelangelo, Rafaël en tijdgenoten. Dit alles maakt enorme indruk op Heemskerck. Zijn stijl wordt nog expressiever en zeer dynamisch. Daarmee groeit hij uiteindelijk uit tot de belangrijkste vertegenwoordiger van de Italiaanse renaissance in de noordelijke Nederlanden.

Meer informatie over de drie exposities vind je op de website Ontdek Van Heemskerck.

Casa Mia
verschillende theaters in Nederland
Casa Mia is een vlijmscherpe muzikale komedie met Italiaanse muziek, familieperikelen over de erfenis van oma, foute keuzes en onverwachte wendingen. Met een cast aangevoerd door de veelzijdige Isa Hoes en met Peggy Vrijens, Teunie de Brouwer en Joe Sinduhije is het een avond onvervalst lachen en genieten. Via deze link vind je alle speeldata in verschillende theaters in Nederland.

Moeder Lynn en dochter Kyra reizen samen naar Taormina, om een plan te maken voor de erfenis van oma, de vakantievilla Casa Mia. Ze zijn de afgelopen jaren uit elkaar gegroeid, maar hopen dat de zon, de pasta en de afwikkeling van oma’s testament hun band weer versterkt. Ze rekenen alleen niet op een boel oud zeer, een onuitgenodigde zus én een plots oplaaiende bosbrand. Samen met een zeer bemoeizuchtige makelaar worden ze van de buitenwereld afgesloten. Dan rest er maar één optie: de fles limoncello en álle beerputten wagenwijd open…

Etrusken – pracht en macht
tot 12 januari 2025, Museum Wierdenland, Ezinge
In Museum Wierdenland in Ezinge, het enige archeologische museum van Groningen, bewonder je de tentoonstelling Etrusken – pracht en macht.

De invloed van de Etrusken, die bekend stonden om hun fraaie bronskunst, diepgewortelde religieuze gebruiken en expertise in waterbeheer, is tot ver buiten Italië te herkennen. Met zo’n honderd Etruskische voorwerpen uit de collectie van het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden biedt de expositie een verhelderende blik op deze beschaving.

Centraal staat de schoonheid van de Etruskische cultuur, gekenmerkt door vakmanschap, diversiteit en internationale contacten. Ook aloude vragen over hun herkomst, taal en mysterieuze voorspellingspraktijken komen aan bod.

Aardewerk in Griekse stijlen, bronzen kannen en typerende, zwarte glanzende vazen illustreren de verre handelsbetrekkingen van de Etrusken, terwijl bronzen spiegels en gouden sieraden hun rijkdom belichten. Verschillende offerbeeldjes en rijk gedecoreerde askisten geven inzicht in hun godenwereld en dodencultuur.

BELGIË

Margaretha – keizersdochter tussen imago en macht
tot en met 5 januari 2025, MOU Museum Oudenaarde
Het MOU pakt dit najaar uit met een primeur: voor het eerst wordt een internationale tentoonstelling gewijd aan een bijzondere vrouw: Margaretha van Parma, dochter van Keizer Karel en dienstmeid Johanna Van der Gheynst, in haar geboortestad Oudenaarde.

Met portretten en prachtobjecten die Margaretha koesterde of waarvoor zij de opdracht gaf, die voor het eerst in vijfhonderd jaar weer samenkomen, waaronder een schitterende feestdis die ‘het feest van de eeuw’ evoceert. Via deze link vind je alle details van deze tentoonstelling.

PARIJS

Naissance et renaissance du dessin italien
t/m 12 januari 2025, Fondation Custodia, Parijs
Museum Boijmans van Beuningen is een van de belangrijkste musea van Nederland, met een van de vooraanstaandste verzamelingen oude tekeningen ter wereld.

Fondation Custodia laat je in Parijs kennismaken met deze prestigieuze collectie, tijdens een tentoonstelling van de honderdtwintig mooiste Italiaanse schetsen uit de vijftiende en zestiende eeuw, van de hand van onder anderen Leonardo da Vinci, Rafaël, Michelangelo, Veronese en Correggio.