Ciao tutti – ontdekkingsblog door Italië de beste tips voor Italië
Punta della Dogana ligt op het uiterste puntje van de wijk Dorsoduro, naast de Santa Maria della Salute. Het heeft de vorm van een driehoek en wordt aan drie zijden omringd door water. Marian van Venetian Steps neemt je mee naar deze unieke Venetiaanse driehoek.
Langs de Venetiaanse zeedouane
Marian: ‘Ooit was Punta della Dogana, zoals de naam nog aanduidt, een douanekantoor. Het werd gebouwd tijdens de Venetiaanse Republiek, toen bleek dat de Arsenale het werk niet meer aankon. Er kwamen teveel goederen aan, uit zowel binnen- als buitenland. Venetië was van eind zevende tot eind achttiende eeuw immers een zeer machtige republiek, met een eigen bestuur.
In de vijftiende eeuw besloot men een landdouane te maken voor producten die afkomstig waren van het vasteland en een Dogana da Mar (zeedouane) voor goederen van overzee. De landdouane kreeg een plek bij de Rialtobrug.
De zeedouane vestigde zich op het uiterste puntje van de wijk Dorsoduro, vandaar de naam Punta della Dogana. Hier werden de schepen gecontroleerd die wilden aanmeren bij het Piazza San Marco, voor het Palazzo Ducale, het Dogepaleis, en vooral ook alle schepen met overzeese goederen die het Canal Grande (de belangrijke waterstraat van de stad) wilden binnenvaren.
Ze brachten hun waren naar de diverse pakhuizen waar ze vervolgens werden opgeslagen, om later te worden verkocht. Deze middeleeuwse pakhuizen lagen allemaal aan het Canal Grande.
Het Venetiaanse woord voor pakhuis is fondaco. Ken je het luxe warenhuis Fondaco dei Tedeschi, naast de Rialtobrug? Dat is een Venetiaans pakhuis uit de dertiende eeuw.
Loop er eens naar binnen om de structuur van zo’n Venetiaans pakhuis van vroeger te zien: goederen die vanaf het water worden aangevoerd, niet overdekte binnenplaats en poortjes op de hogere etages die wel zijn overdekt met stevige brede balken. Daar werden de goederen opgeslagen.
Onder de voeten van Fortuna
Architect Giuseppe Benoni renoveerde in 1682 het gebouw van de Dogana da Mar. Hij behield de diverse douanegebouwen voor de opslag en overdekte ze. Van een toren met kantelen maakte hij een L-vormige constructie met een galerij en een wit torentje.
Daarbovenop staan bronzen standbeelden die de aardbol vasthouden, waarop het standbeeld Fortuna staat, dat de windrichting aangeeft en symbolisch het lot bestemt.
Een nieuwe bestemming voor Punta della Dogana
In 2007 werd besloten dat de locatie een nieuwe bestemming zou krijgen. Het was en is een toplocatie, dus werd er gewikt en gewogen wie dit gebouw mocht kopen en omtoveren.
Zakenman François Pinault kwam deze eer toe. Pinault had Palazzo Grassi al in zijn bezit en werd nu ook eigenaar van het voormalige douanegebouw. Hij wilde er een museum voor moderne kunst van maken.
De Japanse architect Tadao Ando – die ook Palazzo Grassi renoveerde – mocht aan de slag. Hij maakte van de enorme hallen minimalistische ruimtes met trappen. Op de bovenetage deed hij hetzelfde. Daar heb je trouwens ook mooie uitzichten op het water.
Het verbouwingsproject vond plaats in 2008-2009. Sindsdien wordt er hedendaagse kunst geëxposeerd in het vroegere douanegebouw, uit de privécollecties van François Pinault. Als je binnen rondloopt, zul je misschien net zo bekoord worden door het design van het gebouw als ik.
Icônes – tentoonstelling vol symbolen
Elk jaar worden er verschillende exposities georganiseerd in het museum van Punta della Dogana. Dit jaar kun je er de tentoonstelling Icônes bezichtigen, die nog tot en met 26 november 2023 te zien is.
Icônes laat werk zien van bekende architecten en kunstenaars die eerder onder andere op de Biennale van Venetië hebben geëxposeerd. Pinault heeft een aanzienlijk aantal van die werken in zijn bezit, van onder meer David Hammons, Danh Vo, Lygia Pape en Kimsooja.
De kunstwerken zijn allemaal symbolische of religieuze afbeeldingen. Er zijn verschillende symbolen, vormen en talen te zien en te horen. Elk object laat de bezoeker reflecteren of mediteren over de betekenis ervan in onze maatschappij. Soms door beelden, soms door vibrerende geluiden, of een performance.
Zo staan er houten bankjes van Camille Norment, die als je erop gaat zitten, meditatief werken. De muziek vibreert via de bankjes door je lichaam.
Kimsooja maakte een videoperformance. Je ziet een vrouw die stil staat in een drukke straat in verschillende grote steden. Alles wordt gefilmd.
Boven in een soort overdekt torentje vind je Mandala: Zone of Zero, van kunstenaar Kimsooja, een geluidsinstallatie van Tibetaanse, Gregoriaanse en Islamitische chants.
In het overdekte torentje sta je op een spiegelvloer dat tegelijkertijd glas is, zodat je de diepe ruimte onder je ook ziet. Een bijzondere ervaring!
Chronorama in Palazzo Grassi
Een kaartje voor de expositie in Punta della Dogana kost € 15. Met hetzelfde ticket kun je ook Palazzo Grassi bezoeken, waar nog tot 7 januari 2024 de expositie Chronorama te zien is.
In het prachtige palazzo aan het Canal Grande bewonder je tijdens deze tentoonstelling een collectie foto’s en posters van bekende en minder bekende fotografen uit de twintigste eeuw. Je krijgt zo een mooi overzicht van de portretfotografie van de afgelopen eeuw.
de Amerikaanse actrice Winifred Lenihan, geportretteerd door fotograaf Edward Steichen
een historische cover van Vogue
Lisa Fonssagrive-Penn
Jane Birkin
