Circumetnea – een lekker slow rondje Etna per trein

Sinds 2013 staat de Etna op de Werelderfgoedlijst van Unesco – en dat is natuurlijk niet voor niets. Er is tal van moois te ontdekken op de hellingen van de 3323 meter hoge vulkaan in het oosten van Sicilië. We maken een rondje om de Etna en tippen tien mooie en bijzondere plekken op en om de vulkaan.

1 Mascalucia – een filmisch dorpje
‘Ik ken niets mooiers en tegelijk origineler, levendiger, vruchtbaarder en wilder dan de weg die leidt van Catania naar Nicolosi, met onderweg stukken zand, oasen van sinaasappelbomen, rivieren van lava, percelen vol gewassen, muren van basalt,’ zo schreef Alexandre Dumas in 1860.

Precies langs deze verstopte idyllische weg ligt Mascalucia, een vergeten dorpje ten zuiden van de Etna waar je nog het authentieke Sicilië vindt. Geen restaurants met een tourist menu, geen drommen mensen; enkel dorpsbewoners en het kleurrijke, filmische decor van het Siciliaanse dorp.

2 Mompileri – Pompeï op de Etna
In 1669 barstte de Etna uit. Het was een uitbarsting die zijn weerga niet kende en die talloze dorpjes trof. In het gehuchtje Mompileri, in de gemeente Mascalucia, werd in dat noodlottige jaar een basiliek onder meer dan tien meter lava begraven. De kerk raakte in de vergetelheid, totdat men in 1704 een prachtig marmeren beeld van de heilige maagd Maria vond.

Ze werd opgegraven en in ere hersteld. Op de plek waar ze gevonden werd, bouwde men een nieuwe kerk, als onderkomen voor Maria: het Santuario della Madonna della Sciara di Mompileri. Daar kun je haar tot op de dag van vandaag bewonderen. Je waant je in een ‘Pompeï op de Etna’ wanneer je vervolgens via de naastgelegen poort afdaalt in de ondergrondse basiliek, onder metersdiepe lavasteen.

3 Nicolosi – Parco dell’Etna
La Porta dell’Etna, de poort tot de Etna, zo wordt Nicolosi ook wel genoemd. Het is de perfecte uitvalsbasis voor een bezoek aan de vulkaan en aan het Parco dell’Etna.

Om vanuit Nicolosi de Etna te bezoeken, rijd je eerst naar Rifugio Sapienza (op een hoogte van 1923 meter), waar twee kleinere kraters te vinden zijn. Hier vertrekt de funivia, kabelbaan, die je tegen betaling in enkele minuten tijd naar een hoogte van 2500 meter brengt, naar Montagnola, op een van de meest indrukwekkende kleinere kraters van de Etna.

Wil je nog hoger, dan kun je van april tot en met oktober met een jeep naar 2942 meter hoogte worden gebracht om onder leiding van een gids de grootste kraters te bezoeken en er – als de omstandigheden dat toelaten – rond te wandelen. Hoe hoog je precies kunt komen, hangt af van de weersomstandigheden en de situatie ter plekke. De Etna wil nog wel eens rommelen…

4 Trecastagni – een monumentale trappartij
Dwaal door de steegjes van het pittoreske Trecastagni, een lust voor het oog en de lens van de camera. Bezoek de Chiesa Madre, maar vergeet vooral de mooie San Nicolò niet, te bereiken via een imposante monumentale trappartij.

Zijn de kinderen mee op vakantie? Bezoek dan in de buurt van Trecastagni ook Casa delle Farfalle, het ‘vlinderhuis’, in het Parco Monteserra. Ook het Museo dell’Etna (het voormalige Museo della Lava e del Vulcano) is een aanrader. Kinderen komen hier alles te weten over de machtige vulkaan en kunnen in een simulator ervaren hoe het is als de Etna uitbarst.

5 Zafferana Etnea – honingzoet stadje
Aan de oostkant van de Etna schittert Zafferana Etnea, met als kloppend hart Piazza Umberto I, waarvandaan je een schitterend uitzicht hebt over zee. Het plaatsje zou zijn naam te danken hebben aan de saffraanvlaktes die het ooit omringden, alhoewel de meeste dorpsbewoners ons vertellen dat de verwijzing naar saffraan vooral figuurlijk is en te danken is aan de bloeiende brem die de hele omgeving goudgeel kleurde.

Zafferana Etnea maakt deel uit van de Città del Miele, de ’Steden van Honing’. In en om het dorpje vind je ongeveer achthonderd kleine agrarische bedrijfjes die bijen houden en die verschillende soorten honing maken: met sinaasappelbloesem, kastanje, cactusvijgen… In totaal vindt ongeveer vijftien procent van de gehele Italiaanse honingproductie hier plaats – een behoorlijk aandeel voor zo’n klein plaatsje.

6 Logeren bij Hotel Donna Carmela
Als je vanaf Zafferana Etnea richting zee rijdt, stuit je al snel op de zee aan bloemen, tropische planten en olijfbomen in de botanische tuin van Hotel Donna Carmela. Wat een parel van weelde! De palmbomen wuiven, de geuren brengen je naar een stand van groter geluk.

Je wordt omringd door maar liefst tienduizend vierkante tuin, terwijl aan de horizon de Etna gloort. Je dromen worden echter niet alleen gevuld met bloemen en planten, maar ook met de tongstrelende gerechten uit de keuken van Donna Carmela en de dieprode, fluweelzachte huiswijn, gemaakt van druiven die op de hellingen van de vulkaan hebben kunnen zonnebaden.

7 Castiglione di Sicilia – een van de mooiste dorpjes van Sicilië
Castiglione di Sicilia is een van de borghi più belli d’Italia, ligt op grote hoogte, op een rots boven de Alcantara-kloof.

Castiglione di Sicilia is ook een van de Città del Vino. Tijdens een bezoek aan het stadje moet je dus zeker proeven van een glas Etna DOC. In deze blog over Castiglione di Sicilia tippen we een paar fijne adresjes om te genieten van deze vulkaanwijn.

8 Randazzo – magisch middeleeuws
Op 765 meter hoogte schittert het mooie centro storico van Randazzo, dat prachtig middeleeuws aandoet. Hoe gek het misschien ook klinkt: Randazzo is nooit door een lavastroom onder de voet gelopen, terwijl het stadje toch het dichtst bij de krater ligt van alle plekken die we eerder hebben bezocht.

De grootste kerk van het stadje is de San Nicolò, aan het gelijknamige plein waarop het standbeeld Randazzo vecchio staat, een marmeren beeld van een naakte man met drie symbolen: een adelaar, een leeuw en twee slangen. Volgens sommige oude mannetjes van Randazzo staat het beeld voor de drie wijken, San Martino, San Nicolò en Santa Maria, die samen Randazzo vormen.

Wip ook even binnen in de mooie kloostertuin van het Palazzo Comunale, dat is gevestigd in het voormalige klooster van de minderbroeders, en bewonder de façades van het Palazzo Clarentano en het Palazzo Lanza.

9 Bronte – het groene goud van Sicilië
Bronte is de hoofdstad van de pistachenoot, die niet voor niets ook wel ‘het groene goud van Bronte’ wordt genoemd. Nergens in Italië – ook niet elders op Sicilië – groeien de pistachebomen zo goed als in het heuvelachtige landschap rondom Bronte. Je herkent een pistachenoot uit Bronte aan zijn intens groene kleur en de bijzondere zilte nasmaak – vanwege de minerale zouten in de vulkanische grond waar de pistachebomen groeien.

Bronte is echter meer dan alleen pistachenootjes. In onze blog over Bronte nemen we je mee naar de mooiste plekken in dit vulkaanstadje.

10 San Marco d’Alunzio – 22 kerken in één dorpje
San Marco d’Alunzio ligt in het Parco dei Nebrodi, het grootste beschermde natuurgebied op Sicilië. Het strekt zich uit over een oppervlakte van meer dan 860 vierkante kilometer. Hoewel het dorpje niet heel groot is, telt het maar liefst 22 kerken. En dan tellen we een van de oudste heilige plekken, de Tempel van Hercules, nog niet eens mee…

Veel kerken zijn gebouwd met het kenmerkende rode marmer uit dit gebied. Natuurlijk kun je tijdens een kort bezoek aan San Marco d’Alunzio niet alle kerken bezoeken, maar stop in elk geval even bij de San Marco, die is gebouwd op de resten van de Tempel van Hercules. Verwacht geen schitterend altaar of een uniek houten beeld, want de San Marco moet het al lange tijd zonder dak doen. Toch is het nog altijd een bijzondere plek, niet in het minst vanwege het prachtige uitzicht.

Circumetnea – de mooiste rondreis die je kunt maken
Je kunt alle plaatsjes op en om de Etna natuurlijk per auto bezoeken, maar wie alle tijd heeft, kan ook een ritje maken met de Circumetnea. Deze trein maakt, zoals de naam al aangeeft, een rondje om de Etna. Vertrekpunt is station Catania Borgo (prima te bereiken met het openbaar vervoer vanaf het centrale station van Catania) en de rit eindigt na ruim honderd kilometer in Riposto.

Een ticket voor de hele route kost ongeveer dertien euro. Meer informatie vind je op de website van de Circumetnea. De snelheid van de trein is niet bepaald hoog en een heel rondje om de Etna duurt dus wel even, maar onderweg geniet je elke minuut van het steeds veranderende uitzicht waarbij wijngaarden, amandel- en pistachebomen de hoofdrol spelen, met uiteraard steeds de Etna aan de horizon.

Volgens de schrijver Edmondo de Amicis is de Circumetnea ‘il più bel viaggio circolare, che può essere fatto in sette ore sulla faccia della terra’ – ‘de mooiste rondreis die je in zeven uur op het aardoppervlak kunt maken’ (citaat uit Ricordi d’un viaggio in Sicilia, 1906). Wij geven hem gelijk, maar oordeel zelf en geniet al sporend van een slow ritje rond de Etna!