Palazzo Reale in Caserta – imposant, dramatisch & elegant

Niemand had zich, voorafgaand aan de bouw van het Palazzo Reale in Caserta, ook maar enige voorstelling kunnen maken van de grootsheid van het uiteindelijke paleis en de tuin. Maar het werd precies zoals Karel III van Bourbon en zijn architect Vanvitelli voor ogen hadden: imposant, dramatisch, elegant en groots.

Het gigantische paleis en de uitgestrekte tuinen in barokstijl vormen samen een van de indrukwekkendste van Italië. Het is dan ook niet vreemd dat het Palazzo Reale, samen met het Aquaduct van Vanvitelli en het San Leucio Complex, sinds 1997 op de Werelderfgoedlijst staat.

Het koninklijke paleis werd gebouwd voor Karel III van Bourbon, zoon van Philips V, Koning van Napels. Het moest niet alleen het symbool worden voor zijn nieuwe, zelfstandige koninkrijk, maar het moest ook de grandeur van het Paleis van Versailles overtreffen. In 1752 stelde Karel III de alom geprezen architect Luigi Vanvitelli, die ook betrokken was bij de restauratie van de Sint-Pieter in Rome, aan om zijn ambitieuze plannen te verwezenlijken. In hetzelfde jaar werd de eerste steen gelegd.

Een van Vanvitelli’s belangrijkste bouwwerken in opdracht van Karel III werd het Acquedotto Carolino, een achtendertig kilometer lang aquaduct dat werd aangelegd om de watervallen, fonteinen en andere waterpartijen die deel uitmaakten van Vanvitelli’s ontwerp voor het paleis van water te kunnen voorzien.

Want wat is er veel water nodig… Het perspectief dat je te wachten staat aan de achterkant van het paleis is fascinerend en maakt dit meteen duidelijk. Ook zie je direct hoe briljant dit tuinontwerp is, dat tegelijkertijd macht en elegantie uitstraalt. Je blik wordt – of je nu wilt of niet – via het kanaal naar de drie kilometer verderop gelegen waterval getrokken, die aan de horizon schittert.

Het water stort vanaf honderdvijftig meter hoogte naar beneden, waarna het terechtkomt in een bassin waar de herder Actaeon de godin Diana begluurt terwijl ze een bad neemt. Het kanaal dat vanaf de waterval naar het paleis loopt, wordt onderbroken door prachtige fonteinen, watervallen en bassins vol mythologische figuren.

Even terug naar het aquaduct dat zorg draagt voor de aanvoer van al het water. Je kunt namelijk een van de spectaculairste onderdelen van het Acquedotto Carolino, de Ponti della Valle, nog altijd bewonderen, bij het dorpje Valle di Maddaloni. Je kunt er zelfs onder door rijden!

De wens van de koning is in verschillende opzichten meer dan ingewilligd. De afmetingen van het Palazzo Reale en de tuin overtreffen in alle opzichten die van Versailles. De totale oppervlakte van het grondgebied is maar liefst 45.000 vierkante meter. Het palazzo zelf is vijf etages hoog en heeft 1742 ramen, 1200 kamers in achttiende-eeuwse stijl en 34 trappenhuizen.

De koning liet ook een theater bouwen in zijn paleis, met een wel heel bijzonder toneel. De achtermuur werd zo gemaakt dat hij als het ware samen kon worden gevouwen, zodat de idyllische, koninklijke tuinen het decor vormden. Verder is het theater een exacte kopie van het Teatro San Carlo in Napels. Che spettacolo!

Toen de tuin eindelijk klaar was, in de tweede helft van de achttiende eeuw, waren de grote barokke tuinen eigenlijk al uit de mode… Daarom had de vrouw van de toenmalige koning Ferdinand IV van Bourbon haar zinnen gezet op een Engelse tuin, die op dat moment erg in was. De wil van de koningin is wet – en zo werd er een omvangrijke Engelse tuin aangelegd, een natuurlijke tuin vol grote – in dit geval exotische – bomen en Romeinse tempels, nagemaakte ruïnes en grotten die de bezoeker moesten verrassen.

Het Palazzo Reale speelde een belangrijke rol in de Tweede Wereldoorlog en was het epicentrum van de operaties die de geallieerde troepen in 1943 in Italië uitvoerden. Het was ook de plek waar de Duitsers zich in 1945 officieel overgaven. Daarnaast diende het paleis vaak als decor voor bekende films, waaronder twee Star Wars-films.

Het Palazzo Reale di Caserta vind je in Caserta (Napels). Meer informatie over openingstijden, toegangsprijzen etc. vind je op de website van Reggia di Caserta.

Een tip: we raden je aan om een fiets te huren als je het hele landgoed wil bewonderen. Alleen al de afstand naar de grote waterval is drie kilometer, en dan ben je nog niet eens in de uitgestrekte Engelse tuin op het complex geweest… Er rijdt overigens ook een shuttlebus vanaf het palazzo naar de grote waterval (en weer terug), voor wie minder tijd heeft of minder goed ter been is.

San Leucio Complex
Op een steenworp afstand van het Palazzo Reale kun je het San Leucio Complex bewonderen. Dit van oorsprong zestiende-eeuwse koninklijke jachthuis, Palazzo del Belvedere, werd druk bezocht door Karel III. Later werd het door zijn opvolger, Ferdinand IV, omgetoverd in een zijdefabriek. Er ontstond een groot industrieel complex, het zogenaamde Complesso Monumentale del Belvedere di San Leucio, met onder andere woningen voor de koning, voor zijn personeel en voor docenten, een school, ruimtes waar zijderupsen werden gekweekt en faciliteiten om te spinnen. Het werd een van Europa’s grootste achttiende-eeuwse textielfabrieken.

Er werden in die tijd door Ferdinand IV ook plannen gemaakt om hier een nieuwe stad te bouwen, Ferdinandopolis, maar die plannen werden nooit gerealiseerd. Onder meer de Franse Revolutie gooide roet in het eten.

Leuk om te weten is dat ook het San Leucio Complex van water werd voorzien via het indrukwekkende aquaduct van Vanvitelli. Het erfgoed van koning Ferdinand wordt nog steeds gebruikt door de lokale textielbedrijven, die werken voor vooraanstaande opdrachtgevers als Buckingham Palace in Londen, het Witte Huis in Washington en Palazzo Chigi in Rome.

Als bezoeker van het San Leucio Complex kun je niet alleen de oude zijdefabriek bewonderen, maar kom je ook meer te weten over de geschiedenis van dit bijzondere en unieke complex en het productieproces van zijde.