Ciao tutti – ontdekkingsblog door Italië de beste tips voor Italië
Het is een van de grootste openluchtmusea van Europa, maar bijna niemand kent het: Fiumara d’Arte, aan de noordkust van Sicilië, in de provincie Messina. De moderne kunstwerken, waaronder een heuse piramide en een stenen labyrint, bevolken de heuvels van het platteland aan de voet van de Monti Nebrodi, niet ver van de zee.
Het park strekt zich over een lengte van een paar kilometer uit langs de bedding van een vroegere fiumara (een rivier die zich alleen op bepaalde momenten van het jaar vult met water, als de sneeuw in de bergen is gesmolten en zijn weg naar zee zoekt).
Het was een idee van Antonio Presti, die hier vijfentwintig jaar lang werkte aan de verwezenlijking van zijn droom. Hij is ook de eigenaar van hotel Atelier sul Mare in Castel di Tusa, dat eigenlijk meer een museum dan een hotel is, zo bijzonder zijn de openbare ruimtes en de kamers.
foto: Fondazione Antonio Presti / Fiumara d’Arte
Ontdek de kunstwerken van Fiumara d’Arte
Fiumara d’Arte strekt zich deels uit langs de kust en loopt dan landinwaarts, door de beboste streek tussen de Monti Nebrodi en de Madonie. Je kunt er ongestoord genieten van de kunstwerken, die bijna allemaal prachtig opgaan in de natuur en één zijn met hun omgeving. Via deze link vind je een aantal routes, waarmee je in een bepaald tijdsbestek de mooiste kunstwerken kunt bewonderen.
Wij startten bij Santo Stefano di Camastra, om vervolgens westwaarts te rijden over de weg langs de kust. Het eerste kunstwerk dat je dan tegenkomt, is La finestra sul mare (‘het raam dat uitkijkt over zee’) van Tano Festa (Villa Margi, Reitano). Deze achttien meter hoge lijst in een prachtige kleur blauw biedt een perfect kader voor het landschap, dat zo ingelijst nog mooier oogt dan anders.
Het wordt ook wel Monumento per un poeta morto (‘monument voor een gestorven dichter’) genoemd. We kennen het verhaal achter deze bijnaam niet, maar één blik op het werk is genoeg om in elke nuchtere ziel prachtig poëtische volzinnen op te roepen.
Na een laatste blik door dit raam op zee rijd je naar het iets verderop gelegen La materia poteva non esserci (‘de materie kon er niet zijn’) van Pietro Consagra. Hier geen ingekaderd blauw maar een kunstwerk in zwart/wit, dat wij helaas een beetje vinden detoneren in het Siciliaanse landschap.
Als je de rivierbedding stroomopwaarts volgt, richting Pettineo, rijd je de Monti Nebrodi in, met adembenemende uitzichten. Aan weerszijden van de weg zie je olijfbomen waarvan de blaadjes schitteren in de zon en goudkleurige brem.
Na Pettineo zie je Una curva gettata alle spalle del tempo (‘een bocht die is achtergelaten door de tijd’) van Paolo Schiavocampo, omhuld door een zoute zeewind, versteend in de tijd maar tegelijkertijd nog altijd in beweging.
Verderop zie je Castel di Lucio al liggen, maar eerst bewonder je nog het Labirinto d’Arianna, het mythische doolhof van Ariadne, dat is gemaakt door Italo Lanfredini. De door de wind verweerde stenen, omringd door de bergen, maken er een bijzondere plek van.
Bij de carabinieri-post in Castel di Lucio bekijk je Arethusa van Pietro Dorazio en Graziano Marini, waarvoor kleurrijk keramiek werd gebruikt. In een oneindig lijkende opeenvolging van bochten rijd je over de provinciale weg van Castel di Lucio naar Mistretta. Onderweg zie je dat kleurrijk keramiek ook de inspiratiebron vormde voor Il Muro della Vita (‘de muur van het leven’), waar ongeveer veertig verschillende kunstenaars aan hebben meegewerkt.
foto: Fondazione Antonio Presti / Fiumara d’Arte
Bij Mistretta vind je Stanza di barca d’oro (‘kamer van het gouden schip’) van de Japanse kunstenaar Hidetoshi Nagasawa, in een rots aan de bedding van de rivier de Romei. De binnenzijde van deze rots is geheel bedekt met platen van gepolijst staal, terwijl je in het midden een roze marmeren boom ziet met daarbovenop een scheepswrak bekleed met bladgoud.
Het werk is echter niet bedoeld om bekeken te worden. Volgens Nagasawa ligt de reden van het bestaan in het bestaan an sich. Hij daagt je uit niet te gaan kijken, maar het werk op te roepen in je verbeelding.
Na Mistretta zet je koers naar Motta d’Affermo, waar het landschap wordt gedomineerd door Energia Mediterranea (‘mediterrane energie’) van Antonio di Palma.
foto: Fondazione Antonio Presti / Fiumara d’Arte
Hier vind je ook een dertig meter hoge piramide. Kunstenaar Mauro Staccioli, die ook deze cirkels in het Toscaanse landschap plaatste, plaatste deze piramide precies op de 38ste parallel. Anders dan de piramide in Rome is deze Siciliaanse piramide geen graf, maar wel een symbool van eeuwigheid.
foto: Fondazione Antonio Presti / Fiumara d’Arte 
Staccioli’s piramide is gemaakt van ijzer en staal en staat op de rand van een klif. Prachtig om te zien, zeker bij zonsopkomst of zonsondergang. Bellissima!
met dank aan Marco Crupi, Roberto la Rosa &
Fondazione Antonio Presti / Fiumara d’Arte voor een aantal foto’s
