Tazio Nuvolari – ‘de vliegende Mantovaan’

We zijn in Mantova, een mooi, relatief klein maar zeer sfeervol stadje, idyllisch gelegen aan de rivier de Mincio in de regio Lombardije. Mantova is vooral bekend vanwege het enorme Palazzo Ducale, dat is gebouwd door de invloedrijke familie Gonzaga en waar je de schitterende Camera degli Sposi bewondert.

Buiten deze vooraanstaande familie kende Mantova nog een beroemde inwoner: Tazio Nuvolari. Deze autocoureur wordt tot op de dag van vandaag gezien als een van de beste coureurs aller tijden. Ferdinand Porsche omschreef hem als ‘de grootste coureur van het verleden, het heden en de toekomst’.

In het historisch centrum van Mantova vind je op een unieke locatie, in de voormalige Chiesa del Carmelino, het Museo Tazio Nuvolari, dat helemaal gewijd is aan deze legendarische racer. Erwin neemt er een kijkje.

Erwin: ‘De voormalige kerk is niet groot, maar eenmaal binnen oogt het door het hoge plafond heel ruim. Het museum herbergt vooral persoonlijke memorabilia van Tazio Nuvolari, zoals racekleding, documenten en de vele bokalen die hij in zijn relatief lange carrière (veel coureurs stierven in deze periode op jonge leeftijd in het harnas) heeft verzameld.

Begin van een imposante racecarrière
Tazio wordt op 18 november 1892 geboren in het gehucht Castel d’Ario, niet ver van Mantova. In 1915 behaalt hij zijn rijbewijs en mag hij racen met motoren. Helaas kan hij nog niet direct van start, aangezien hij wordt opgeroepen voor het Italiaanse leger. Hij werkt als ambulancebestuurder.

Enkele jaren na de Eerste Wereldoorlog, in 1920, start Tazio op 27-jarige leeftijd met motorracen. Dat hij talent heeft, bewijst hij door in 1925 het 350cc Europees Kampioenschap te winnen met een Bianchi.

In het museum zijn diverse memorabilia uitgestald uit de periode dat Tazio bij Bianchi reed. Een opvallend detail is dat Tazio op de motor een metalen helm droeg terwijl hij later in zijn carrière met auto’s op zeer hoge snelheid slechts een leren muts droeg.

De overstap naar raceauto’s
Direct na het behalen van de titel start Tazio ook met het racen in auto’s. Hij combineert deze beide disciplines ongeveer vijf jaar voor hij zich vervolgens volledig focust op autoracen. Met veel succes; in die jaren wint hij onder meer Il Premio della Lupa tijdens de Reale Premio di Roma (in 1927) op het Circuito del Littorio met een Bugatti.

Tazio Nuvolari weet met name in de jaren dertig vele overwinningen op zijn naam te zetten. Zo wint hij twee maal de fameuze Mille Miglia en schrijft hij ook twee keer de Targa Florio op Sicilië op zijn naam.

Tazio Nuvolari blijkt een allrounder te zijn, want ook het Grand Prix racen gaat hem goed af. Hij behaalt schitterende overwinningen in de Monaco Grand Prix en de Italiaanse Grand Prix. In het museum staan dan ook enorm veel bokalen die Tazio allemaal op zijn naam heeft weten te schrijven.

De meeste van zijn ruim zeventig  grote overwinningen (met ruim twintig Grand Prix, vijf Coppa Ciano’s, twee Mille Miglia’s, twee Targa Florio’s, twee RAC Tourist Tropies, eenmaal de vierentwintig uur van Le Mans en een Europees kampioenschap in Grand Prix racen) heeft hij behaald in een Alfa Romeo of een Maserati.

Zijn grootste overwinning behaald hij in 1935, met Scuderia Ferrari in een Alfa Romeo Tipo B op de Nürburgring tijdens de grote prijs van Duitsland. De overwinning wordt zelfs gezien als de grootse motorsportoverwinning aller tijden.

Tazio Nuvolari nam het in zijn Alfa Romeo, die als underdog de race in ging, op tegen de veel snellere Mercedes-Benz en Auto Union. Vanaf een tweede startplaats wist hij de race onder het toeziend oog van driehonderdduizend toeschouwers, onder wie vele hoge officieren van het Derde Rijk, te winnen.

Het was eigenlijk een onmogelijke overwinning, maar het lukte Nuvolari toch. Reden om hem in Duitsland de bijnaam Der Teufel te geven, de duivel.

De imposante beker van deze magistrale overwinning, met duidelijke aanwezigheid van symbolen en namen uit het Derde Rijk, staat midden in het museum.

Halverwege 1937 start Tazio voor Auto Union AG (nu Audi). Tot en met 1939 behaalt hij drie overwinningen in de Tipo D.

In het museum staat een uniek geschenk van Audi aan het museum, de originele brandstoftank van de Auto Union Tipo C waarmee Tazio meerdere malen heeft getest.

Ook is zijn originele race-overall uit deze periode aanwezig in het museum. Voor de trainingen gebruikte hij een witte overall om vervolgens tijdens de race zijn beroemde gele trui te dragen met het TN (Tazio Nuvolari) logo.

Een ander opvallend item in het museum is de motorkap van de Ferrari 166SC uit 1948 waarmee Tazio Nuvolari de Mille Miglia reed. Het zag er tijdens de race naar uit dat Nuvolari het veld zou verpulveren, maar nabij Reggio Emilia liet zijn auto het afweten en moest hij opgeven.

De carrière van Tazio Nuvolari werd belemmerd door de uitbraak van de Tweede Wereldoorlog, waardoor het racen volledig stil kwam te liggen. Na de oorlog nam hij nog een aantal jaar deel aan diverse wedstrijden, maar zonder al te veel succes. Nuvolari had op een gegeven moment zoveel last van zijn astma, dat hij gedwongen werd te stoppen.

In de periode dat Nuvolari deelnam aan het racen stond veiligheid voor de coureurs nog in de kinderschoenen. Vooral de kleding was nogal primitief. Een aantal voorbeelden van de gebruikte racekleding is te zien in het museum.

Tazio Nuvolari wilde eigenlijk in het harnas sterven, tijdens een race. Anders dan veel van zijn collega-coureurs gebeurde dat niet; Tazio overleed op 11 augustus 1953 aan een beroerte, nadat hij maandenlang aan bed gekluisterd was na een eerdere beroerte.

Het verhaal achter het logo van de schildpad
Tazio Nuvolari is tijdens zijn carrière veel in het nieuws. Hij staat met enige regelmaat op de voorpagina van de grote kranten. Deze bekendheid zorgt ervoor dat hij een graag geziene gast is bij andere beroemdheden uit zijn tijd.

Zo had de dichter Gabriele D’Annunzio veel respect voor Nuvolari. Hij nodigde hem op 28 april 1932 uit op zijn landgoed, Il Vittoriale, aan het Gardameer. Tijdens dit bezoekt ontvangt Tazio een kleine gouden schildpad met de tekst ‘To the fastest man in the world, the slowest animal’.

Tazio Nuvolari beschouwt het als zijn talisman. Hij borduurt een schildpad op zijn racekleding en gebruikt het bijvoorbeeld op zijn racestuur.’

Praktische informatie
Het Museo Tazio Nuvolari is te vinden aan de rand van het historisch centrum van Mantova, aan de Via Giulio Romano 11. De openingstijden zijn beperkt: van dinsdag tot en met vrijdag kun je er terecht van 15.00 tot 18.00 uur, op zaterdag en zondag van 11.00 tot 18.00 uur. Let wel: een bezoek is ook binnen deze openingstijden alleen mogelijk na aanmelding per e-mail, minimaal drie dagen voorafgaand aan de gewenste datum via info@tazionuvolari.it. Een entreeticket kost € 5,- per persoon.

Tip: als je Mantova bezoekt met de auto kun je gemakkelijk en gratis parkeren op de parkeerplaats Campo Canoa Parking. Een (gratis) shuttle brengt je in een paar minuten naar het Piazza Sordello in het historisch centrum. Vanaf hier is het ongeveer een kwartiertje lopen naar het museum.

Nog meer tips voor autoliefhebbers
*Museo Storico Alfa Romeo (in de buurt van Milaan)
*Lingotto – de voormalige Fiatfabriek in Turijn
*Pagani (Emilia-Romagna) – Italiaans design ten top
*Ferrari, Maserati en andere Italiaanse snelheidsduivels
*Museo Nicolis (vlak bij Verona)