Ciao tutti – ontdekkingsblog door Italië de beste tips voor Italië
Varese staat niet in de top twintig van toeristische bestemmingen in Italië. Maar dat wil niet zeggen dat er in deze stad en provincie niet heel veel te zien en te doen is, zo ontdekte Marc Leijendekker, toen hij op weg naar Rome een paar nachten in deze omgeving vertoefde.
Marc: ‘Jarenlang reed ik door, naar Milaan, Parma, Bologna, Rome. Dit keer nam ik een eerdere afslag en verkende ik de omgeving van Varese, waar verrassend veel te zien is.
Ik deed al verslag van mijn bezoek aan Villa Panza en aan Villa Della Porta Bozzolo, niet ver van Varese. Een paar jaar geleden nam Saskia je al mee naar de Sacro Monte di Varese, een van de beroemdste heilige bergen in Italië, maar er is nog veel meer te zien.
De locals hebben de reputatie nuchter te zijn, met i piedi per la terra. Misschien dat ze daarom niet zo te koop lopen met hun schatten, maar deze plekken en wandelroutes zijn stuk voor stuk een stop waard!
Monastero di Torba
Al in de Romeinse tijd was de vallei van de rivier de Olona strategisch belangrijk, als een verbindingsweg naar de Alpen. In de achtste eeuw besloot een groep Benedictinessen hier een klooster te stichten, vlak bij het huidige Torba.
Het is dan ook geen ‘klassiek’ klooster met mooie kloostergangen en een binnenplaats, want in die tijd moest een klooster ook verdedigd kunnen worden. Daarom heeft het aan de kant die uitkijkt over de vallei, wel iets weg van een fort.
Uit die eerste jaren dateren nog wat fresco’s: acht vrouwen die handgebaren maken, waarvan de betekenis helaas nog altijd onduidelijk is.
Van sommigen ontbreekt het hoofd. Jaren geleden is dat deel van het fresco namelijk voorzichtig losgemaakt om het in een laboratorium te kunnen restaureren. Helaas werd het gestolen uit de auto waarmee het werd vervoerd…
In de twaalfde eeuw werd er een romaanse kerk naast het klooster gebouwd, omdat er meer ruimte nodig was voor de mis. Eind vijftiende eeuw raakte het echter in verval. De nonnen vroegen om overplaatsing naar een comfortabeler klooster in de buurt, bij Rovinate.
Dat beviel ze uiteindelijk toch niet goed: de nonnen daar leidden een losbandig leven en waren erg op de centen. Na een aantal jaren gingen de oorspronkelijke nonnen weer terug. Ze zaten liever in de kou en tussen de (toen nog) wolven dan tussen gierige kloosterlingen die het tegelijkertijd niet zo nauw namen met de leefregels van de orde.
De eerste aanwinst van de FAI
Naast de historische betekenis is het klooster van Torba om nóg een reden interessant: het is een van de eerste aanwinsten van de FAI, de Fondo per l’Ambiente Italiano, dat werd opgericht om historische gebouwen te redden die in verval dreigden te raken.
Het klooster was veranderd in een boerderij en was min of meer aan zijn lot overgelaten. In 1977 kocht Giulia Maria Mozzoni Crespi het voor de FAI. Inmiddels worden circa zeventig villa’s, parken en andere monumenten in Italië beheerd door de FAI.
Werelderfgoed van de Longobarden
Het klooster van Torba staat ook op de Werelderfgoedlijst van Unesco, als onderdeel van de unieke historische gebouwen die herinneren aan de buitengewoon knappe bouwprestaties van de Longobarden.
Je vindt het Monastero di Torba aan de Via Stazione 2 in Gornate Olona. De openingstijden en andere informatie vind je op de website van het Monastero di Torba.
met dank aan het Monastero di Torba voor een aantal foto’s
Casa Macchi – monumentaal huis in Morazzone
Casa Macchi – een monumentaal huis in het dorpje Morazzone – is ook zo’n pareltje dat door de FAI wordt beheerd.
Stel je voor: je grootouders overlijden, je draait de voordeur van hun huis dicht, hebt het druk met andere dingen en je eigen leven en bedenkt dan een jaar of zestig later: o ja, we hebben dat huis nog…
Dat is ongeveer wat er is gebeurd met Casa Macchi. Sommigen hebben, met enige overdrijving, gezegd dat het net Pompeï is, in die zin dat je er kunt terugkijken in een bevroren tijd.
Sinds eind negentiende eeuw is er aan de buitenkant niets en aan de binnenkant nauwelijks iets veranderd – al moest er na die zestig jaar wel het een en ander worden gerestaureerd en schoongemaakt.
Maar in essentie is alles nog zoals een Italiaans echtpaar in goeden doen het heeft ingericht aan het begin van de twintigste eeuw en later heeft uitgebreid – compleet met een overzicht van de uitzet en een belletje om de huishoudster te vertellen dat het tijd was om de thee binnen te brengen.
Oude kranten liggen op een kist, de koffiekopjes staan klaar en elektriciteitsdraden hangen als losse slierten tegen de wand. Het is allemaal origineel en oud: borduurwerk, kitscherige vazen, foto’s en ontelbare tekeningen van honden, gescheiden bedden.
Ook de flessen met Italiaanse drankjes van vroeger staan er nog: vermouth, rosolio, cordiale… Tijdens een bezoek aan het huis krijg je een beeld hoe de gegoede burgerij in Lombardije leefde in de eerste helft van de vorige eeuw – met een aparte bestemming voor elk van de circa twintig kamers.
Je vindt Casa Macchi aan het Piazza Sant’Ambrogio 2 in Morazzone. Voor informatie over openingstijden en reserveringen check je de website van Casa Macchi.
L’Emporio di Casa Macchi – bottega storica
Extra tip: L’Emporio di Casa Macchi, een dorpswinkel die de sfeer ademt van een bottega storica. Vroeger waren er in Morazzone tal van winkels te vinden, van een slager tot een schoenmaker.
Ze sloten helaas allemaal de deuren, maar met deze bottega komt een beetje van de sfeer van toen terug. Het interieur komt uit een winkel in Milaan die moest sluiten, de collectie bestaat grotendeels uit lokale producten, tweedehands boeken en producten gemaakt met gerecycled materiaal.
met dank aan L’Emporio di Casa Macchi voor de foto’s
Villa Toeplitz – het park van een Poolse wereldreizigster
De Poolse Jadwiga Mrozowska was een veelzijdig talent. Ze was actrice, zangeres, ontdekkingsreiziger, schrijfster, animator van een beroemde culturele salon in Milaan en tuinier. Bovendien was ze het brein achter een van de bijzonderste parken van Italië, dat van Villa Toeplitz in hartje Varese.
Haar toneelcarrière en een mislukt eerste huwelijk brachten haar aan het einde van de Eerste Wereldoorlog naar Italië. Daar ontmoette ze een rijke landgenoot, Jósef Toeplitz, de baas van de machtige Banca Commerciale Italiana.
Ze trouwden en Edvige, zoals ze in het Italiaans ging heten, maakte een reeks lange en zware expedities, onder andere naar de bergen van Pamir in Centraal-Azië.
Haar reiservaringen komen terug in de veranderingen die ze liet aanbrengen in de villa met bijbehorend park die haar man in 1914 had gekocht.
Het is een soort fusion geworden. Sommige delen zijn gebaseerd op het idee van een klassieke Italiaanse tuin, met strak geknipte heggen, symmetrische vormen en een prachtige waterpartij tegen een heuvel aan. Er is ook een groot bos met kastanjebomen, en er zijn slingerende laantjes die overschaduwd worden door eiken en platanen.
Hier en daar zijn oosterse versieringen aangebracht die zijn geïnspireerd op Edviges reizen. Het maakt van het park een klein paradijs.
Het park van Villa Toeplitz is ’s zomers geopend van 8.00 tot 20.00 uur. ’s Winters sluiten de poorten om 18.00 uur. De villa waar het echtpaar heeft gewoond, is nu een etnisch-archeologisch museum, waar de nadruk ligt op Afrika.
Giro del Sole – wandelen met uitzicht op het Lago Maggiore
De provincie Varese is een gebied van bergen en meren. Die combinatie zorgt voor prachtige wandelroutes met spectaculaire uitzichten, zoals de Giro del Sole, de ‘ronde van de zon’.
In het noorden van de provincie Varese, niet ver van de grens met Zwitserland, ligt op zeshonderdvijftig meter hoogte het dorpje Agra. Het is onder wandelaars bekend vanwege de Giro del Sole, een eenvoudige wandeling met twee fantastische uitzichten op het uitgestrekte Lago Maggiore, op de grens tussen de regio’s Lombardije en Piemonte.
Je parkeert in het dorp en dan kan het eigenlijk niet misgaan. Bordjes geven de route aan – met de klok mee is het meest logisch.
Links zie je af en toe tussen de bomen door het meer al schitteren. Al vrij snel, op ongeveer een derde van de wandeling, komen kort na elkaar drie fantastische panoramapunten. Heb je de tijd, ga hier dan even zitten om te genieten van dit uitzicht.
Het spectaculairst is de laatste van de drie, Belvedere Augusto Zucoli. Dat ligt hoog boven een knik in het meer, zodat je zowel naar het noorden als naar het zuiden kunt kijken. Een uitzicht om in te lijsten!
De rest van de wandeling is mooi, maar minder spectaculair. Je loopt het rondje verder af door het bos. Op een gegeven moment moet je kiezen: de makkelijkere maar langere weg rechtdoor of een stukje klimmen over een smaller pad. Ik heb de kortere route genomen. Dan ben je in totaal een uurtje onderweg, met tachtig meter hoogteverschil.
Het Forte di Orino in het Parco Campo dei Fiori
Dichter bij Varese lokken de restanten van het Forte di Orino de geoefende wandelaar. Het ligt op ruim duizend meter hoogte, midden in het Parco Regionale Campo dei Fiori.
Er zijn verschillende startpunten voor de tocht ernaartoe, maar wees voorbereid op een stevige klim en zorg voor een goede wandelapp.
Ik gebruikte Wikiloc (zie de link voor mijn route naar Forte di Orino) en startte in het dorpje Comerio, aan het einde van de Via Enea Sacconaghi, waar je eenvoudig kunt parkeren.
De route start met een flinke klim; zo’n zevenhonderd meter omhoog, ruim vier kilometer lang. Je gaat vrij steil omhoog, eerst door een kastanjebos, dan door een verstild woud van door brand geblakerde bomen – dat zou zo het decor voor een griezelfilm kunnen zijn.
Van het fort zelf is weinig meer over, maar het panorama is uitzonderlijk mooi. Naar het zuiden ligt het Lago di Varese. Op de terugweg heb ik een lange afdaling gekozen van zeven kilometer door het bos, maar er zijn ook alternatieven.
Alternatieve routes, ook vanuit andere startpunten, zijn te vinden op deze kaart van het Parco Regionale Campo dei Fiori.’
