Ciao tutti – ontdekkingsblog door Italië de beste tips voor Italië
Bij het Meer van Lugano zal niet iedereen meteen aan Italië denken. Toch ligt een deel ervan, het noordelijkste stukje zelfs, op Italiaans grondgebied.
Marc Leijendekker liet de oude glorie van het Zwitserse Lugano, met zijn statige hotels en charmante boulevards aan het meer, links liggen en ging op zoek naar de plaatsen aan het Lago di Lugano waar de tricolore wappert.
Fantastisch uitzicht vanaf het Balcone d’Italia
Marc: ‘Hoog boven het meer, op de top van de ruim dertienhonderd meter hoge Monte Sighignola, ligt het zogenaamde Balcone d’Italia, balkon van Italië. Het is een uniek uitkijkpunt, waar je je ogen tweehonderdzeventig graden kunt laten ronddwalen.
Naar het zuiden kijk je uit over de twee zuidelijke armen van het meer, in de richting van Varese, naar het westen en noorden kijk je over het meer en de stad Lugano heen naar de Zwitserse Alpen.
Bij helder weer zie je in de verte het massief van de Monte Rosa, de Matterhorn (Monte Cervino, in het Italiaans) en andere vierduizendmetertoppen. Zoek een bankje, ga zitten en geniet van het majestueuze uitzicht.
De nooit gerealiseerde kabelbaan vanuit Campione d’Italia
De twee grote betonnen pijlers die het eind hadden moeten vormen van een kabelbaan, zijn gelukkig verdwenen. Ooit was het idee om vanuit Campione d’Italia, beneden aan het meer, een kabelbaan aan te leggen. Dan had je van Italië over Zwitserland naar Italië kunnen zweven.
Het was een onzinnig plan, ook en vooral qua kosten, maar de twee kolossale pijlers hebben er meer dan dertig jaar gestaan. Pas toen leden van de FAI, een soort Italiaanse monumentenzorg, dit unieke belvedère in 2010 uitriepen tot een van de Luoghi del Cuore, de plaatsen die Italianen in hun hart koesteren, werden de pijlers afgebroken. Sindsdien wordt het uitzicht niet langer verpest.
Omhoog vanuit Lanzo d’Intelvi
De grens met Zwitserland ligt een handvol meters onder de top, maar het ‘balkon’ is alleen te bereiken vanuit Italië, via het plaatsje Lanzo d’Intelvi. De slingerweg naar boven is in 1913 aangelegd door Touring Club Italiano.
Je kunt helemaal doorrijden met de auto. Als je iets meer tijd hebt, parkeer je in een bocht vlak voor de top bij restaurant La Baita. Een groot bord met de Italiaanse driekleur links van de weg geeft het begin aan van een bospad dat je in een minuut of twintig, licht stijgend, naar het Balcone d’Italia leidt. De wandeling naar het balkon vergroot de betovering die van deze plek uitgaat.
Campione d’Italia – een stukje Italië in Zwitserland
Het is een van de grillen van de geschiedenis. Aan het Lago di Lugano ligt Campione d’Italia. een stukje Italië dat aan alle kanten wordt omgeven door Zwitserse vlaggen. Het is een postzegel, met nog geen vierkante kilometer aan grondgebied, maar wel met een Piazza Roma en een Corso Italia.
Achter de naam Campione werd in fascistische tijd d’Italia toegevoegd, maar de geschiedenis gaat al veel verder terug. Dat dit Italiaans grondgebied is, komt in essentie doordat in het jaar 777 een rijke Longobardische vorst het aartsbisdom Milaan als enige erfgenaam aanwees van zijn bezittingen.
Eigenlijk merk je er niets van. Er staat een bordje Dogana-Zoll, maar daar slaat niemand acht op. Bij de ingang van het dorp staat een soort triomfboog met de naam van het dorp.
Als je een Italiaan met kunsthistorische belangstelling naar Campione vraagt, zal hij waarschijnlijk vertellen over de Maestri Campionesi. Dat is de verzamelnaam voor een groep beeldhouwers, architecten en andere ambachtslieden die in de twaalfde tot de veertiende eeuw naam maakten in Lombardije. Zo had je Ugo, Giovanni en Zenone da Campione. Een reeks contemporaine mozaïeken op de grote parkeerplaats herinnert aan deze kunstenaars.
Casinò di Campione
Maar de kans is groter dat iemand bij het horen van de naam Campione naar het casino verwijst. Het Casinò di Campione werd opgericht in 1917, in de hoop daar informatie te vergaren van diplomaten.
Het casino claimde lange tijd trots het grootste van Europa te zijn, maar werd in 2018 failliet verklaard. De gedwongen sluiting werd een paar jaar later door de rechter ongedaan gemaakt en in januari 2022 ging het casino weer open.
Het is volledig eigendom van de gemeente, die de begroting niet rond zou krijgen zonder de inkomsten van het gokken. Het casino domineert ook letterlijk alles in Campione. In 2007 kreeg het oude casino een nieuw onderkomen, een enorm groot gebouw naar een ontwerp van de Zwitserse architect Mario Botta (die ook La Fortezza in de Maastrichtse wijk Céramique ontwierp).
In 2020 vertelde Botta een Zwitserse krant dat hij enorm spijt heeft, dat het gebouw veel te groot is voor zijn omgeving. Als bezoeker kun je hem niet anders dan gelijk geven.
De villa van schrijver Antonio Fogazzaro
Een veel ingetogener plek is de voormalige villa van Antonio Fogazzaro. Je hoort alleen het zachte klotsen van golven en fluitende vogels, terwijl je ogen de schittering van de zon op het water volgen.
De villa ligt ver genoeg van de weg om er niets van te horen, tegen de groene hellingen aan het meer, tussen wat verdwaalde huizen die je alleen met de boot kunt bereiken.
Villa Fogazzaro Roi (Via Antonio Fogazzaro 14, Valsolda) was het buitenverblijf waar schrijver en dichter Antonio Fogazzaro (1842-1911) jarenlang heeft gewoond en gewerkt, is echt een klein paradijs.
Hij kwam uit Vicenza, waar hij werd geboren in een rijke katholieke textieldynastie. Maar hier, in de geboortestreek van zijn moeder, vond hij inspiratie. Niet voor niets noemde hij het idyllische terras op de eerste verdieping ‘lyrische poëzie’.
Fogazzaro’s bekendste werk is Piccolo Mondo Antico, een roman die speelt in de jaren voorafgaand aan de Italiaanse eenwording. Als je het werk kent, ken je waarschijnlijk ook de villa, want die wordt in dit verhaal tot in de kleinste details beschreven.
Voor wie het boek nog niet las, deel ik een kleine virtuele impressie van Fogazzaro’s villa:
Fogazzaro werd een paar keer genomineerd voor de Nobelprijs voor de Literatuur, maar van zijn werk zijn nu alleen wat vertalingen in het Engels en Duits beschikbaar.
Een rondleiding door Villa Fogazzaro Roi voert je door twee werelden tegelijkertijd. Allereerst die van Fogazzaro, maar ook die van markies Giuseppe Roi, een achterkleinzoon van Fogazzaro die de villa had geërfd.
Hij heeft er zijn eigen stempel op gedrukt; dat van een verzamelaar met een voorliefde voor symmetrie, die zijn best doet om mensen feestelijk te ontvangen. In het testament waarin hij de villa nalaat aan de FAI, staat precies beschreven hoe de tafel moet worden gedekt – en ook dat iedere maand het servies moet worden gewisseld.’
met dank aan Villa Fogazzaro Roi voor de foto’s
