Neem een kijkje in het atelier van Pithos Ancient Reproductions in Cerveteri

Cerveteri (in de regio Lazio) is over de hele wereld bekend vanwege het bijzondere verleden. Het was namelijk een van de belangrijkste plaatsen tijdens de Etruskische beschaving.

Ciao tutti’s Isaac, die in Cerveteri woont, heeft ons kennis laten maken met zijn dorp en de omgeving. Cerveteri heeft namelijk een zeer uitgestrekt buitengebied, dat loopt van de Ceriti-heuvels tot aan de kust. Het is hiermee niet alleen een unieke locatie voor liefhebbers van geschiedenis, maar ook de perfecte plek voor natuurliefhebbers en wandelaars.

Het is een magische locatie, waar geschiedenis en natuur samenkomen. In het vulkanisch gebied zorgen rotsen die zijn afgevlakt door kleine stroompjes voor een unieke omgeving, met natuurlijke oases vol weelderige watervallen en dichte vegetatie. Je kunt er heerlijk op uit trekken, ver weg van de massa. Na een wandeling onder de zomerzon neem je een duik in het koele water van de Tyrreense Zee.

Necropoli della Banditaccia – Cerveteri

Cerveteri staat sinds 2004 op de Werelderfgoedlijst van Unesco. Net buiten het centrum is de eeuwenoude Necropoli della Banditaccia, een Etruskische necropolis, te vinden. Deze dodenstad omvat duizenden graftombes die zijn georganiseerd volgens een stadachtig stratenplan, met naast straten ook kleine pleintjes en een onderverdeling in wijken. Volgens Unesco zijn deze dodensteden ‘meesterwerken van het creatieve brein van de Etrusken.’

De graftombes -die meestal voor hele families waren bedoeld – werden of uitgehouwen in tufsteen of diep uitgegraven in de grond. Over de graftombes heen werd vervolgens een zogenaamde tumulus opgeworpen, een heuvel van aarde. Vanaf 650 voor Christus werden de tombes alleen nog onder de grond gebouwd. De Etrusken geloofden dat een persoon die overleed in het hiernamaals verder zou leven. Ze gaven hem dan ook allerlei voorwerpen mee die van pas zouden kunnen komen.

In de Necropoli della Banditaccia krijg je op bijzondere wijze een inkijkje in hoe de Etrusken vroeger leefden. Het afdalen in de eeuwenoude tombes van de Necropoli della Banditaccia is een avontuur op zich, zeker omdat er in een aantal van de tumuli levendige reconstructies van het Etruskische verleden als 3D-animaties worden geprojecteerd. Zo komt de tijd van de Etrusken helemaal tot leven.

Een groot deel van de vondsten die tijdens de opgravingen zijn gedaan, zijn helaas niet meer in Cerveteri zelf te zien. Je kunt ze bewonderen in het Museo Nazionale Etrusco di Villa Giulia in Rome.

Cerveteri zelf heeft gelukkig ook een mooi museum, het Museo Nazionale Archeologico Cerite, waar je naast een aantal 3D-animaties ook veel Etruskisch aardewerk kunt zien dat bij opgravingen is gevonden.

Aardewerk van de Etrusken

Als je meer wil weten over Etruskisch aardewerk, of een schitterend souvenir wil kopen dat is gebaseerd op deze eeuwenoude traditie, dan moet je bij Roberto Paolini van Pithos Ancient Reproductions (Via Roma 2, Cerveteri) zijn.

Isaac ging bij Roberto op bezoek en sprak met hem over zijn liefde voor deze bijzondere kunstvorm. Hoe komt zo’n jonge man terecht in de wereld van restauratie en reproductie?

Isaac: ‘Roberto is geboren en getogen in Cerveteri. Van jongs af aan werd hij gefascineerd door figuren en tekeningen op vazen in musea. Waar anderen tijdens een schoolreisje langs de vitrines snelden, kon hij urenlang naar gereconstrueerde vazen kijken en de schilderingen die daarop te zien waren tot in detail bestuderen.

Op dertienjarige leeftijd begon Roberto met het reproduceren van aardewerk, puur uit passie en vanwege de liefde voor zijn dorp en de historie daarvan. Het bleef lange tijd een hobby, maar in 2017 besloot Roberto om zich volledig op zijn passie te richten en er ook zijn werk van te maken. Na drie jaar met veel succes online verkocht te hebben, heeft hij in de zomer van 2020 zelfs een winkel geopend aan de Via Roma in Cerveteri, waar je met eigen ogen kunt zien wat Roberto allemaal maakt.’

Zwarte en rode figuren

Roberto reproduceert verschillende soorten Etruskisch, Grieks en Romeins aardewerk. Voor de zwarte figuren tekent hij personages op het kleiachtige oppervlak van de vaas, met een mengsel van water en klei verrijkt met ijzeroxide.

Na deze eerste fase voegt Roberto de details van de figuren toe, door ze voorzichtig te graveren. Andere details kunnen worden toegevoegd met rode of witte pigmenten. Tijdens het bakken van de vaas krijgt de in de pigmenten aanwezige ijzeroxide een glanzend zwarte kleur.

In het Griekse Korinthe werden na de introductie van gravures wel al rode details toegevoegd, terwijl wit pas veel later gebruikelijk werd. In Athene gebruikte men halverwege de zevende eeuw voor Christus wel al geregeld wit, terwijl rood pas later werd geïntroduceerd.

De rode figuren ontstaan door de lijnen van een eerste gegraveerde schets om te trekken. De achtergronden buiten de figuren waren zwart. Dankzij deze techniek leek het uiterlijk van de figuratieve scènes meer op reliëf. De details en contouren van de figuren worden overgetrokken met een penseel, met een lichtere, verdunde verf.

In vergelijking met de zwarte figuurtechniek geeft de roodfiguurtechniek een nieuw reliëf aan de vorm van de vaas, waardoor de contourlijn met de zwarte achtergrond wordt versterkt.

Dat klinkt misschien allemaal als abracadabra, maar dankzij deze video van Isaac krijg je een goed beeld van hoe Roberto precies te werk gaat.

Bijzondere museumstukken

Isaac: ‘Roberto heeft voor verschillende musea werken gereproduceerd, waaronder de Capitolijnse Musea in Rome en het Museo Archeologico van Ittireddu (op Sardinië). Daarnaast heeft hij de Françoisvaas, die in het Museo Archeologico in Florence staat, gereproduceerd.

Ook het bekendste werk uit Cerveteri heeft hij gereproduceerd, de Euphronius- of Sarpedon-kratèr. Dit is een kratèr (een vaas voor water en wijn) versierd met rode figuren. Deze kratèr is 45,7 centimeter hoog en heeft een diameter van maar liefst 55,1 centimeter.

De oorspronkelijke vaas werd gemodelleerd door Euxitheos en geschilderd door Euphronius, rond 515 voor Christus. Bij de plundering van een Etruskisch graf in Cerveteri door een tombarolo (grafdief) rond 1971 is deze bijzondere vaas gevonden.

Later werd de kratèr door de Zwitserse kunsthandelaar Robert Hecht jr. en de Italiaanse kunsthandelaar Giacomo Medici voor een miljoen dollar verkocht aan het Metropolitan Museum of Art in New York, waar de vaas vanaf 1972 werd tentoongesteld.

In 2006 werd een overeenkomst gesloten met de Italiaanse staat, waarna de kratèr in 2008 inderdaad weer in handen van Italië kwam. De originele vaas werd eind 2009 geplaatst in het Etruskisch Museum van de Villa Giulia in Rome.

Gelukkig kwam de kratèr in februari 2015, ter gelegenheid van de tiende verjaardag van de Unesco-erkenning van de Necropoli della Banditaccia van Cerveteri, naar het Museo Nazionale Archeologico Cerite in Cerveteri. Die verhuizing werd definitief in oktober van hetzelfde jaar.’

Een aantal voorbeelden van Roberto’s creaties:

Een uniek souvenir van de Etrusken

Wil je na een bezoek aan de Necropoli della Banditaccia en/of het Museo Nazionale Archeologico Cerite in Cerveteri meer weten over deze bijzondere kunstvorm, dan is een bezoekje aan het atelier van Roberto zeker aan te raden.

Je kunt alvast een kijkje nemen op de website van Pithos en op de Facebookpagina, waar je een mooi overzicht krijgt van de prachtige dingen die Roberto maakt. Neem zeker een souvenir mee, als herinnering aan Cerveteri en de eeuwenlange historie van dit Etruskische juweeltje.

Kun je niet zo lang wachten? Roberto heeft ook een webshop waarin je een aantal van zijn creaties kunt vinden, van amforen tot sieraden, van borden en schalen tot bronzen beeldjes.