Palazzo Maffei in Verona – de buitengewone kunstcollectie van Luigi Carlon

Aan de noordkant van het beroemde Piazza delle Erbe, in het hart van Verona, staat een barok palazzo, dat in februari 2020 na een flinke restauratie de deuren opende als casa museo, een museum in een voormalig woonhuis.

Je bewondert er niet alleen een prachtig palazzo, maar ook de buitengewone kunstcollectie van Luigi Carlon, een zakenman en gepassioneerd kunstverzamelaar die de afgelopen vijftig jaar meer dan driehonderdvijftig kunstwerken verzamelde.

Kunst kijken met uitzicht over het Piazza delle Erbe
Alleen al voor het uitzicht over het Piazza delle Erbe is een bezoek aan Palazzo Maffei de volgende keer als je in Verona bent een must. Vanaf de piano nobile, de bel-etage, waar je museumbezoek start, kijk je namelijk uit over het plein.

Mercato in Piazza delle Erbe a Verona | Giovanni Boldini
Collezione Luigi Carlon, Palazzo Maffei, Verona

Zodra je je blik kunt losrukken van dit levendige piazza, stap je in de wereld van Luigi Carlon en trekt zijn bijzondere verzameling alle aandacht.

Carlon slaagde er in vijftig jaar tijd in een collectie op te bouwen waar je U tegen zegt, van werken uit de veertiende eeuw tot moderne kunst. Hij verzamelde zo’n tweehonderd schilderijen, van parels van beroemde meesters als Duchamp, Kandinsky, Magritte, Mirò en Warhol tot werken van Italiaanse schilders als Burri, Fontana en Manzoni.

Van Picasso hangt er het zeldzame werk Tête de Femme, waarop zijn muze Dora Maar staat afgebeeld met hoekige en dramatisch zwarte en grijze vegen. De Spaanse kunstenaar schilderde het doek in 1943, het jaar dat hun relatie eindigde. Carlon wist ook Femme Assise van Picasso te bemachtigen, waarop de opvolgster van Dora Maar, Françoise Gilot, is te zien.

Femme assise | Pablo Picasso (1953)
© Succession Picasso, by SIAE 2019 | Collezione Luigi Carlon, Palazzo Maffei, Verona

Carlon had ook veel oog voor werk van lokale kunstenaars uit Verona en omgeving, zoals Il ratto di Elena van Zenone Veronese. Dit werk werd in 1912 aangekocht door het Metropolitan Museum of Art in New York en was daar negentig jaar lang onderdeel van de collectie.

detail van Il ratto di Elena | Zenone Veronese
Collezione Luigi Carlon, Palazzo Maffei, Verona

Ook is er een veertiende-eeuws paneel van Altichiero te zien, Christo davanti a Caifa, dat in 1996 opdook op een markt in Bergamo en werd gezien als een van de belangrijkste ontdekkingen in de Noord-Italiaanse schilderkunst.

Cristo davanti a Caifa | Altichiero da Verona
Collezione Luigi Carlon, Palazzo Maffei, Verona

Er is een hele zaal gewijd aan Verona en de landschappen van Verona. Hier hangt ook Zicht op de rivier de Adige vanaf San Giorgio in Braida van de Nederlandse Caspar van Wittel uit Amersfoort, in Italië bekend als Gaspare Vanvitelli. Van Wittel schilderde het werk op basis van tekeningen die hij maakte tijdens zijn tweede trip naar Italië, in 1695.

Veduta dell’Adige nei pressi di San Giorgio in Braida | Caspar van Wittel
Collezione Luigi Carlon, Palazzo Maffei, Verona

Naast de circa tweehonderd schilderijen voegde Luigi Carlon ook verschillende sculpturen, tekeningen en toegepaste kunstvoorwerpen aan zijn verzameling toe, van meubels, antieke spiegels en glaswerk en keramiek uit de renaissance tot zeventiende-eeuws majolica, zilverwerk, oosterse kunstobjecten en zeldzame boeken.

Het zijn overigens niet alleen de kunstwerken van Carlon die opvallen; ook het interieur van het palazzo is werkelijk schitterend. Voorafgaand aan de opening van Palazzo Maffei werd het zeventiende-eeuwse gebouw gerestaureerd en teruggebracht in de oorspronkelijke staat.

Jeanne dans l’atelier (Femme lisant) | Gino Severini
© Gino Severini, by SIAE 2020 | Collezione Luigi Carlon, Palazzo Maffei, Verona

Grote indruk maakt de duizelingwekkende wenteltrap met smeedijzeren hekwerk die als een spiraal door het gebouw loopt, geflankeerd door beelden in nissen die ‘de wacht’ lijken te houden. De Veronese schrijver en kunstcriticus Scipione Maffei had de wenteltrap niet beter kunnen omschrijven met de woorden ‘tutta in aria’, volledig in de lucht.

Bijzonder mooi zijn ook de kamers met schilderingen op de plafonds en op de muren, stucversieringen op de wanden en gietijzeren deuren, stuk voor stuk kunstwerkjes op zich.

De bellissimo buitenzijde van het palazzo
Als je weer buiten staat, is het de moeite waard om je nog even te vergapen aan dit palazzo. De geschiedenis van het gebouw zoals je het nu ziet, gaat terug tot de zeventiende eeuw, toen de bankiers Marcantonio en Rolandino Maffei het pand, dat dateert uit de middeleeuwen en op dat moment in een niet al te beste staat verkeerde, flink wilden renoveren.

In 1626 dienden de bankiers een verzoek in bij de gemeenteraad voor een renovatie, met als belangrijkste argument dat deze voor het statige aanzien van het plein (en ook voor de winkeltjes die al sinds de middeleeuwen op de begane grond waren gevestigd) echt noodzakelijk was. Niet lang daarna startten de Maffei’s met de verbouwing.

De gevel kreeg een complete metamorfose en moest een eigentijdse uitstraling krijgen. Het ontwerp kwam (waarschijnlijk) van een architect uit Rome, die de architectuur van de late renaissance wist te combineren met een barokke stijl.

Het resultaat was verbluffend: de tweede verdieping was vrij sober en kreeg een meer klassieke uitstraling, door de pilasters met kapitelen tussen de lange, smalle balkondeuren en timpanen met klassieke gezichten erboven. De derde verdieping kreeg een barokker uiterlijk, met maskers, dieren en bloemen als decoratie.

Boven op de derde verdieping werd een balustrade gemaakt, met daarop zes klassieke beelden. Je ziet Jupiter (de Romeinse oppergod), Hercules (de zoon van Jupiter en beschermheer van de handelaren), Venus (de godin van de liefde), Mercurius (de god van de handel en van de reizigers), Apollo (de god van de redding) en Minerva (de godin van de wijsheid).

Als je beneden op het plein staat, trekken de Romeinse goden continu je aandacht, alsof ze het Piazza delle Erbe vanaf grote hoogte bewaken. Niets voor niets wordt Palazzo Maffei nog altijd ‘het decor van het Piazza delle Erbe’ genoemd.

Op het dak werd door de Maffei’s zelfs een tuin aangelegd, met een citroenboomgaard. Het duurde meer dan veertig jaar voor het palazzo klaar was. Het jaartal waarin de werkzaamheden waren afgerond en het palazzo schitterde als nooit tevoren, 1668, werd vereeuwigd in een plaquette op de binnenplaats.

Je vindt Palazzo Maffei aan het Piazza delle Erbe 38-38A in Verona. Het museum heeft de deuren tijdelijk moeten sluiten, maar hoopt snel weer open te kunnen. Kijk voor actuele informatie op de website van Palazzo Maffei Verona.

foto’s: Paolo Riolzi | Palazzo Maffei, Verona