Le Vie del Cinema – wandel langs kleurrijke muurschilderingen van filmsterren in Narni

Het plaatsje Narni in Umbrië is vooral bekend om de Ponte d’Augusto en de prachtige ondergrondse ruimtes. Ook in Narni Scalo, het moderne gedeelte aan de voet van de historische dorpskern, valt er veel moois te zien, zeker in de zogenaamde Le Vie del Cinema, de straten van de film.

Hier schitteren kleurrijke muurschilderingen van iconen uit de Italiaanse filmwereld, zoals Pier Paolo Pasolini, Sophia Loren, Marcello Mastroianni, Anna Magnani en Alberto Sordi. We stellen ze graag aan je voor!

Alberto Sordi

Een van de bekendste filmscènes is vereeuwigd aan de Via Tiberina 1119. Hier neemt Alberto Sordi een hap spaghetti, zoals in de iconische scène in de film Un americano a Roma.

In deze film probeert Alberto Sordi in de rol van Nando Mericoni continu Amerikaanse gewoonten te imiteren. Hij wil Amerikaans eten in plaats van de spaghetti die zijn moeder hem voorzet.

Uiteindelijk kan hij de verleiding van het bord pasta echter niet weerstaan en verslindt hij de pastaslierten terwijl hij uitroept: ‘Maccarone m’hai provocato e io ti distruggo!’

Eduardo De Filippo

Aan de Via Tiberina ontmoet je ook Eduardo De Filippo, de Napolitaanse acteur, regisseur en scenarioschrijver die in 1981 vanwege zijn verdiensten op en om het podium werd benoemd tot senator voor het leven.

Voor zijn zus Titina schreef Eduardo (de meeste Italianen weten meteen wie je bedoelt als je slechts zijn voornaam noemt) een van zijn populairste stukken: Filumena Marturano. In 1951 werd het verfilmd, met broer en zus in de hoofdrollen.

Nu zegt je dat waarschijnlijk niets, maar de film die Vittorio De Sica ervan maakte, ken je vast wel. Dat is namelijk Matrimonio all’italiana, met Sophia Loren en Marcello Mastroianni.

Sophia Loren & Marcello Mastroianni

Deze wereldberoemde filmsterren zijn natuurlijk ook aanwezig in de cinemastraten van Narni. Ze stralen je gezamenlijk toe vanaf de gevel van de Via Tuderte 280.

Sophia Loren werd geboren als Sofia Villani Scicolone. Ze groeide op in Pozzuoli (Napels). Haar doorbraak in de filmwereld kwam met L’oro di Napoli van Vittorio De Sica.

Dat ze samen met Marcello Mastroianni is afgebeeld, is niet gek, want het duo schitterde samen in menige kaskraker, waaronder Una giornata particolare en Ieri, oggi, domani.

Het beeld van Mastroianni dat op het netvlies van iedere filmliefhebber staat, is echter vooral de scène uit La dolce vita van Federico Fellini, waarin Anita Ekberg in de vroege ochtend de Trevifontein in wandelt, gevolgd door Mastroianni.

Paolo Villaggio & Gastone Moschin

Aan de Via Tuderte zijn meer filmmuren te vinden. Allereerst op nummer 415, waar Paolo Villaggio je aankijkt. Deze acteur en schrijver werkte mee aan meer dan tachtig films en tv-series, maar is in Italië vooral bekend vanwege zijn vertolking van boekhouder Ugo Fantozzi, die niet bijster gelukkig is met zijn baan.

Op dezelfde plek is Gastone Moschin vereeuwigd, die de rol van Don Fanucci speelde in The Godfather Part II van Francis Ford Coppola. Daarnaast was Moschin medeoprichter van de toneelschool in Terni.

Elena & Aldo Fabrizi

Op de hoek van de Via Tuderte 400 zijn wederom twee muurschilderingen te zien: Elena en Aldo Fabrizi, broer en zus die beiden vanaf hun moeders kraam op het Campo de’ Fiori in Rome de filmwereld betraden.

Elena had echter eerst en vooral haar hart verloren aan het koken en droomde van een eigen restaurant. In 1959 ging die wens in vervulling. Haar man kon een restaurant op het Tibereiland overnemen, dat hij de naam Sora Lella gaf. Elena zwaaide er jarenlang de pollepel.

In de jaren tachtig verruilde dit legendarische Romeinse personage haar plek achter het fornuis vaak voor de set, waar ze met verve de rol van een nonna, Italiaanse grootmoeder, speelde in verschillende films en series van Carlo Verdone.

Broer Aldo verwierf vooral bekendheid door zijn rol in Roma città aperta (1945) van Roberto Rossellini, waarin hij priester Pietro Pellegrini speelt, die moedig het fascistische regime trotseert. Hij deelde de liefde voor lekker eten met zijn zus, want hij schreef later ook een aantal kookboeken.

Giuliano Montaldo, Vittorio De Sica & Gina Lollobrigida

Aan de Via Truderte 243 is Giuliano Montaldo vereeuwigd, die in de filmwereld zowel de rol van acteur als van scenarioschrijver en regisseur vertolkte.

Veel bekender is het duo op de muur van nummer 221: Vittorio De Sica en Gina Lollobrigida. De Sica stond eveneens zowel voor de camera, als acteur, als erachter, in de rol van regisseur. Hij maakte onder meer La ciociara met Sophia Loren, die voor deze film de Oscar voor beste vrouwelijke hoofdrol won.

Andere successen van zijn hand zijn onder meer Ieri, oggi, domani; Ladri di biciclette; het eerder genoemde Matrimonio all’italiana en Il giardino dei Finzi-Contini. Voor twee van deze films mocht hij de Oscar voor de beste buitenlandse film in ontvangst nemen.

De Sica is hier in Narni vereeuwigd in gezelschap van Gina Lollobrigida, die in veel Italiaanse komedies speelde, waaronder La donna più bella del mondo, een bijnaam die haar fans meteen bij de première van de film aan Lollobrigida gaven.

Samen met Vittorio De Sica schittert ze in Pane, amore e fantasia. In Anna di Brooklyn, met De Sica als regisseur, speelt ze de rol van een knappe weduwe die uit de Verenigde Staten terugkeert naar haar Italiaanse geboortedorp en daar het hoofd van bijna alle mannen op hol brengt.

Gigi Proietti

Luigi – alias Gigi – Proietti (te zien aan de Via Toiano Primo 7) was niet alleen acteur, maar ook muzikant, zanger en televisiepresentator. Zijn eerste succes had hij toen hij in 1971 Domenico Modugno verving in de musical Alleluja brava gente.

Later schreef en regisseerde hij samen met Roberto Lerici toneelstukken, waaronder de one-man-show A me gli occhi, please. Er werden zes voorstellingen gepland, maar uiteindelijk stond Proietti ruim driehonderd keer op de planken.

Proietti werkte ook als stemacteur en heeft een hele waslijst aan films nagesynchroniseerd (in dit artikel lees je meer over het nasynchroniseren van films in Italië). Hij kroop onder meer in de kelen van Robert De Niro, Sylvester Stallone, Richard Burton, Dustin Hoffman, Paul Newman en Marlon Brando. Ook was hij de stem van de Geest in de Italiaanse versie van Aladdin, Draco in Dragonheart en Gandalf in The Hobbit-filmserie.

Vittorio Gassman & Stefania Sandrelli

Aan de Via della Stazione 35 zie je het duo Vittorio Gassman en Stefania Sandrelli. Gassman stond vaak op het toneel voor hij zijn debuut op het witte doek maakte. Zijn eerste grote filmsucces was Riso amaro, maar zijn plek op deze gevel, naast Stefania Sandrelli, heeft hij te danken aan de film C’eravamo tanto amati van regisseur Ettore Scola, waarin ze beiden een grote rol spelen.

Wellicht heb je de scène wel eens gezien waarin een groepje vrienden langs de Trevifontein wandelt, net op het moment dat Fellini er zijn beroemde scène aan het draaien is. Bijzonder aan deze film is dat Fellini en Mastroianni zichzelf spelen, een uniek moment in de geschiedenis van de film en van de Trevifontein!

Stefania Sandrelli speelde in meer films van Scola, waaronder La famiglia en Il piccolo diavolo. Ze is ook te zien in een aantal films onder regie van Bernardo Bertolucci en speelde naast Marcello Mastroianni in Divorzio all’italiana.

Nino Manfredi

Een van de andere hoofdrollen in C’eravamo tanto amati was voor Nino Manfredi. Na een succesvolle start op het toneel zette hij de eerste stappen in de filmwereld, onder meer in de rol van een bedeesde kapper in Gli innamorati.

Manfredi is bij het grote publiek vooral bekend door zijn rol als Geppetto in Le Avventure di Pinocchio en later als frauderende pater familias in Brutti, sporchi e cattivi.

Monica Vitti & Anna Magnani

Aan de Via del Parco 27 kijk je in de ogen van Monica Vitti (pseudoniem van Maria Louisa Ceciarelli), de muze van Michelangelo Antonioni. Ze schittert in veel van zijn films, waaronder L’avventura, La notte en Il deserto rosso.

Ook Anna Magnani schittert aan de Via del Parco. Zij maakte naam door haar rol in Teresa Venerdì van Vittorio De Sica maar werd vooral beroemd na Italiaanse films als Roma, città aperta, Il bandito en L’Amore en Hollywoodsuccessen als The Rose Tattoo (waarvoor ze de eerste Italiaanse Oscar voor beste actrice kreeg) en Wild is the Wind.

In de jaren zeventig acteerde Anna Magnani niet meer in films en beperkte ze zich tot Italiaanse tv-series. Uitzondering hierop vormde haar rol in Roma van Federico Fellini.

Terence Hill

Deze naam klinkt weliswaar niet Italiaans, maar als je weet dat Terence Hill (geportretteerd in het Parco Bruno Donatelli) in Venetië ter wereld kwam als Mario Grotti, snap je waarom hij toch ook perfect in deze filmstraten past.

Hij had een bijrol in Il Gattopardo van regisseur Luchino Visconti maar is vooral bekend vanwege zijn optreden in talloze spaghettiwesterns, vaak samen met Bud Spencer, die eveneens een pseudoniem had aangenomen (Spencer werd in Napels geboren als Carlo Pedersoli). Hill speelde de slimme charmeur, Spencer tekende voor de rol van de dikkere en dommere helft.

Het verhaal gaat overigens dat hij in 1967 binnen vierentwintig uur zijn artiestennaam moest kiezen uit de twintig opties die zijn producent hem had voorgelegd.

In Italië is Hill ook bekend vanwege zijn rol als Don Matteo in de gelijknamige televisieserie, die van 2000 tot 2022 te zien was.

Pier Paolo Pasolini

Last but not least schittert Pier Paolo Pasolini in Narni, aan de Via della Pace 2. Pasolini’s leven was een aaneenschakeling van films, poëzie en maatschappijkritiek, dat op tragische wijze eindigde toen hij op 2 november 1975 werd vermoord in Ostia, waarover je in deze blog meer leest.

Iets dichter bij Narni ligt het Parco delle Cascate di Chia, waar Pasolini in 1964 een beroemde scène heeft opgenomen voor zijn film Il Vangelo secondo Matteo, waarin Jezus in de Jordaan wordt gedoopt. De regisseur was zo gegrepen door de schoonheid van deze plek dat hij hier wilde gaan wonen.

Andere bekende films van Pasolini zijn onder meer Accattone, Mamma Roma, Teorema, Il Decameron, I racconti di Canterbury en Il fiore delle Mille e una notte.

David Pompili

Naast deze filmsterren zetten we ook de maker van al die prachtige portretten in de spotlights: David Pompili, geboren in Spoleto maar tegenwoordig woonachtig in Rome.

Hij maakte alle muurschilderingen in Narni in opdracht van Narni, Le Vie del Cinema, om de herinnering aan de gloriedagen van de Italiaanse cinema levend te houden.

De muurschilderingen bieden een overzicht van een aantal belangrijke momenten in de geschiedenis van de Italiaanse cinema, in een beeldend openluchtmuseum dat altijd voor iedereen toegankelijk is.

Filmfestival Le Vie del Cinema

Le Vie del Cinema zorgde niet alleen voor deze sprekende reeks muurschilderingen, maar organiseert ook elke zomer een filmfestival in Narni, waarbij klassieke Italiaanse films worden vertoond op een groot scherm in de openlucht, in het Parco Bruno Donatelli.

Vaak zijn het zorgvuldig gerestaureerde versies van originele films, waardoor je een unieke kijkervaring kunt verwachten. Zet dit festival dus zeker in je agenda als je begin augustus in de buurt van Narni bent. Alle details vind je op de website van Le Vie del Cinema.

foto’s: Le Vie del Cinema & David Pompili

Meer filmsterren op de muren

Nog niet uitgekeken? Meer filmische muurschilderingen bewonder je in Gherardi (Emilia-Romagna). In Rimini (eveneens in Emilia-Romagna) zijn Federico Fellini en zijn films onderwerp van muurkunst, terwijl Farnese (Lazio) Le avventure di Pinocchio tot leven wekt (zie deze reportage).

Dankzij de film Banditi a Orgosolo (van Vittorio de Seta) is dit dorp op Sardinië beroemd en berucht. Inmiddels zijn de meeste bandieten met pensioen, maar saai is Orgosolo zeker niet, met dank aan de vele muurschilderingen. In deze blog lees je er meer over en bekijk je de kleurrijke muren in detail.