Nadat eerder dit jaar al drie nieuwe Italiaanse plaatsen werden toegevoegd aan de Werelderfgoedlijst van Unesco (Bologna, Montecatini Terme en Padova) werd op 16 december ook de Italiaanse truffeljacht toegevoegd aan deze lijst, als immaterieel erfgoed dat uniek is voor Italië.
De benoeming komt niet uit de lucht vallen. Acht jaar geleden al zette een comité van tartufai, truffelzoekers, de eerste stappen op weg naar deze nominatie. Dankzij het doorzettingsvermogen van onder meer de Associazione Nazionale Città del Tartufo (ANCT), de Federazione Nazionale Associazioni Tartufai Italiana (Fnati), andere verenigingen en individuele truffelzoekers is het zoeken van truffels nu nog specialer dan voorheen.
Daarbij gaat het niet alleen om de zoektocht en om de opbrengst, de truffels, maar ook en vooral om de culturele elementen, de relatie met de natuur en de rijke traditie die met het zoeken van truffels verbonden zijn.
Het is bovendien een traditie die bijna in heel Italië nog in ere wordt gehouden, waarbij de truffeljagers gezamenlijk een enorm vat aan kennis beheren en doorgeven aan de volgende generatie.
Daarbij gaat het niet alleen om waar de beste / meeste truffels te vinden zijn, maar ook om kennis over bepaalde ecosystemen en het opleiden van de truffelhonden.
Speuren naar truffels
Truffels zijn zwammen, een soort kruising tussen een aardappel en een paddenstoel. Ze groeien onder de grond, tussen de wortels van bepaalde planten of bomen. Vooral eiken en populieren vormen een perfecte voedingsbodem voor de truffel, die gevoed wordt door de wortels. In ‘ruil’ daarvoor krijgen de bomen weer mineralen van de truffels.
Om de truffels op te sporen, gaat de truffelzoeker op pad met een goed getrainde hond aan zijn zijde, vaak van het Lagotto Romagnolo-ras. Deze speurneus weet als geen ander de geur van de truffel op te sporen en zo de vindplaats bloot te leggen. Vroeger gingen er varkens op truffeljacht, maar dat is sinds 1985 verboden.
Wordt een truffel gevonden, dan wordt hij voorzichtig uitgegraven. Daarna wordt het gat weer zorgvuldig gedicht, zodat er weer een nieuwe truffel kan gaan groeien op de resten van sporen. Zo wordt een volgende oogst hopelijk veilig gesteld.
Truffels zijn dus niet te kweken; ze kunnen alleen maar op een natuurlijke manier groeien. De sporen worden verspreid door eekhoorntjes en wilde zwijnen, vooral door middel van de uitwerpselen van gegeten truffels.
Wilde zwijnen zijn echter ook de grootste nachtmerrie voor truffelzoekers, omdat ze de aarde omwroeten op zoek naar truffels en daardoor boomwortels beschadigen en sporen uitwissen.
Kostbare vondst
De mens is dus volledig afhankelijk van de natuur. Zodoende is de vraag meestal groter dan het aanbod, waardoor de prijs van truffel nogal kan oplopen.
Witte truffels zijn zeldzamer, zachter aan de buitenkant én smaakvoller, waardoor de prijs een flink stuk hoger ligt dan die van de zwarte exemplaren. De witte herfsttruffel Tuber Magnatum Pico kan wel tussen de twee- en de zevenduizend euro per kilo opbrengen, terwijl de zwarte winter truffel Tuber Melanosporum zo tussen de duizend en drieduizend euro per kilo kost. De prijs van de zwarte zomertruffel Tuber Aestivum varieert van honderdzestig tot driehonderd euro per kilo.
The Truffle Hunters
Wil je meer weten over de bijzondere truffeltraditie in Italië, bekijk dan The Truffle Hunters. Deze heerlijke documentaire neemt je even mee naar Piemonte, waar een aantal hoogbejaarde mannen samen met hun trouwe honden naar truffels zoekt.
Je stapt in een geheime wereld, waarin de succesvolle vindplekken niet gedeeld worden met jongere generaties (zelfs niet voor heel veel geld) en de relatie met de honden – de ‘echte’ truffelzoekers – heilig is.
Je ziet de gezichten van de vecchietti oplichten als hun hond begint te graven en zo’n felbegeerde truffel ontdekt. Dat gevoel went nooit, volgens de achtentachtigjarige Carlo, die vastbesloten is om truffels te blijven zoeken tot hij sterft.
Dit fabelachtige verhaal is een prachtige ode aan een levenslange, menselijke traditie en aan de liefde voor een schitterend stukje Italië, zeker in de herfst.
foto’s: Truffle Hunters
Handige truffeltips
Truffels kunnen zeven tot tien dagen worden bewaard, maar het is het beste om ze binnen vier dagen na ontvangst te gebruiken.
Bewaar de truffels in de koelkast bij een temperatuur van 3°C, gewikkeld in keukenpapier in een gesloten glazen pot. Vervang het keukenpapier elke dag om eventuele schimmel te verwijderen. Extra tip: als je ze op deze manier samen met verse eieren bewaart, krijg je de beste eieren die je ooit zult eten!
Om de truffels klaar te maken voor gebruik, maak je de buitenkant schoon met een vochtige doek en laat je ze tien minuten op een droge doek liggen.
Over het algemeen zijn truffels beter als ze niet gaar zijn, omdat het koken ervan de vluchtige stoffen die het karakteristieke aroma vrijgeven in gevaar kan brengen. Vetten zijn echter in staat deze aroma’s op te vangen en te behouden. Snijd dus voor een betere smaak en textuur de truffels in plakjes en voeg ze op het laatste moment toe aan warm/heet eten of schaaf ze er voorzichtig overheen.
Truffels zijn heerlijk over lange dunne pasta met boter, een spiegelei, risotto of tartaar. Eigenlijk geldt: hoe simpeler de basis, hoe beter de smaak van de truffel tot zijn recht komt.
Op truffeljacht in Italië
Wil je tijdens je vakantie in Italië graag met een tartufaio op pad? Dat kan in de verschillende Città del Tartufo, ‘truffelsteden’, die je via deze link kunt vinden. In Noord-Italië kun je bijvoorbeeld terecht in Alba en omgeving (in Piemonte), maar ook in Emilia-Romagna.
In Midden-Italië kun je op truffeljacht in Toscane, Umbrië, Le Marche en Lazio en in het zuiden van de laars duikel je samen met een tartufaio truffels op in Campanië, Calabrië, Abruzzo en Molise en op Sicilië.
Wij deden al een aantal keer verslag van onze truffelzoektochten in onder meer Toscane, Umbrië en Le Marche. Zo ging Saskia truffels zoeken in Toscane, ging gastblogger Jeannette op truffeljacht in Le Marche en mocht gastblogger Rik op zoek naar truffels in Piemonte.
Ook Nicolas en Natascha gingen op truffeljacht in Piemonte, terwijl Saskia en Sylvia van Villa in Umbria in de omgeving van Perugia naar truffels zochten en Paul eveneens naar zwarte truffels in Umbrië speurde.
Fiera Internazionale del Tartufo Bianco d’Alba
In het najaar kun je ook een bezoek brengen aan de Fiera Internazionale del Tartufo Bianco d’Alba, die wordt gehouden in Alba (Piemonte). Er worden tal van activiteiten georganiseerd met de witte truffel in de hoofdrol.
Deze witte truffel, de tartufo bianco, komt voornamelijk voor in Piemonte. De buitenkant is niet spierwit, maar geel-groen; de binnenkant is wat grijzer, met witte nerven. Zowel de geur als de smaak van de witte truffel is veel en veel sterker dan die van de zwarte truffel. De witte truffel wordt dankzij de intense geur en smaak vaak rauw gebruikt, bijvoorbeeld geraspt over een bord pasta of risotto.
Mostra Mercato Nazionale del Tartufo Bianco di San Miniato
In november is het Toscaanse San Miniato voor even de lekkerste plek op aarde. Hier wordt dan namelijk de Mostra Mercato Nazionale del Tartufo Bianco di San Miniato gehouden. Truffelliefhebbers komen van heinde en verre naar het festival der festivals om een klompje van het witte goud te bemachtigen.
met dank aan Stefano Guidi & Luca Querzoli voor een aantal foto’s
Nog meer lekkers op de Werelderfgoedlijst
De truffeljacht is niet de enige culinaire vermelding van Italië op de Werelderfgoedlijst van Unesco. Op deze lijst prijkt Alba bijvoorbeeld als stad van de gastronomie, naast de wijngaarden van de Langhe, Roero en Monferrato (Piemonte), de proseccoheuvels (Veneto), de Napolitaanse pizza en het mediterrane dieet.
Ontdek álle unieke Werelderfgoed-plekken in Italië
Ter ere van al het nieuwe Italiaanse Werelderfgoed dit jaar hebben we drie digitale reisgidsen gemaakt met alle Werelderfgoed-plekken in Italië. Vanwege de omvang (in totaal beslaan de drie Specials ruim 1100 pagina’s) hebben we de Specials onderverdeeld in Noord-Italië, Midden-Italië en Zuid-Italië.
In het noorden geniet je onder meer van de Dolomieten, een unieke spoorweg, Da Vinci’s Laatste Avondmaal, kleurrijke fresco’s in Padova, de dorpjes van de Cinque Terre en het sprookjesachtige Portovenere (zie deze link).
Midden-Italië herbergt onder andere de portici in Bologna, de mozaïeken in Ravenna, het landschap in de Val d’Orcia, de villa’s en de tuinen van de familie De’ Medici, Assisi, Urbino, de keizerlijke tuinen in Tivoli, Siena, San Gimignano en Longobardische pareltjes in Umbrië op de Werelderfgoedlijst (zie deze link).
In het zuiden geniet je tot slot van de schatten in Pompeï, Herculaneum en Oplontis, het gigantische paleis in Caserta, de adembenemend mooie Amalfikust, de ongerepte Cilento, de Sassi in Matera, de trulli in Alberobello, Griekse tempels op Sicilië, letterlijk schitterende mozaïeken, barokke balkonnetjes en de kleurenpracht van de Eolische Eilanden (zie deze link).
Wil je alle drie de Specials graag lezen? Bestel dan hier het pakket met de drie Werelderfgoed Specials (Noord-, Midden- en Zuid-Italië).
De Ciao tutti Specials zijn digitale uitgaven. Na bestelling ontvang je zowel op de website als in je e-mail een link om de Ciao tutti Special te downloaden in pdf-formaat. Je kunt ‘m vervolgens opslaan en op meerdere apparaten (computer, laptop, smartphone of tablet) van alle moois in je Special genieten.