Ciao tutti – ontdekkingsblog door Italië de beste tips voor Italië
Tussen de grote steden Florence en Pisa vind je een van de minder bekende pareltjes van Toscane: het sfeervolle heuvelstadje San Miniato. Je kunt er niet alleen heerlijk struinen maar ook en vooral heerlijk eten, zeker als je San Miniato in het najaar bezoekt, als het volledig in het teken staat van de tartufo bianco, de witte truffel.
We delen de mooiste plekken van San Miniato met je én vertellen je waar je aan kunt schuiven om te smullen van bruschetta, pasta, truffelgerechten, wijn en ander lekkers uit San Miniato en omstreken. Buon viaggio!
Seminario Vescovile – schitterend seminarie met fotogenieke façade
Een van de mooiste plekken van San Miniato is het Seminario Vescovile, het bisschoppelijk seminarie aan het Piazza della Repubblica.
Bij de bouw van het seminarie volgde men de lijnen van de middeleeuwse stadsmuur, maar toen het bisdom van San Miniato ontstond (in 1622), breidde men het seminarie uit.
Tegenwoordig is het geen seminarie meer, maar huisvest het imposante gebouw kantoren van de gemeente en van het bisdom. Wel vind je er nog altijd de Biblioteca del Seminario, vol kostbare manuscripten en bijzondere boeken.
Het mooist is echter de buitenzijde, die is versierd met dertig fresco’s, die elk een eigen Bijbelse tekst of spreuk van een van de kerkvaders hebben die past bij de afbeelding op het fresco. Je blijft hier foto’s maken!
Leuk om te weten: aan de muur tegenover het seminarie zie je, vlak bij de Scala del Vescovado, verroeste haken. Deze werden gebruikt om de kooien op te hijsen van degenen die tot de schandpaal veroordeeld waren. Vroeger was hier namelijk de markt. Op zo’n druk bezochte plek konden dieven en ander gespuis extra goed uitgejouwd worden.
Piazza del Duomo met het Palazzo Vescovile
Als je de Scala del Vescovado oploopt, kom je op het Piazza del Duomo, met de Duomo van San Miniato – waar we je zo meer over vertellen – en het Palazzo Vescovile. Ooit had dit bisschoppelijk palazzo twee torens, de Torre Palleoni en de Torre dei Capitani del Popolo, maar die werden in 1476 neergehaald.
Gelukkig is binnen wel de Cappella dell’Assunta e di San Giovanni Battista bewaard gebleven, met mooie fresco’s van de hand van de Florentijnse schilder Anton Domenico Bamberini, die op meer plekken in San Miniato zijn kunstwerken heeft nagelaten.
De Duomo van San Miniato
In het hart van de middeleeuwse stad beiert elk uur de klok van de Duomo, de Cattedrale di San Maria Assunta e di San Ginesio. De kathedraal dateert uit de twaalfde eeuw en heeft een romaans-Pisaanse façade van rode baksteen, met zesentwintig keramieken cirkels.
Binnen bewonder je onder meer een altaarstuk met de graflegging van Christus als onderwerp, van de hand van Francesco d’Agnolo, de broer van Andrea del Sarto. Ook mooi zijn het marmeren doopvont van Giovan Battista Sandrini en de schilderijen met de aanbidding van de herders van Aurelio Lomi en met de wederopstanding van Lazarus van Cosimo Gamberucci. De koepelschildering is gemaakt door Annibale Gatti.
Op 22 juli 1944 werd de kerk flink gebombardeerd, waarbij vijfenvijftig personen omkwamen. Deze tragedie inspireerde de broers Taviani tot de prachtige film La notte di San Lorenzo.
Torre di Matilde – de klokkentoren van de Duomo
Achter de kerk staat de rechthoekige campanile, klokkentoren, die ook wel de Torre di Matilde wordt genoemd. Volgens de overlevering zou Mathilde van Canossa hier namelijk geboren zijn, al vertelt een ander verhaal dat ze te gast was in het Palazzo dei Vicari, dat ook aan het Piazza del Duomo ligt.
De toren deed eerst dienst als verdedigingstoren en werd pas later omgedoopt tot kerktoren. Je kunt de toren in het weekend bezoeken; op zaterdag van 10.00 tot 13.00 uur en van 14.00 tot 17.00 uur, op zondag alleen tussen 14.00 en 17.00 uur.
Museo Diocesano d’Arte Sacra – museum vol kerkelijke kunst
Aan het Piazza del Duomo huist ook het Museo Diocesano d’Arte Sacra. Het was een van de eerste kerkelijke musea in heel Italië, gevestigd in de voormalige sacristie van de kathedraal. Je bewondert er meer dan vijftig kunstwerken, deels afkomstig uit de kathedraal, deels uit andere kerken van het bisdom San Miniato, van bronzen kruisbeelden tot fresco’s en een schaalmodel van de Chiesa del Santissimo Crocefisso.
foto’s: Valdarno Musei
Monastero di Santa Chiara en de Santissima Annunziata
Naast de Duomo vind je in San Miniato meer mooie kerken, zoals de Santissima Annunziata, in het voormalige Monastero di Santa Chiara (aan de Via Roma). Het kloostergebouw herbergt ook het museum van de Fondazione Conservatorio di Santa Chiara en het Palazzo Grifoni.
De Santissima Annunziata heeft een zeer eenvoudige voorgevel, die bijna niet opvalt. En zie je binnen in de kerk de van buiten verborgen koepel? Op de binnenzijde prijkt een fresco van de kroning van de maagd Maria van de hand van Anton Domenico Bamberini.
Stap zeker ook even binnen bij de Santo Stefano (aan de Via de’ Mangiadori) en de San Francesco (aan het Piazza San Francesco).
San Domenico, het Museo della Memoria en de Via Angelica
Aan het Piazza del Popolo ligt de San Domenico, met een façade die nooit is voltooid, net als bij de San Lorenzo en de Santo Spirito in Florence.
In het chiostro, de kloosterhof, vind je nu de openbare bibliotheek van San Miniato en het MUME – het Museo della Memoria. In dit kleine maar interessante museum leer je alles over de Tweede Wereldoorlog in dit deel van Toscane, aan de hand van brieven, foto’s, voorwerpen en video’s.
foto’s MUME: Musei Civici di San Miniato
Een deurtje aan de zijkant van de San Domenico geeft toegang tot de Via Angelica, die je af en toe onder leiding van een gids kunt bezoeken. Aan dit straatje bewonder je onder meer het Oratorio di Sant’Urbano en de Cappella di San Pietro Martire.
Wil je informeren of er een bezoek aan de Via Angelica gepland staat, dan kun je contact opnemen met San Miniato Tours, via deze link of via sanminiatotours@gmail.com.
foto’s: Valdarno Musei
Het houten kruisbeeld van de Chiesa del Santissimo Crocefisso
De Chiesa del Santissimo Crocefisso ligt boven aan een zeventiende-eeuwse trappartij met een breed bordes. Binnen in de kerk bewonder je onder meer beelden van de vier evangelisten (in de zuilen die de koepel dragen), een prachtig orgel uit de achttiende eeuw en geschilderde scènes uit het leven van Christus, wederom van Anton Domenico Bamberini.
De grootste schat wordt bewaard in het tabernakel van het hoofdaltaar: een zeldzaam houten kruisbeeld uit de tiende eeuw!
De fresco’s van het Palazzo Comunale
Tegenover de Chiesa del Crocefisso ligt het van oorsprong dertiende-eeuwse Palazzo Comunale, dat in de loop der tijd heel wat uitbreidingen en restauraties heeft ondergaan. Tegenwoordig doet het dienst als gemeentehuis, maar je kunt er als bezoeker ook zeker even binnenwandelen.
De moeite van een blik waard is het Oratorio del Loretino, met schitterende vijftiende-eeuwse fresco’s. Tot 1718 kon men hier het houten kruis bewonderen dat nu in de Chiesa del Crocefisso wordt aanbeden; tegenwoordig vind je er een mooi Madonnabeeld.
Op de eerste verdieping vind je de Sala delle Sette Virtù, de zaal van de zeven deugden. Dit is de oudste ruimte van het palazzo, met eveneens prachtige fresco’s op de muren, dit keer uit de veertiende eeuw.
Je ziet onder meer de familiewapens van belangrijke adellijke families die een rol speelden in het bestuur van San Miniato, maar ook een Madonna die het kindje Jezus de borst geeft, omringd door de zeven deugden waaraan de zaal zijn naam dankt.
Herken je de vier kardinale en drie goddelijke deugden: wijsheid, rechtvaardigheid, gematigdheid, moed, geloof, hoop en naastenliefde?
Er zijn ook fresco’s van later datum te zien, die in 1928 werden aangebracht door Francesco Maria Galli Angelini, die zo verschillende belangrijke episodes en personages uit de geschiedenis van San Miniato vereeuwigde, onder wie de schrijver Franco Sacchetti, baron Mangiadori en Francesco Sforza, de latere hertog van Milaan.
foto’s: Comune di San Miniato & Musei Civici di San Miniato
Magnifiek uitzicht vanaf de Rocca di Federico II
Op de top van de hoogste van de drie heuvels waarop San Miniato ligt, prijkt de Rocca di Federico II. Dit symbool van San Miniato werd tussen 1217 en 1223 gebouwd in opdracht van keizer Frederik II. Net als de Torre di Matilde (de huidige kerktoren van de Duomo) en de Torre delle Cornacchie (die niet meer bestaat) maakt de toren deel uit van de verdedigingswerken rondom de stad.
De toren deed lange tijd dienst als gevangenis, maar vanaf de zestiende eeuw stond de toren lange tijd leeg. Een van de gevangenen zou Pier della Vigna zijn geweest, de secretaris van Frederik II, die corrupt zou zijn geweest en de keizer verraden zou hebben. Dante tekende dit verhaal op in zijn Divina Commedia, in het dertiende canto van Inferno.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de toren compleet verwoest, maar in 1958 besloot men de toren weer op te bouwen, naar het oorspronkelijke ontwerp.
De net geen veertig meter hoge toren heeft een aantal bakstenen cilinders op de top, die doen denken aan de stijl van Siciliaanse klokkentorens. Vanaf de top van de toren geniet je van een weids uitzicht, van de toppen van de Apennijnen tot de Toscaanse kust.
Wil of kun je de toren niet beklimmen? Ook vanaf de voet van de toren heb je mooi uitzicht op San Miniato!
Vicolo Carbonaio – een wandeling in het groen
Via de Vicolo Carbonaio wandel je naar de voet van de middeleeuwse muren. De naam carbonaio verwijst naar de zogenaamde carbonaie, openingen aan de voet van de muur, die werden gevuld met kolen. Als de vijand naderde, werden deze aangestoken.
Nu heerst er hier een weldadige rust en geniet je van een wandeling met schitterende vergezichten. Je kunt ook regelmatig op pad voor een wandeling met de vrijwilligers van de vereniging Moti Carbonari.
foto’s: Moti Carbonari
San Miniato op de kaart in de Loggetta del Fondo
Op de hoek van de Via Augusto Conti en de Corso Garibaldi staat de Loggetta del Fondo. De loggia was eerst in handen van de brandweer en altijd gesloten. Tegenwoordig kun je de plattegronden van San Miniato en van de Valdarno op de wanden gelukkig in volle glorie bewonderen.
Een van de mannen die ons de kaarten ziet fotograferen, vertelt dat naast keizer Frederik II ook Napoleon in San Miniato zou zijn geweest. Twee keer zelfs: één keer om het bewijs van adeldom van zijn familie op te halen (dat hij nodig had om toe te kunnen treden tot de Franse militaire academie) en later om zijn oom Filippo Bonaparte te bezoeken.
Kleurrijke Toscaanse typografie voor thuis
Even verderop aan de Via Augusto Conti (als je in de richting van het Piazza del Popolo loopt) vind je de winkel van La Tipografa Toscana. Onder deze naam maakt en verkoopt Martina Vincenti unieke posters, die ze stuk voor stuk maakt met drie oude drukpersen. Prachtig als souvenir voor thuis!
In haar studio (aan de Via Deledda 8, even buiten het centrum) bewonder je een heel archief aan antieke lettertypes uit Italië. Ook kun je hier een workshop volgen.
met dank aan la Tipografia Toscana voor een aantal foto’s
Onze favoriete plekken voor aperitivo in San Miniato
Na heerlijk door de straten van San Miniato te hebben gestruind, schuiven we graag aan bij Enoteca Marilu (Vicolo Faognana 2), de nieuwe culinaire hotspot van kookboekauteur Emiko Davies en haar man Marco Lami, een gerenommeerd Toscaans sommelier. Je kunt hier terecht voor een mooie fles biologische wijn, maar ook voor een glas wijn met een kleine bite of een wijnproeverij.
Emiko verzorgt ook kookworkshops, waarbij je eerst samen de markt van San Miniato bezoekt om inkopen te doen voor je aan de slag gaat in de keuken. Uiteraard proef je daarna het resultaat, mét een mooi glas wijn!
foto’s: Enoteca Marilu
Bij Birra & Acciughe (Via Augusto Conti 29) kun je terecht voor een bijzonder glas bier. Op de kaart staan ruim vijfenzeventig ambachtelijk gebrouwen soorten bier, met voor erbij een lekker broodje. De klassieke combinatie van brood met boter en ansjovis ontbreekt gezien de naam natuurlijk niet, maar er zijn ook heel veel andere soorten beleg voor een panino naar eigen smaak.
Je kunt de hele dag door voor een lekkere tussenstop terecht bij de Mercato Centrale di San Miniato (Via Ser Ridolfo 14), van een cappuccino of caffè met een cornetto in de ochtend tot een glas wijn later op de dag.
Bij Ethan’s American Bar (Via Ser Ridolfo 20) bereiden ze een lekkere cocktail voor je, zowel voor als na het diner.
foto’s: Ethan’s American Bar
Schuif aan bij onze favoriete restaurants in San Miniato
Wij schuiven graag aan bij Retrobottega, het restaurant achter de winkel van Macelleria Falaschi (Via Augusto Conti 16), waar je direct kunt proeven van alle hammen, worsten en andere lekkernijen uit de slagerij die worden verwerkt tot heerlijke antipasti en pasta’s om je vingers bij op te eten. Een goed stuk vlees bestellen kan natuurlijk ook; van bistecca tot salsiccia en ossobuco – er is keuze genoeg!
Vanaf het terras heb je schitterend uitzicht over het Toscaanse landschap, hetgeen alles nog lekkerder laat smaken…
foto’s: Retrobottega | Macelleria Falaschi
Liever geen vlees? Dan kun je terecht bij Ristorante Maggese (Via IV Novembre 29), een vegetarisch restaurant op hoog niveau. Chef-kok Fabrizio Marino werkte eerder bij het bekende Joia in Milaan, dat als eerste vegetarische restaurant in Europa een Michelin-ster kreeg.
Marino werkt graag met Aziatische invloeden, maar hij haalt het grootste deel van zijn ingrediënten bij producenten in de buurt van San Miniato, zelfs de miso!
foto’s: Ristorante Maggese
Een tip van Ciao tutti-lezer Gerty van MosaeVino is La Cantina del Fondo (Via Augusto Conti 27), met een klein maar fijn menu en een groots uitzicht over het platteland rondom San Miniato.
foto: La Cantina del Fondo
Smakelijke souvenirs uit San Miniato
Wil je iets lekkers meenemen voor thuis? Stap dan even binnen bij Così è se vi piace (Via Augusto Conti 17), de kleine alimentari van Franco Bagni en zijn familie, bomvol culinaire souvenirs, van vleeswaren tot kaas, van koekjes en pasta tot wijn.
Ook leuk is VivoBio (Piazza del Popolo 8), met allerlei biologische producten uit San Miniato en omgeving, van olijfolie, conserven en bloem tot verse schiacciata (die je ook ter plekke kunt laten beleggen).
In San Miniato is er zoals we al schreven elke dinsdagochtend markt, op het Piazzale Dante Alighieri. Elke derde zondag van de maand is er een Slow Food-markt, met producten van lokale producenten. Op de eerste zondag van de maand is er een kleine antiek- en rommelmarkt.
Mostra Mercato Nazionale del Tartufo Bianco di San Miniato
Tijdens de laatste drie weekenden van november is San Miniato nóg lekkerder dan anders. Dan wordt er namelijk de Sagra del Tartufo di San Miniato gehouden, het wereldberoemde festival van de witte truffel gehouden, dat – een hele mond vol – officieel Mostra Mercato Nazionale del Tartufo Bianco di San Miniato heet.
Truffelliefhebbers komen van heinde en verre naar San Miniato om de witte truffel te ruiken, kopen en proeven, maar er zijn ook volop producten te koop die met witte truffel zijn bereid, zoals olijfolie, grappa, pecorino en salami, en andere regionale delicatessen.
Door de hele stad staan kraampjes, in de kloostergang van de San Domenico en op onder meer het Piazza del Popolo, het Piazza della Repubblica en het Piazza del Duomo.
Wil je een klompje van het witte goud bemachtigen? Houd er dan rekening mee dat een kleine witte truffel al gauw vijfentwintig tot vijfendertig euro kost. Zeker als het niet zo’n goed truffeljaar is, zoals vorig jaar, lopen de prijzen flink op.
Tijdens deze truffelweekenden bieden veel restaurants in San Miniato en omgeving speciale truffelmenu’s aan. Wij schoven vorig jaar tijdens het voorlaatste weekend van november na een rondje over de truffelmarkt aan bij Piccola Osteria del Tartufo aan het Piazza del Popolo.
Op het menu van deze piepkleine osteria staan in het najaar veel truffelgerechten, van carpaccio met truffel tot tagliolini met truffel, van ravioli gevuld met burrata geserveerd met vers geschaafde truffel tot gebakken ei met witte truffel.
De osteria mag dan klein zijn, de gerechten zijn voortreffelijk van smaak, mede door de hoogwaardige ingrediënten. Zo komt het vlees van Macelleria Lo Scalco, een uitstekende slager in San Miniato Basso.
De grootste witte truffel uit de geschiedenis
Leuk om te weten: in San Miniato zou in oktober 1954 ook de grootste witte truffel uit de geschiedenis gevonden zijn. De gelukkige was Arturo Gallerini en zijn truffelhond Parigi. De truffel woog maar liefst 2520 gram en werd geschonken aan de Amerikaanse president Eisenhower.
Op San Miniato Promozione kun je het verhaal over deze grootste truffel lezen. Er is zelfs een standbeeld voor de twee truffelvinders opgericht, van de hand van Massimiliano Benvenuti.
foto: San Miniato Promozione
Truffels zoeken in de bossen rondom San Miniato
Wil je graag eens op pad met een truffelzoeker? Dan kunnen we je een bezoek aan Massimo Cucchiara van Truffle in Tuscany aanraden, een tartufaio in hart en nieren.
Massimo leerde de kunst van het truffels zoeken van zijn opa Lino. Het was il nonno die Massimo avond aan avond alle verhalen en legendes over de truffel en zijn schatbewakers vertelde. Langzaam bracht opa Lino zijn passie voor ‘de diamant van de aarde’ over op zijn kleinzoon, die niets liever wilde dan met zijn opa en zijn vader het bos in gaan om truffels te zoeken.
Saskia ging een paar keer met Massimo op pad (over haar eerste truffeltocht met Massimo lees je meer in deze blog) en mocht vervolgens ook aanschuiven voor een truffellunch.
Het proeven van truffelgerechten is in handen van Letizia. Op haar website Cooking in Tuscany vind je alle informatie over kookworkshops, proeverijen, lunches en diners. De mogelijkheden verschillen per seizoen, maar bieden stuk voor stuk het beste uit de Toscaanse keuken.
Ook Tartufi Nacci en Francesco di Gemignani Tartufi bieden truffeltochten aan. Check op hun website de details voor de caccia al tartufo / truffle tour en verheug je op een unieke ervaring!
Overnachten in San Miniato
Wil je echt op een unieke plek in San Miniato slapen, boek dan je verblijf bij de eenvoudige maar zeer sfeervolle B&B Le Finestre del Seminario, in het Seminario Vescovile.
foto’s: Le Finestre del Seminario
Nog een paar andere aanraders voor je verblijf in San Miniato zijn:
*Antiboti
*Dimora del Grifo
*Hotel San Miniato
*Palazzo Essenza
