Alba – hoofdstad van de Langhe & Unesco’s stad van de gastronomie

Alba, de hoofdstad van de Langhe, is een stad met een lange geschiedenis. De Romeinen gaven deze plaats de naam Alba Pompeia, maar lang voor die tijd was het al een bloeiende nederzetting.

In het Museo Civico vind je nog veel archeologische resten terug van vroegere beschavingen. Het museum organiseert ook regelmatig een rondleiding met het thema Alba Sotterranea, waarbij je een van de ruim twintig ondergrondse plekken van Alba bezoekt in gezelschap van een archeoloog.

In de kelder van een bank is bijvoorbeeld nog een geplaveid kruispunt van twee Romeinse wegen te zien, onder de San Giuseppe ligt een hoek van het vroegere theater en onder een school liggen delen van een Romeinse galerij en een muur.

foto’s: Alessandro Cristiano

Piazza Risorgimento

Het kloppend hart van Alba is het Piazza Risorgimento. Ten tijde van de Romeinen bevond zich hier het forum, nu biedt het levendige plein onder meer onderdak aan de kleurrijke zaterdagmarkt.

Aan het plein prijkt de Duomo di San Lorenzo, met onder meer een schitterend sterrenplafond, fijn houtsnijwerk van de hand van Bernardino Fossati en een altaarstuk met San Lorenzo van Claudio Francesco Beaumont.

Op de vloer is een archeologisch parcours gemaakt, met lijnen die aangeven waar in de Romeinse tijd een gebouw stond of waar in de late middeleeuwen het doopvont stond. Onder de kathedraal kun je het Museo Diocesano bezoeken, met kunstwerken uit de kathedraal.

Ook het Palazzo Comunale is een bezoekje waard, met name vanwege een prachtig geschilderde Madonna van de lokale kunstenaar Macrino d’Alba.

Later op de dag strijk je neer bij de Ape Wine Bar (Piazza Risorgimento 3), voor een goed glas wijn. Wil je langer blijven genieten van de sfeer op het plein, dan kun je hier ook blijven eten. Vooral de ravioli al plin, in een salie-botersaus, zijn om je vingers bij op te eten.

foto’s: Ape Wine Bar

Rechts van de Duomo leidt de Via Coppa naar de San Domenico, dat tegenwoordig een expositieruimte is, maar waar je nog de restanten van schitterende fresco’s kunt bewonderen. Ook het barokke voormalige broederschap van San Giuseppe aan Piazzetta Vernazza herbergt mooie fresco’s. Ook vind je er een uniek orgel, harmonieus houtsnijwerk en ondergrondse Romeinse en middeleeuwse resten, waaronder zoals we eerder al noemden een stukje van het theater.

Unesco’s stad van de gastronomie

Vanaf het Piazza Risorgimento wandel je over de verkeersvrije Via Vittorio Emanuele II (die door de locals de Via Maestra wordt genoemd) naar het Piazza Michele Ferrero (dat – om het makkelijk te maken – in Alba ook wel Piazza Savona heet). Aan weerszijden van de Via Vittorio Emanuele II vind je tal van delicatessenzaakjes. Hier wordt meteen duidelijk waarom Unesco Alba heeft uitgeroepen tot Creatieve Stad van de Gastronomie…

Een van onze favorieten is La Dispensa del Convento (Via Vittorio Emanuele 19/o), waar je veel kazen, vleeswaren en andere lekkernijen uit de omgeving vindt. Je kunt hier ook aanschuiven om meteen te proeven. Op nummer 7/a vind je Tartufi Ponzio, waar de familie Curti truffels uit de Langhe, Roero en Monferrato verkoopt, vergezeld van verse pasta, kaas, wijn en grappa.

Bij Gelateria Sacchero op nummer 32 haal je een goede gelato of de beroemde duchesse, een speciale bonbon. Werp af en toe ook een blik omhoog, bijvoorbeeld naar de putti, muzikanten en ridders op de gevel van Casa Fontana of naar de aardewerken decoraties van het Palazzo Belli.

Nog meer delicatessen koop / proef je bij Agrisalumeria Luiset (Piazza San Francesco d’Assisi 5), Tartufi & co (Via Pertinace 12), Golosi di Salute (Piazza Rossetti ) of Laboratorio di resistenza dolciaria (Via Ferrero 11). Bierliefhebbers moeten zeker ook even binnenstappen bij Boia Fauss Pensavo Peggio (Corso Langhe 59).

Kunstige fontein op het Piazza Ferrero

Sinds het voorjaar van 2022 prijkt op het Piazza Ferrero een bijzonder kunstwerk: het silhouet van een meisje dat net als de stad de naam Alba draagt, in gebronsd ijzer. Het meisje is twaalf meter hoog en acht meter breed. Ze staat op een cirkelvormige fontein.

Het kunstwerk is een cadeau van de familie Ferrero. De kroon op het plein dat is vernoemd naar cavalier Michele Ferrero werd ontworpen door Valerio Berruti.

Stad met de honderd torens

Als je vanaf het Piazza Risorgimento de Via Cavour neemt, zie je onder meer de Torre Sineo, de Torre Astesiano en de Loggia dei Mercanti (dat waarschijnlijk vroeger de graanmarkt was), met nog eens twee torens.

Dankzij de portici (booggalerijen) aan weerszijden heeft de straat een heel eigen aanzien en loop je lekker beschut tegen zowel de felle zon als de regen. Op de hoek met de Via Pertinace reikt nog een toren hemelwaarts.

Ooit was de bijnaam van Alba ‘de stad met de honderd torens’, maar in werkelijkheid hebben er nooit meer dan dertig torens gestaan. Vandaag de dag meten de inwoners hun macht niet meer aan hoe hoog een toren is; zij vechten dit nu ondergronds uit, in de wijnkelders rond Alba, waar zoveel beroemde wijnen vandaan komen.

Mercato della Terra di Alba

De Via Cavour loopt verder langs het Piazza Garibaldi en het Piazza Medford, met het Palazzo delle Mostre (waar vaak gastronomische evenementen plaatsvinden) en het Palazzo degli Uffici Giudiziari. Via de Via Macrino kom je uiteindelijk uit op het Piazza Pertinace, het thuis van de Mercato della Terra di Alba, die elke zaterdagochtend wordt gehouden en waar je dan een waar walhalla aan kaas, wijn, brood, dolci, groente, fruit, vleeswaren en honing vindt.

Aan het plein zie je ook de barokke façade van de San Giovanni Battista, met ook hier een Madonna van de lokale kunstenaar Macrino d’Alba, en de Torre Marro.

5 goede restaurants in Alba

In Alba vind je het enige driesterrenrestaurant van Piemonte: Ristorante Piazza Duomo, dat in handen is van de wijnfamilie Ceretto, die je wellicht kent van de kleurrijke Cappella del Barolo.

Wij schuiven het liefst aan bij onderstaande adressen:

Lalibera (Via Pertinace 24) – ook hier zorgt de chef voor traditionele gerechten met lokale ingrediënten, vaak met een creatieve verrassende touch.

La Piola (Piazza Risorgimento 4) – chef-kok Dennis Panzeri tovert ingrediënten uit Alba en omstreken om tot heerlijke gerechten, in een sfeervol restaurant met stijl.

foto’s: La Piola

L’inedito – Vigin Mudest (Via Vernazza 11) – dit restaurant biedt traditionele gerechten uit de Langhe-streek van uitstekende kwaliteit.

Osteria dell’Arco (Piazza Michele Ferrero 5) – uitstekende Piemontese piatti, met een goede wijnkaart. Een aanrader is het menù degustazione met verschillende gerechtjes om te proeven.

Osteria del Vicoletto (Via Bertero 6) – in deze osteria verwent Daniele Sandri je met klassieke tajarin (dunne spaghetti gemaakt met wel veertig eierdooiers op een kilo bloem), traditionele vleesgerechten en dolci waar je dagen van blijft dromen.

Fiera Internazionale del Tartufo Bianco d’Alba

Alba is elk najaar het toneel van de Fiera Internazionale del Tartufo Bianco d’Alba. Er worden dan tal van activiteiten georganiseerd, voornamelijk met de witte truffel in de hoofdrol.

De truffelbeurs, die al bijna honderd jaar lang wordt gehouden, was een idee van Giacomo Morra, een van de eerste promotors van de truffel in de Langhe. In 1928 opende hij de eerste truffelbeurs, weliswaar nog in het klein. Twee jaar later stond de Fiera del Tartufo Bianco d’Alba internationaal op de kaart.

Morra was ook de bedenker van de Tartufo dell’Anno, de beste truffel van het seizoen, die elk jaar wordt uitgereikt aan een beroemd persoon, uit de politiek, de filmwereld of de sport. Onder anderen Marilyn Monroe, Winston Churchill en Luciano Pavarotti mochten zo’n bijzondere truffel in ontvangst nemen.

Op 14 oktober 2023 opende ook het MUDET (Museo Diffuso del Tartufo Bianco) de deuren. In het voormalige Convento della Maddalena (met een ingang aan zowel de Via Vittorio Emanuele 19 als aan het Piazzetta Giovanni Falcone) dompel je je helemaal onder in de wereld van truffel!

Palio degli Asini – ezelrace in Alba

Tijdens de truffelbeurs worden er in Alba verschillende evenementen georganiseerd, waaronder de Palio degli Asini. Deze ezelrace, waarin de negen wijken van de stad het tegen elkaar opnemen, vindt elk jaar plaats op de eerste zondag van oktober, voorafgegaan door een historische stoet.

foto’s: Michele Vacchiano

Wijn proeven in Alba en omstreken

In het voorjaar is Alba het toneel van Vinum, een sprankelend evenement met, zoals de naam al doet vermoeden, wijn in de hoofdrol. De Grande Enoteca di Langhe e Roero, in het Palazzo delle Mostre, vormt het decor van talloze presentaties en proeverijen. Ook op de binnenplaats van het Convento della Maddalena kan volop wijn geproefd worden, terwijl er op het Piazza Pertinace een markt met tal van andere lokale en regionale delicatessen wordt gehouden.

Je kunt voor een proeverij ook terecht bij een van de wijnmakers in en om Alba, zoals Prunotto (Corso Barolo 14), Marco e Vittorio Adriano (San Rocco Seno d’Elvio 13a), Poderi Colla (San Rocco Seno d’Elvio 82), Pio Cesare (Via Cesare Balbo 6) en Ceretto (Località San Cassiano 34).

De geboorteplaats van Beppe Fenoglio

Naast stad voor de gastronomie en stad met de honderd torens is Alba ook de geboorteplaats van schrijver Beppe Fenoglio (1922-1963). Fenoglio combineert zijn schrijverschap met een baan bij een wijnbedrijf. Hij houdt van Engelstalige literatuur, die in zijn verhalen doorademt. Hij schrijft in korte zinnen, anders dan zijn Italiaanse voorgangers en tijdgenoten, die nogal breedsprakig kunnen zijn.

Fenoglio schrijft vooral over de miserabele omstandigheden waaronder de boeren in Piemonte moeten leven, maar ook over de strijd van de partizanen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hoewel zijn hart bij het schrijven lag, kostte het hem moeite om zijn werk gepubliceerd te krijgen. Drie van zijn romans verschenen dan ook pas na Fenoglio’s vroegtijdig overlijden.

Een van de manuscripten die na zijn dood tussen zijn papieren werd gevonden, was Een privékwestie. Dit boek geldt vijftig jaar na dato als een klassieker en wordt gezien als een van de belangrijkste werken van de twintigste-eeuwse Italiaanse literatuur.

Op het Piazza Pietro Rossetti staat een kunstig eerbetoon aan Fenoglio. Aan het plein ligt ook het Centro Studi Beppe Fenoglio, waar Beppe Fenoglio woonde en schreef.

foto: uitgeverij Einaudi

Meer informatie voor je bezoek aan Alba

Voor een stadsplattegrond en meer informatie over evenementen, tentoonstellingen en actuele zaken kun je terecht bij Ente Turismo Alba Bra Langhe e Roero aan het Piazza Risorgimento 2 in Alba – of online via deze link.