Ciao tutti – ontdekkingsblog door Italië de beste tips voor Italië
Manon Henzen van eet!verleden neemt ons regelmatig mee de keuken in, voor historische recepten die de tand des tijds glansrijk hebben doorstaan. Ze schotelde ons al recepten voor van onder meer een antiek Romeins stoofpotje, Artusi’s hazelnoottaart en risottokroketjes uit de renaissance.
Afgelopen mei kwam Manons grote droom uit: ze organiseerde haar eerste Historische Kookreis naar Toscane. Samen met haar gasten genoot Manon van een mooie mix van uitgebreide historische Italiaanse kooksessies, diverse proeverijen op locatie, bezoeken aan historisch culinair erfgoed en inkopen op een lokale markt. Er werd energiek en enthousiast gekookt in de prachtige keuken en de resultaten waren om je vingers bij af te likken.
Manon blikt in deze blog terug op deze eerste kookreis vol historie, mét tips voor wie vakantie viert in Toscane. De volgende reis staat overigens al gepland, dus als dit verhaal naar meer smaakt, vind je onder aan de blog alle details over Manons eerstvolgende Historische Kookreis.
Op bezoek bij de familie De’ Medici
Manon: ‘Na een gezellige ontvangst op het prachtige landgoed in het Toscaanse Castelfiorentino stond de volgende ochtend, na een relaxte nacht in de sfeervol ingerichte kamers, taxichauffeur Matteo stipt op tijd op ons te wachten.
Hij bracht ons naar Villa Medicea di Poggio a Caiano, een bijzondere renaissance-villa van de familie De’ Medici. We bezochten de villa met de heerlijk geurende citrustuin en mooi ingerichte kamers en vergaapten ons aan het enorme fresco van Alessandro Allori, waarop een banket is uitgebeeld.
Boven in de villa zit de grootste verrassing: het Museo della Natura Morta, met topstukken uit voornamelijk de zeventiende en de achttiende eeuw. Ik leerde mijn reisgenoten om goed naar zo’n stilleven te kijken, verder dan de verflaag en het tekstbordje.
Prompt waanden ze zich in een zeventiende-eeuwse keuken of op een achttiende-eeuwse markt. We vergaapten ons speciaal aan de meters hoge werken van hofschilder Bartolomeo Bimbi, waarop hij geprobeerd heeft om alle soorten van een bepaald stuk fruit samen te brengen. Tientallen pruimen, perziken, appels, peren en citrusfruit rangschikte hij keurig op doek met bijbehorende namen.
Niet alleen qua schildertechniek maar ook qua historische en botanische waarde zijn Bimbi’s werken uniek in hun soort. Een van de gasten merkte later op over het museum: ‘Zelfs een stilleven met bloemen, fruit en dode dieren kan mij nu bekoren omdat daarmee ook duidelijk wordt wat de mensen in die tijd aten. Nooit geweten dat er zoveel soorten citroenen waren!’
Van deze villa verhuisden we naar een andere renaissance-villa, La Ferdinanda, voor de lunch. In het bijbehorende restaurant Biagio Pignatta laat chef Michela Bottasso zich inspireren door de keuken van de renaissance. We genoten van een heerlijke maaltijd met producten uit hun eigen groentetuin, geflankeerd door de eeuwenoude wijnen uit Carmignano.
Romeinse recepten
Tonnetje rond begonnen we ’s avonds aan onze eerste historische kooksessie. We verkenden de keuken van de Romeinse oudheid. In de bladeren van de vijgenboom in de tuin rolden we onze vis, terwijl de kip langzaam gaarde in de oven.
We marineerden courgettes, zetten een broodtaart in elkaar, vulden snijbietblad, maakten een kikkererwtenschotel en bakten brood. Het pronkstuk van de avond was een ricottataart, waarvoor een Romeins fresco als voorbeeld diende.
De volgende dag was er alle ruimte om uit te rusten, een duik in het zwembad te nemen en een boek te lezen op een van de terrassen met adembenemend uitzicht. Ook konden we even naar de Giro d’Italia kijken, die aan de voet van onze Toscaanse heuvel voorbij scheurde. In de avond kookten we een scala aan gerechten uit de Italiaanse middeleeuwen.
Een culinaire dag in Florence
De dag erna waren we vroeg uit de veren voor een dagje Florence. In deze heerlijke stad vol culinair erfgoed brachten we een bezoek aan het Palazzo Davanzati, een middeleeuws palazzo waar je je ogen uitkijkt. De muren van de meeste kamers zijn volledig met fresco’s bedekt. Het huis heeft bovendien nog een middeleeuwse keuken.
Na een bezoek aan de Mercato Centrale genoten we van een lunch vol Italiaanse streekproducten en een mozzarellaproeverij. De middag was gereserveerd om Florence zelf te verkennen en in de avond schoven we gezamenlijk aan bij een gezellige trattoria voor een diner met Toscaanse klassiekers.
De beroemde Cipolla di Certaldo
Het prachtige middeleeuwse stadje Certaldo stond eveneens op het programma. Ik had het uitgezocht om inkopen op de markt te doen. Wat een happening! Lokale producenten bieden er hun kakelverse waar aan en alle locals stromen toe om de mooiste exemplaren artisjokken, asperges, tomaten, aubergines en uien uit te zoeken.
En dat zijn niet zomaar uien… De Cipolla di Certaldo is een Slow Food-product met een geschiedenis die terug gaat tot de twaalfde eeuw. De ui was in de middeleeuwen zelfs opgenomen in het stadswapen. Er is nog een fresco van te zien op een muur van het Palazzo Pretorio.
De uien vulden we tijdens de historische kooksessie over de renaissance, naar een recept uit de zestiende eeuw. Ook speelde hij een hoofdrol tijdens de heerlijke pastalunch en kwam hij de volgende dag terecht op onze pizza’s, die we bakten in de houtoven. De deelnemers hebben uitgebreid pasta en pizza leren maken en de resultaten waren zowel zeer creatief als verrukkelijk!
Van vleesvingers tot bistecca
Naarmate de historische kookkunsten vorderden, leerden de deelnemers steeds vaker om van het originele historische recept te koken. Dat is vrij lastig omdat er meestal geen hoeveelheden of bereidingswijzen genoemd worden door de antieke koks.
Mijn kookgrage gasten pakten de uitdaging met beide handen aan en we likten onze vingers af bij onder andere de rijstkroketjes, vleesvingers, kaassoezen, panelle, fagioli, ravioli, gefrituurde groenten, carciofi in salsa, citroensorbet, roomijs en bistecca alla Fiorentina.
Saffraan & Vernaccia di San Gimignano
Voor een onderonsje met ’s werelds beste ijsmaker, Sergio Dondoli, van de gelijknamige gelateria, togen we voor een laatste uitstap naar San Gimignano. Over de vraag of hij het lekkerste ijs ter wereld maakt kun je twisten, maar het valt niet te ontkennen dat hij creatieve smaakcombinaties bedenkt.
San Gimignano is culinair historisch ook een bezoek waard om de saffraan en de Vernaccia di San Gimignano. Veel van de hoge torens in de middeleeuwse stad zijn gebouwd van inkomsten uit de saffraanhandel, die sinds de dertiende eeuw al omvangrijk was. De kostbare draadjes werden via de havens van Pisa en Genua geëxporteerd naar heel Europa en het nabije oosten.
Ook de witte Vernaccia-wijn gooit al sinds de middeleeuwen hoge ogen. De oudste vermelding van de wijn komt uit een stadsdocument uit 1276.
Bij Osteria della Catene lieten Gino en Virgilio ons genieten van een lunch vol saffraangerechten die uiteraard begeleid werden door een glas Vernaccia. We startten met pittige saffraanworst en -pecorino. Aten ons vol aan de goudgele pici en sloten het smaakavontuur af met een fruittaartje met saffraan.
Historisch koken in Toscane
’s Avonds kookten we ons laatste avondmaal met Italiaanse klassiekers uit de negentiende en twintigste eeuw. We tafelden lang na om geen afscheid te hoeven nemen.
Niet alleen míjn droom lijkt te zijn uitgekomen met het organiseren van deze reis. Een van de deelnemers schreef me na afloop: ‘Ik vond de Historische Kookreis een droom: een prachtig concept op een schitterende locatie.’
Vanwege dit grote succes organiseer ik in het voorjaar van 2022 weer een Historische Kookreis naar Toscane. Van 7 tot en met 14 mei 2022 vindt deze volgende editie plaats. Via deze link vind je alle details.’
