Ciao tutti – ontdekkingsblog door Italië de beste tips voor Italië
Francesco Borromini heeft in Rome heel wat gezichtsbedrog op zijn geweten, bijvoorbeeld in de San Carlo alle Quattro Fontane. Nog duidelijker houdt hij ons echter voor de gek op de binnenplaats van het Palazzo Spada, niet ver van het Campo de’ Fiori.
De zuilengalerij van Palazzo Spada
Toen Borromini rond 1635 van kardinaal Bernardino Spada de opdracht kreeg zijn palazzo te verfraaien, bouwde hij een zuilengang, ook wel colonnade genoemd, waarmee hij iedereen flink voor de gek heeft gehouden. Ook de kardinaal werd op het verkeerde been gezet.
Wanneer je de binnenplaats van Palazzo Spada betreedt en naar links kijkt, ontvouwt de zuilengang zich voor je ogen.
De colonnade lijkt wel meer dan dertig meter lang. Aan het eind staat een enorm marmeren beeld, althans: zo lijkt het. In werkelijkheid is de zuilengang slechts negen meter lang en is het marmeren beeld, dat zo groot lijkt, slechts tachtig centimeter hoog!
Een sterk staaltje vakmanschap van Borromini. Hij neemt de toeschouwer in de maling door handig gebruik te maken van allerlei trucjes: de vloer loopt namelijk omhoog, het plafond loopt naar beneden en de zuilen aan de zijkant worden naar het einde toe korter en smaller. Ook staan de zuilen aan het einde van de colonnade veel dichter op elkaar dan in het begin. Zo ontstaat wederom een mooi gezichtsbedrog!
de suppoost laat zien hoe Borromini ons bedriegt
Bernini’s zuilen op het Sint-Pietersplein
Ook een andere zuilengang, de beroemde Colonnade van Bernini op het Sint-Pietersplein, speelt een spelletje met je ogen en je verstand. Bernini kreeg de opdracht voor de colonnade in 1656 – wat later dan Borromini aan het Palazzo Spada werkte dus. Hij moest het plein zo vormgeven dat het voldoende ruimte bood aan alle pelgrims die naar Rome kwamen om de paus te zien.
De pelgrims die op het plein stonden moesten bovendien allemaal goed de voorgevel van de Sint-Pieter kunnen zien; vanaf de loggia boven de ingang zegende de paus namelijk de gelovigen die naar het plein toegestroomd waren. Om het Bernini nog wat moeilijker te maken, mocht hij ten slotte de pauselijke vertrekken (die zich in het meest rechtse paleis bevinden, helemaal rechts op de bovenste verdieping) niet aan het oog onttrekken.
Het was een hele puzzel voor Bernini, die uiteindelijk de bekende zuilengang ontwierp die het Sint-Pietersplein als het ware omarmt. Het 240 meter brede en 196 meter lange plein kan plaats bieden aan wel vierhonderdduizend mensen.
Volgens de overlevering gaf paus Alexander VII Bernini de opdracht op de dag dat hij tot paus verkozen werd. Hij liet er dus geen gras over groeien, sterker nog: hij had het hele plan al grotendeels uitgedacht.
Paus Alexander VII zou zelfs de hoogte en de vorm van de zuilenrij hebben bepaald. Uiteindelijk gaf Bernini gehoor aan de wensen van Alexander, hetgeen resulteerde in een vierdubbele zuilenrij die bestaat uit 284 zuilen en 88 pijlers. De zuilen zijn allemaal precies twintig meter hoog en hebben een doorsnede van 1,6 meter, enorm dus!
Hoewel het lijkt alsof Bernini slechts één zuilenrij heeft geplaatst, is dat bepaald niet het geval. De binnenste zuilenrijen staan maar liefst 4,5 meter uit elkaar (anders konden de koetsen van de kardinalen er niet tussendoor rijden).
Wanneer je op de ronde stenen gaat staan die links en rechts tussen de fonteinen en de obelisk zijn ingemetseld in de bestrating, sta je precies op de brandpunten van de ellips die het plein feitelijk is. Bij de colonnade die dan het dichtst bij je is, wordt je oog wederom bedrogen: je ziet slechts één enkele rij zuilen in plaats van vier. Knipper nog maar eens goed met je ogen en leg dit staaltje gezichtsbedrog vast voor de thuisblijvers – anders geloven ze je niet!
