Vroegboekkorting bij hu openair villages & campings

Nog meer bijen in Rome – een wandeling rondom Piazza Barberini

In onze blog van gisteren stond de Ape centraal, het bezige bijtje dat de straten van Rome (en heel veel andere steden, dorpen en gehuchten in Italië) bevolkt. Vandaag gaan we wederom op zoek naar bijen in de Eeuwige Stad – maar dan anders…

Wanneer je door Rome wandelt, kunnen de vele bijen je niet ontgaan. Ook hartje winter zie je ze overal opduiken. De bijen die de Romeinse gebouwen en beelden sieren, verwijzen naar de Barberini’s, een belangrijke familie die oorspronkelijk afkomstig was uit Toscane en die in de zeventiende eeuw grote invloed genoot in de stad. De familie Barberini behoorde oorspronkelijk tot de lagere adel van het Toscaanse stadje Barberino Val d’Elsa. Het schijnt dat de familie toen nog Tafani heette (Italiaans voor ‘horzels’), maar veel bewijzen hiervoor zijn er niet.

In de elfde eeuw verhuisde de familie Barberini naar Florence, waar een van de nazaten, Antonio Barberini, veel later (in 1530 om precies te zijn) een belangrijke rol speelde bij de verdediging van de Florentijnse Republiek. Nadat de strijd was gestaakt, de stad door de keizerlijke troepen werd ingenomen en de De’ Medici weer aan de macht kwamen, verliet Antonio Florence en vertrok hij naar Rome. Daar stichtte hij de dynastie der Barberini, die zijn sporen overal in de stad heeft achtergelaten.

Vooral op en rondom het Piazza Barberini zijn veel bijen te vinden. Aan dit plein, dat dus is vernoemd naar de familie Barberini,ligt het Palazzo Barberini. Paus Urbanus VIII, die werd geboren als Maffeo Barberini, liet dit prachtige palazzo bouwen, niet alleen voor zijn familie maar ook voor al zijn kunstschatten.

De leden van de Barberini-familie stegen enorm in aanzien toen Maffeo Barberini in 1623 paus werd, en vaak werden ze ook letterlijk wat hoger in het zadel geholpen. Zo bevorderde paus Urbanus VIII zijn broer en twee neven tot kardinaal, benoemde hij een andere broer tot Hertog van Monterotondo en schonk hij aan een derde neef het prinsdom Palestrina en het bevel over de pauselijke troepen. Ondertussen verzamelde hij de prachtigste schilderijen, die nu voor een groot deel te zien zijn in het Palazzo Barberini.

Het familiewapen van de Barberini’s, dat wordt gekenmerkt door drie grote bijen, duikt op veel plekken op, zowel in als buiten het palazzo. Ook op veel andere plekken in het palazzo, van deuren tot plafonds, van fonteinen tot standbeelden, vind je de bijen terug. Leuk om kinderen op te wijzen en ze de bijen te laten tellen! Vooral in de privévertrekken van de Barberini’s, die je onder leiding van een gids kunt bezoeken, is dat bijna een onbegonnen werk.

De kunstwerken die de familie Barberini in de loop der tijd verzamelde zijn van onder anderen Caravaggio, Filippo Lippi, Rafaël en El Greco. Vooral Rafaels La Fornarina (de bakkersdochter), waarschijnlijk een portret van zijn geliefde, trekt elke keer opnieuw veel bezoekers.

Het portret van Beatrice Cenci, dat is opgetekend door Guido Reni, is vooral interessant vanwege het verhaal dat achter het schilderij schuilgaat. Beatrice werd namelijk terechtgesteld voor het feit dat ze van plan was haar vader te doden. Hij had haar verkracht en Beatrice wilde wraak nemen door hem van het leven te beroven. Haar plannen lekten echter uit en ondanks de enorme protesten van de Romeinse bevolking werd het meisje in 1598 toch ter dood veroordeeld.

De liefde van de Barberini voor kunst met een grote K had echter ook een keerzijde. Urbanus VIII liet namelijk grote hoeveelheden brons (zo’n 250.000 kilo!) uit het Pantheon halen zodat Bernini het baldakijn van de Sint-Pieter kon vervaardigen. Dit leidde bij de Romeinen – uiteraard – tot felle kritiek, niet alleen vanwege de schade die het Pantheon leed, maar ook vanwege het theatrale karakter van het baldakijn, dat volgens de inwoners van de stad van slechte smaak getuigde.

Het ontlokte aan Pasquino, een van de sprekende beelden in Rome, de uitspraak: ‘Quod non fecerunt i barbari, fecerunt i Barberini’, wat de barbaren niet deden, dat deden de Barberini wel. De paus verdedigde zich door te antwoorden dat hij een kunstwerk had gemaakt van iets dat dat bij lange na niet was. Maar daar was bijna niemand het mee eens, toen niet en nu niet.

Maar terug naar de bijen. Ook buiten, op het Piazza Barberini, zijn namelijk veel bijen neergestreken. Op de achterzijde van de Tritonfontein prijkt het wapen van de Barberini’s, met de drie bijen. De fontein is een van Bernini’s meesterwerken. Bernini was erg geliefd bij de familie Barberini.

Hij tekende ook voor de echte bijenfontein, de Fontana delle Api, die even verderop staat, op de hoek van het Piazza Barberini en de Via Veneto. De bijenfontein was bedoeld als eerbetoon voor paus Urbanus VIII. De oorspronkelijke inscriptie die op de fontein was te lezen, luidde: ‘Paus Urbanus VIII liet deze fontein bouwen in het 22ste jaar van zijn pontificaat’.

Dat was echter niet helemaal correct. Toen de fontein werd onthuld, was paus Urbanus VIII namelijk ‘pas’ bezig aan het 21ste jaar van zijn pontificaat. De verkeerde inscriptie leidde tot grote hilariteit onder de Romeinen. Hiervan getuigt onder andere de volgende uitspraak van Pasquino: ‘Havendo li Barbarini succhiato tutto il mondo, ora vogliono succhiare anche il tempo’. Oftewel: ‘Nadat de Barberini eerst de hele wereld hebben leeggezogen, willen ze nu ook de tijd opzuigen.’

Onder druk van deze uitspraak en de commentaren van de Romeinen wijzigde kardinaal Barberini, de neef van paus Urbanus, de XXII in de inscriptie in XXI. Maar ook dat was voor de Romeinen aanleiding tot speculatie: misschien wenste de kardinaal wel dat de paus zijn 22ste jaar niet zou halen… Hoe het ook zij, acht maanden na deze episode overleed Urbanus VIII. Hij heeft de 22ste verjaardag van zijn pontificaat dus inderdaad niet meer mee mogen maken.

De fontein staat er echter nog altijd en voorziet veel mensen – en dieren – van drinkwater. De enorme bijen, die van het water lijken te drinken, lijken de wacht te houden bij het opschrift dat vermeldt dat het water zowel voor de mensen als voor hun dieren is:

VRBANVS VIII PONTIFEX MAXIMVS
FONTI AD PVBLICVM VRBIS ORNAMENTVM
EXSTRVCTO
SINGVLORVM VSIBVS SEORSIM COMMODITATE HAC
CONSVLVIT
ANNO MDCXLIV PONT XXI

Een mooie erfenis zo rondom het Piazza Barberini, van een bijzondere familie. Zeker een bezoekje waard als je in Rome bent!

Download de gratis Ciao tutti app voor nog meer tips

4 reacties

  1. Wilko Janssen

    Hoi Saskia,

    Uiteraard op “Ciao tutti” gestemd!

    Gr. Wilko

  2. Goede morgen, ik had verwacht dat vandaag je blog zou gaan over je nominatie voor de Travvies 2011. Ik heb inmiddels al op je gestemd, want ik vind dat je met je blog ook dit jaar de Travvies verdiend hebt.
    Ciao Sjaak

  3. sorry, ik had niet goed gekeken en tot onderaan gelezen!!
    excuses,

    Ciao

  4. Wat mooi allemaal die beelden, je hebt echt oog voor details Saskia!
    Enne……natuurlijk gestemd op Ciao tutti. Ciao,ciao!

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *