Dwaal door de mooiste doolhoven en labyrinten in Italië

Italië heeft tal van labyrinten waar je je weg moet zien te vinden naar het midden – en vervolgens weer naar de uitgang. De meeste labyrinten hebben hoge, groene ‘muren’ van taxus of buxus, maar sommige architecten maakten ze van steen, bamboe of zelfs van maïs!

We tippen hier de mooiste en bijzonderste Italiaanse labyrinten om jezelf helemaal in te verliezen – en weer te vinden.

Dolen tussen de druivenranken bij Cantina Kränzelhof

Cantina Kränzelhof in Cermes, niet ver van Merano, heeft niet alleen zes hectare aan wijngaarden, maar ook twee hectare die gewijd zijn aan tuinkunst. Eigenaren Franz en Stephanie creëerden op hun landgoed maar liefst zeven tuinen, die tegelijkertijd ook een podium bieden aan hedendaagse kunstenaars.

Je kunt bij Cantina Kränzelhof ook dwalen door een labyrint, dat werd aangelegd door landschapsarchitect Gernot Candolini. De setting van de labyrinttuin, midden tussen de bergen en wijngaarden, is betoverend mooi.

In het eerste ontwerp was het labyrint gemaakt van verschillende soorten druivenranken. Helaas was de dichtheid van deze druivenranken niet ideaal voor dit doeleinde en werd het labyrint later opgebouwd uit taxusbomen, die veel meer volume hebben en beter een groene ‘muur’ kunnen vormen. Om toch in wijngaardsferen te blijven, werden er her en der nog wel wat druivenranken tussen gezet.

Na afloop van een dwaaltocht tussen de wijnranken is het tijd voor een wijnproeverij. Je kunt ook aanschuiven bij de garden bistro of het restaurant waar je geniet van gerechten die zijn bereid met lokale producten en groenten uit eigen tuin.

Er is tot slot nog een zogenaamd grondlabyrint gemaakt van tegels, met in plaats van heggen gras als markering van het pad.

Op de website van Cantina Kränzelhof vind je meer informatie, zoals openingstijden en toegangsprijzen.

foto’s: Cantina Kränzelhof

Het originele ontwerp van het Labirinto di Castello di Masino

Niet ver van Turijn kun je lekker (ver)dwalen in het Labirinto di Castello di Masino, een van de grootste doolhoven van Italië. Het kasteel zelf dateert van de elfde eeuw, maar het labyrint werd pas in de achttiende eeuw in het kasteelpark aangelegd, toen de tuin werd heringericht als klassieke Italiaanse tuin.

In 2009 is het labyrint nauwkeurig gereconstrueerd met dank aan de FAI (Fondo Ambiente Italiano) en landschapsarchitect Paolo Pejrone, die het doolhof in oude glorie wilden herstellen.

Ze baseerden zich volledig op een achttiende-eeuwse kaart met het originele ontwerp, dat werd teruggevonden in de archieven. Er waren meer dan duizend hoge haagbeuken voor nodig.

Anders dan veel andere labyrinten is dit doolhof niet rond maar heeft het de vorm van een halve cirkel. In het midden staat een toren vanwaar je weer wat overzicht krijgt en je ook de weg richting de uitgang in je op kunt proberen te nemen.

Op de website van de FAI vind je meer informatie over het Labirinto di Castello di Masino.

foto’s: FAI

Labirinto della Masone – groen gangenstelsel van bamboe

Even buiten Fontanellato, een dorpje niet ver van Parma, kun je ronddwalen in een van de grootste labyrinten ter wereld: het Labirinto della Masone.

Dit doolhof werd bedacht door kunstverzamelaar Franco Maria Ricci. Het is uitgevoerd in bamboe en in het midden prijkt een museum met kunst uit Ricci’s verzameling.

Het labyrint is indrukwekkend: driehonderdduizend metershoge bamboeplanten vormen een groen gangenstelsel waar het een uitdaging is de uitgang weer te vinden. Er staan verschillende soorten bamboe, die tussen de drie en vijftien meter hoog zijn.

Ricci heeft zich laten inspireren door de Argentijnse schrijver Jorge Luis Borges. Hij beloofde dat hij op een dag het grootste labyrint ter wereld zou creëren in de velden waar ze samen vaker wandelden. Die belofte maakte Ricci meer dan waar.

Voor Ricci was zijn labyrint een plek om te bezinnen, te reflecteren en stond het symbool voor ‘het pad des levens’ waarin je ook voortdurend moet kiezen welke weg je neemt.

In deze blog lees je meer over het kunstige bamboedoolhof; op de website van het Labirinto della Masone vind je alle praktische informatie voor je bezoek.

Helemaal bijzonder is dat je in een van de twee suites in het labyrint kunt overnachten. Je moet wel eerst je weg door het labyrint zien te vinden voor je je kunt onderdompelen in dit luxe onderkomen dat door alle kunst een museum op zich is.

foto’s: Labirinto della Masone

Labirinto Borges – nog een doolhof voor Jorge Luis Borges

Nu is Venetië als stad al een doolhof op zich, maar in de tuin van het klooster San Giorgio Maggiore, op het Isola di San Giorgo, vind je een echt labyrint.

Dit Labirinto Borges werd in 2011 aangelegd door architect Gilbert Randoll Coate, als eerbetoon aan zijn vriend Jorge Luis Borges, een Argentijnse schrijver wiens favoriete thema labyrinten was.

Het eerste labyrint creëerde Gilbert in Argentinië, waarna hij een replica maakte in de lagune van Venetië. Meer dan drieduizend buxusplanten vormen samen een boek, met allerlei verwijzingen naar Borges.

Zo zie je zijn naam gedupliceerd in spiegelbeeld en zijn het teken van oneindigheid, een vraagteken en de initialen van Borges vrouw, Maria Kodama, terug te vinden.

De eerste tien jaar was het labyrint niet toegankelijk voor publiek, maar sinds 2021 kun je een bezoek reserveren. Onderweg door het labyrint word je dankzij een audioguide meegevoerd op de klanken van de muziek van de Napolitaanse componist Antonio Fresa, die speciaal voor dit doolhof Walking the Labyrinth schreef.

Op de website van Fondazione Giorgio Cini vind je meer informatie over de tour door het labyrint die je kunt reserveren.

foto’s: Fondazione Giorgio Cini

Een Brits labyrint in het kleurrijke Parco Giardino Sigurtà

Het Parco Giardino Sigurtà, vlak bij het Gardameer, is nu een uitgestrekt groen park, maar tot 1941 was het een vrij dor stuk land, dat uiteindelijk werd gekocht door Carlo Sigurtà. Hij slaagde erin het terrein langzamerhand om te toveren tot een weelderige plantentuin, waar de familie Sigurtà later een parco giardino, parktuin, van maakte, die in 1978 ook de deuren opende voor publiek.

In 2005 kwam de zoon van Carlo’s neef op het idee om een labyrint aan het park toe te voegen. Giuseppe zou gefascineerd zijn geraakt door het doolhof op het plafond van de Sala del Labirinto in het Palazzo Ducale in Mantova, waarna hij door heel Europa reisde om meerdere labyrinten te bezoeken en zich te laten inspireren voor een ontwerp.

De Engelse doolhofdesigner Adrian Fisher kreeg uiteindelijk de opdracht om een labyrint voor het Parco Giardino Sigurtà te creëren. Het labyrint zoals je het nu kunt bewonderen, was er uiteraard niet van de ene op de andere dag. Het duurde zo’n zes jaar voor de vijftienhonderd taxusheggen een echt labyrint vormden.

In 2011 werd het labyrint ingehuldigd, waarna het al snel een van de verrassendste groene elementen in het park werd.

Het labyrint heeft een vierkante vorm met een cirkel erin. In het midden staat een toren vanwaar je de hele plattegrond overziet en je weg terug kunt uitstippelen. Als je weer beneden staat, ben je echter al snel vergeten hoe de route ook al weer was. Moest je nu linksaf of toch rechtsaf?

Op de website van het Parco Giardino Sigurtà vind je meer informatie over openingstijden en toegangsprijzen van het park.

foto’s: Parco Giardino Sigurtà & D-Visions

Luigi Bernini en het labyrint van Villa Barbarigo

Vlak bij Padova kun je ronddolen in het labyrint van Giardino Barbarigo, een fenomenale zeventiende-eeuwse tuin die werd ontworpen door Luigi Bernini, de broer van de bekende Romeinse architect Gianlorenzo Bernini.

In opdracht van kardinaal Gregorio Barbarigo creëerde Luigi Bernini tussen 1664 en 1669 een ware verrassingstuin, gesierd door hoge heggen, beelden, fonteinen en watervallen. Een van de ‘attracties’ is een vierkant labyrint, dat bestaat uit zesduizend buxusheggen. Een groot deel van de heggen is al eeuwen oud en daarmee is het een van de oudste labyrinten met de originele beplanting.

Het labyrint had ook een symbolische betekenis; het weerspiegelt de zoektocht in het leven. De metershoge heggen zorgen ervoor dat je twijfelt of je wel de goede weg hebt genomen. Het juiste pad naar de toren in het midden, waar je overzicht krijgt over je leven, jouw pad, is nooit de op het eerste gezicht kortste route.

Elke keer als je denkt een short cut gevonden te hebben, kom je uit op een doodlopende weg of beland je in een van de oneindige lussen, die symbool staan voor de zeven zonden. Door steeds als je verkeerd loopt berouw te tonen, zul je uiteindelijk de juiste weg vinden naar de toren, waar je niet alleen beloond wordt met prachtig uitzicht over de tuin, maar ook over ‘jouw weg’.

Met achtduizend vierkante meter aan buxusheggen is het een enorm karwei om het labyrint goed bij te houden. Je kunt maar liefst anderhalve kilometer dwalen door dit labyrint!

Op de website van Villa Barbarigo vind je meer informatie over openingstijden en toegangsprijzen van het park.

foto’s: Villa Barbarigo

Drie doolhoven in de tuin van het Castello di San Pelagio

In de tuin van het Castello di San Pelagio vind je maar liefst drie labyrinten. Het idee voor meerdere labyrinten ontstond zo’n twintig jaar geleden.

Gravin Ricciarda Avesani Zaborra, wier familie het kasteel sinds de achttiende eeuw in bezit heeft, had toen net een tentoonstelling over labyrinten bezocht. Ze vroeg architect Antonio Antonucci om een ontwerp te maken voor twee labyrinten die door een brug met elkaar verbonden waren. Later werd er nog een derde labyrint aan toegevoegd.

Het Labirinto del Minotauro is geïnspireerd op de mythe van Daedalus en Icarus, die uit het labyrint van de minotaurus probeerden te ontsnappen. Daarmee staat het symbool voor het leven en het vinden van de juiste weg en de verkeerde keuzes die je soms maakt.

Het Labirinto Forse che sì forse che no is juist een eenrichtingslabyrint zonder doodlopende paden. Het werd opgedragen aan de excentrieke Italiaanse schrijver, dichter en politicus Gabriele d’Annunzio, die in 1917-1918 op het kasteel verbleef tijdens de Eerste Wereldoorlog en vanaf het castello vertrok voor zijn beroemde vlucht over Wenen.

Een van de zalen in het Palazzo Ducale in Mantova heeft een plafondschildering met een labyrint met de woorden forse che sì forse che no (zie deze blog), hetgeen D’Annunzio inspireerde tot een roman met deze titel.

In het midden van dit labyrint werd een spel van spiegels gecreëerd, waardoor je nog meer gedesoriënteerd en vervreemd raakt en je je eigen dubbelganger ziet.

Tot slot dwaal je in het Labirinto Africano tussen de bamboe. Onderweg kom je totempalen en rituele maskers tegen.

Meer informatie over de openingstijden vind je op de website van het Castello di San Pelagio. Je kunt in het kasteel ook het Museo del Volo bezoeken.

foto’s: Castello di San Pelagio

Minerva als middelpunt bij het Labirinto di Villa Pisani

Het labyrint van Villa Pisani in Stra werd in de eerste helft van de achttiende eeuw ontworpen door Girolamo Frigimelica, voor de Venetiaanse doge Alvise Pisani.

Binnen een vierkant vind je een cirkelvormig patroon met negen lagen. In het midden staat een toren met een dubbele wenteltrap. Boven op deze toren prijkt een beeld van Minerva, godin van de wijsheid en kunsten, die het labyrint in de gaten houdt en alle paden en dwalende bezoekers overziet.

Als je je eenmaal in het labyrint bevindt, raak je al snel de weg kwijt, alleen al vanwege de doodlopende paden en de hoge buxusheggen waar je onmogelijk overheen kunt kijken om de route naar het middelpunt te vinden.

Al lopend vang je alleen een glimp op van de toren met Minerva. Mocht je verdwalen, dan is er altijd wel iemand die de toren wel heeft weten te bereiken en je vanaf de top aanwijzingen kan geven.

foto’s: Villa Pisani

Labirinto di Arianna – het Siciliaanse doolhof van Ariadne

Iets buiten het Siciliaanse dorpje Castel di Lucio vind je een niet-alledaags, modern labyrint. Het spiraalvormige doolhof is een ontwerp van kunstenaar Italo Lanfredini, die het in 1990 maakte als land art voor het openluchtmuseum Fiumara d’Arte.

Lanfredini liet zich inspireren door de Griekse mythe van Theseus en Ariadne. In dit verhaal wil Theseus de minotaurus verslaan, die gevangen zit in een labyrint. Hij krijgt hulp van de godin Ariadne. Ze geeft hem een bol wol, die hij bij de ingang vastmaakt en afwikkelt terwijl hij door het labyrint loopt, om zo de weg terug te kunnen vinden.

Het labyrint is een plek om te reflecteren en een ‘interne reis’ te maken, waarbij je in een spiraalvorm naar binnen loopt. Je betreedt het labyrint via een grote spitsboog, die hoog boven de rest van het bouwwerk uittorent.

foto’s: Fondazione Antonio Presti

Het stenen labyrint van het Castello di Donnafugata

Net buiten het centrum van Ragusa kun je ronddolen in het labyrint dat hoort bij het negentiende-eeuwse Castello di Donnafugata. Het werd aangelegd door baron Corrado Arezzo en zijn dochter Vincenzina, die rondom het kasteel een gigantisch park lieten verrijzen.

De gehele tuin diende ter vermaak van de baron en zijn gasten en een labyrint mocht dan ook niet ontbreken. Het ontwerp van het stenen labyrint in de vorm van een trapezium is geïnspireerd op dat van Hampton Court, vlak bij Londen, dat was aangelegd voor Willem III van Oranje.

Waarschijnlijk had de baron het gezien tijdens een van zijn reizen en wilde hij het na laten maken in zijn eigen kasteelpark.

In tegenstelling tot de klassieke groene labyrinten werd het Labirinto del Castello di Donnafugata volledig gemaakt van steen. Bij de ingang houdt een stenen soldaat de wacht. Eenmaal tussen de stenen muren raak je je oriëntatie al snel kwijt, waarbij misleidende paden je nog meer desoriënteren.

Het stenen labyrint vormt het decor van een van de scènes in de film Il racconto dei racconti, van de Italiaanse regisseur Matteo Garrone (die ook onder meer Io Capitano, Pinocchio en Dogman regisseerde). De perfecte setting voor in een sprookjesfilm!

Meer informatie over openingstijden en dergelijke vind je op de website van het Castello di Donnafugata.

Maïslabyrinten in Italië

Niet altijd mogelijk maar wél heel bijzonder: een doolhof in een maïsveld! Italië heeft verschillende grote maïslabyrinten, waar je in de zomermaanden tussen de hoge maïsstengels je weg moet zoeken. Een leuk avontuur voor jong én oud!

Op de websites van onderstaande maïslabyrinten vind je wanneer ze geopend zijn (meestal vanaf half juni tot in september, als de maïs geoogst wordt):

*Corn Action Adventure Labyrinth (Trentino-Alto Adige)
*het labyrint van Azienda Agricola Galassi (Emilia-Romagna)
*Labirinto Dedalo (Emilia-Romagna)
*Labirinto di Hort (Le Marche)

foto’s: Corn Action Adventure Labyrinth
foto’s: Labirinto Dedalo