Galileo Galilei is een van de bekendste inwoners van Pisa. Hij zag op 15 februari 1564 het levenslicht in deze Toscaanse universiteitsstad en groeide uit tot een wereldberoemd wetenschapper.
Galilei bestudeerde onder meer de hemel met een telescoop en ontdekte de manen van Jupiter. Toen hij Copernicus steunde in de theorie dat de zon het middelpunt van het universum is, stuitte hij op veel tegenstand bij de kerk en kreeg hij de laatste vijftien jaar van zijn leven huisarrest.
Je ziet Galileo’s erfenis op verschillende plekken in Pisa terug. We nemen je mee naar een aantal plekken die aan Galileo herinneren, waarna we ook het Museo Galileo en Galileo’s grafmonument in Florence bekijken.
foto: Edoardo Kobra
Galileo Galilei in Kobra’s street art
Pisa viert dit jaar twee belangrijke jubilea. Niet alleen is het in 2024 achthonderdvijftig jaar geleden dat men startte met de bouw van de scheve toren, het is ook precies vierhonderdzestig jaar na de geboorte van Galileo Galilei.
Om dat te vieren, is Pisa een nieuwe muurschildering rijker, waarbij Galileo door een telescoop in de vorm van de Toren van Pisa naar het universum kijkt.
Dit kleurrijke eerbetoon aan Galileo meet maar liefst honderdzestig vierkante meter. Het werk is van de hand van de Braziliaanse street artist Edoardo Kobra. Hij vereeuwigde Galileo in november 2023 op een van de muren van het Centro Maccarone, aan de Via Silvio Pellico.
foto’s: Edoardo Kobra
Collega-blogger Denise van Follow My Footprints reist regelmatig naar Italië. Rond de jaarwisseling was ze in Pisa en legde de kleurrijke muurschildering al mooi vast. We mogen onderstaande foto’s van haar met jullie delen:
foto’s: Follow My Footprints
De kleurrijke Galileo schittert vlak bij een van Pisa’s andere beroemde murals: Tuttomondo van Keith Haring. Kobra vereeuwigde eerder ook Michelangelo’s David in de marmergroeven bij Carrara, ten noorden van Pisa.
Het geboortehuis van Galileo Galilei
Hoewel er op het huis aan de Via Giuseppe Giusti 24 een plaquette te zien is dat Galileo hier geboren is, is dat niet helemaal zeker (zie ook dit artikel).
Zwaartekracht testen vanaf de Toren van Pisa
Volgens Galileo’s eerste biograaf, Vincenzo Viviani, zou Galileo objecten met verschillende gewichten vanaf de top van de Toren van Pisa hebben laten vallen, om zijn zwaartekrachttheorie te bewijzen. Hij toonde aan dat de snelheid waarmee een zwaar voorwerp naar beneden valt, niet evenredig is aan het gewicht, zoals Aristoteles beweerde.
De inspiratie van een slingerende lamp in de Duomo
Het verhaal gaat dat Galileo als student op een dag in 1582 de Duomo van Pisa binnenstapte, de kathedraal naast de scheve toren, om de mis bij te wonen.
De preek was lang en saai en terwijl hij zijn blik liet afdwalen, viel het hem op dat de grote bronzen lamp van de kerk door de tocht heen en weer slingerde aan de lange ketting, en om de tijd te doden mat hij hoe snel de lamp slingerde, met zijn hartslag als maatstaf.
Eerst bewoog de lamp nauwelijks, een paar centimeter elke kant op, en ging hij in negen of tien hartslagen heen en weer. Toen ging er iemand naar buiten en liet de deur openstaan. Door de toenemende tocht slingerde de lamp in een steeds wijdere boog, tot hij minstens twee meter elke kant uit zwaaide. Hij timede opnieuw en merkte tot zijn verbazing dat een volledige slinger nog steeds negen tot tien hartslagen duurde.
NB: In de Duomo van Pisa hangt nog altijd een grote bronzen lamp aan een ketting, maar helaas is hij aan de muur verankerd, waardoor hij niet meer kan slingeren.
Meer over deze ontdekking lees je in Het verhaal van de tijd van Adam Hart-Davis. Aanraders voor wie meer wil lezen over Galileo, zijn ook Dialoog over de twee voornaamste wereldsystemen en Kijker, kerk en kosmos.
Ontdekte planeten in het Palazzo Reale
In het Palazzo Reale, het ‘koninklijk paleis’, dat in 1583 werd gebouwd in opdracht van Francesco I de’ Medici. De’ Medici verbleven hier voornamelijk in de winter. Het was in dit palazzo dat Galileo Galilei aan de hertog van Toscane liet zien welke planeten hij had ontdekt met behulp van zijn telescoop.
De koninklijke naam kreeg het palazzo in de tijd dat de familie Savoia hier regelmatig verbleef, die het uiteindelijk overdroeg aan de staat. Sinds 1989 herbergt het Palazzo Reale een museum, met veel portretten, schilderijen, meubels en wapens van de families die hier ooit woonden.
Het eerste graf van Galileo Galilei in Florence
Voor de laatste rustplaats van Galileo reizen we naar Florence. Hier ligt de grote wetenschapper begraven in de Santa Croce, net als Michelangelo en Machiavelli. De plek waar nu zijn grafmonument herrijst, is echter niet de plek waar Galileo oorspronkelijk te ruste werd gelegd…
Galileo Galilei overleed op 8 januari 1642, vlak voor zijn achtenzeventigste verjaardag, na een langdurig ziekbed. Zijn wens was begraven te worden in de Basilica di Santa Croce, in het familiegraf van de Galilei’s dat zich aan de linkerzijde van het enorme schip bevond.
De groothertog van Toscane, Ferdinand II, wilde graag tegemoet komen aan deze laatste wens en Galileo een mooie uitvaart bezorgen. Hij werd echter teruggefloten door paus Urbanus VIII.
Die liet vanuit Rome weten dat een luisterrijke begrafenis en een grafmonument in het schip van de Santa Croce veel te veel eer waren voor iemand die tijdens zijn leven zo sterk tegen de leer van de kerk was ingegaan. Dat zou een belediging zijn voor het pauselijk gezag.
Galileo werd uiteindelijk wel in de Santa Croce begraven, maar dan in een klein kamertje naast de achteraf gelegen Cappella dei Novizi. Bijna honderd jaar later, in 1737, werd hij echt in ere hersteld en kreeg hij alsnog een praalgraf in de basiliek. Er werd een indrukwekkende plechtigheid georganiseerd waarbij zijn stoffelijke resten opnieuw werden begraven.
Het grafmonument voor Galileo Galilei
Galileo rust nu in een schitterend praalgraf, tussen het eerste en het tweede altaar aan de linkermuur. Het ontwerp van het gehele grafmonument is van Giulio Foggini, maar deze kunstenaar ontwierp niet de beelden die op het graf te zien zijn.
De buste van Galileo is van Giovanni Battista Foggini. Het beeld links, dat de astronomie voorstelt, is van de hand van Vincenzo Foggini, terwijl het beeld rechts, symbool voor de meetkunde, van Girolamo Ticciati is.
In hetzelfde graf liggen nog twee andere personen begraven; Vincenzo Viviani, de biograaf van de natuurkundige (en een van zijn leerlingen), en een jonge vrouw, waarschijnlijk Galileo’s dochter Virginia die in het klooster was ingetreden.
Galileo’s vingers in het Museo Galileo
Nog een luguber detail: tijdens de opgraving van Galileo’s lichaam in de Santa Croce werden om onverklaarbare redenen de duim en de middelvinger van zijn rechterhand afgehakt. Jarenlang waren deze vingers zoek, totdat ze tijdens een veiling boven water kwamen. De duim en de middelvinger bleken inderdaad van Galileo te zijn.
Na deze proeve van bekwaamheid kregen ze een plekje in het Museo Galileo, aan het Piazza dei Giudici, vlak bij de Galleria degli Uffizi. In het museum zijn verder instrumenten te zien die deze bijzondere wetenschapper ooit in handen heeft gehad, zoals de telescoop die hij gebruikte bij de ontdekking van de manen van Jupiter, maar ook oude landkaarten en globes.
Voor de ingang van het museum staat een bronzen zonnewijzer die nog steeds perfect werkt. Weet je welk tijdstip de staart van het bijzondere dier (half salamander, half adder) aangeeft?
Tribuna di Galileo
In de Tribuna di Galileo in het Museo della Specola (dat na een lange restauratie op 22 februari 2024 weer de deuren opent) bewonder je een standbeeld van Galileo en een aantal fresco’s van de hand van Luigi Sabatelli waarin Galileo de hoofdrol speelt.
foto’s: Sailko | Wikimedia Commons
Nog meer herinneringen aan Galileo in Florence
Aan het Piazzale degli Uffizi kijkt Galileo’s standbeeld over de hoofden van de Florentijnen en toeristen uit. Ook op de façade van de Biblioteca Nazionale Centrale schittert Galileo, boven de spreuk A più diritto cammino.
Aan de Costa San Giorgio 17-21 ligt het huis waar Galileo kort woonde. Op de gevel zie je onder meer een portret van Galileo Galilei, het familiewapen van de Galilei’s en personificaties van de astronomie en de wetenschap.
Ook het huis op nummer 11 heeft een aandenken aan Galileo. In deze zogenaamde Torre di Galileo zou Galileo vaak naar de sterren hebben gekeken om bewijs te verzamelen voor zijn revolutionaire ontdekkingen, zo vermeldt een plaquette.
Tot slot zie je Galileo ook afgebeeld op Giotto’s campanile, de klokkentoren naast de Duomo.
Grraag gelezen!
Toen ik dit weekend niet alleen de Galileï-mural hier om de hoek weer passeerde, in Den Haag, maar toevallig ook nog langs de Galileïstraat liep dacht ik ik ga je blog nog even delen! Je hebt er immers een mooi verhaal van gemaakt, vol wetenswaardigheden. Dat ik Galilei zelf in Pisa tegenkwam was echt een verrassing en een mooie start van het jaar!