De engelen van Tiepolo

‘Er waren in de schilderkunst maar zelden zulke aantrekkelijke engelen te zien geweest als die van Tiepolo,’ zo schrijft Roberto Calasso in Het roze van Tiepolo. Toch was niet van meet af aan duidelijk dat Tiepolo zijn talent in hogere sferen moest zoeken. Pas toen hij in het bisschoppelijk paleis van Udine een prachtige engel schilderde, die Sara de geboorte van Isaak komt aankondigen, werd duidelijk dat Tiepolo meer in zijn mars had dan tot dan toe werd gedacht.

‘Na een aantal pogingen in verschillende richtingen ontdekt de jonge Tiepolo bij de fresco’s voor het bisschoppelijk paleis te Udine wat hij kan: de wereld onderdompelen in een diffuse helderheid die nooit flets wordt. En hij ‘breekt los als een fanfare’, schreef Fiocco. De hoogst frivole engel die Sara de aanstaande geboorte van Isaak aankondigt, is tevens de voorbode van een hele stam – de volksstam van Tiepolo, die vanaf dat moment een paar decennia lang zal uitzwermen over de plafonds van kerken en paleizen, over schilderslinnen en koperen platen,’ zo schrijft Calasso.

Waarom er een engel – en met name die engel in Udine – nodig was om de ontplooiing van Tiepolo’s schilderkunst aan te kondigen, wordt volgens Calasso het best toegelicht door Giorgio Manganelli: ‘Tiepolo is niet alleen een schilder van engelen, maar wekt de indruk dat hij een bijgelovige fantasie heeft, klaar om bij de eerste schittering waar zijn blik in de lucht op stuit op hol te slaan. Dat kon Jupiter zijn, of een boodschapper die de in gedachten verzonken Sara vruchtbaarheid belooft: het was altijd vermomd licht, een wolk op kostbare sandalen, een wonderbaarlijk stabiele en elegante bliksemschicht.’

Dat doet Calasso concluderen dat het ‘verafgoding van het licht vermomd als menselijk wezen is. Met deze paar woorden krijgen we de elementen aangereikt die onontbeerlijk zijn om Tiepolo te benaderen: het licht, het theater (het kostuum, de vermomming).’

Een kleine greep uit Tiepolo’s engelen:

Tiepolo’s belangrijkste werken zijn vanaf 17 november samen met werken van de eveneens Noord-Italiaanse schilder Veronese verzameld in het kasteel van Udine. Maar daarover vanmiddag meer!