Ciao tutti Italië Agenda – januari

In onze Italië Agenda van januari vind je een overzicht van een aantal interessante evenementen, festivals en tentoonstellingen, zowel in Italië als in Nederland en België. De evenementen en festivals staan op chronologische volgorde, daarna volgen de tentoonstellingen in Italië en daarna alle Italiaanse tips in eigen land.

Tip: met behulp van de toetsencombinatie CTRL+F kun je zoeken op regio of stad, zodat je snel kunt zien wat er op jouw vakantiebestemming te zien en te doen is!

ITALIË
EVENEMENTEN & FESTIVALS

 

Viva la Befana!
6 januari, heel Italië
Als het goed is, worden de Italiaanse kinderen in de nacht van 5 op 6 januari verwend door la Befana, een oude heks die op haar bezemsteel cadeautjes en snoep uitdeelt aan alle kleintjes die braaf zijn geweest. Wie te vaak stout was, krijgt slechts wat as en kolen. Via deze link lees je meer over La Befana.

La Regata delle Befane
6 januari, Venetië
Op 6 januari worden de Venetiaanse wateren onveilig gemaakt door de zogenaamde Befana’s, heksen. De gondeliers steken zich in een heksenkostuum en nemen het tegen elkaar op in een spannende race. Een uniek schouwspel!

Drie draaiende koningen
6 januari, Piazza San Marco, Venetië
Op 6 januari draaien de drie wijzen uit het oosten op de Torre dell’Orologio (op het Piazza San Marco) in processie rond de Maagd Maria.

De houten beelden van een engel met trompet en de drie koningen worden op mechanische wijze langs Maria met Kind gevoerd, alsof ze inderdaad op bezoek komen bij de pasgeboren Jezus om hun geschenken aan te bieden. Op de andere dagen zijn de koningen wel binnen te bewonderen, maar alleen op 6 januari wagen ze zich even buiten…

Cavalcata dei Magi
6 januari, Florence
In Florence wordt het feest van Driekoningen gevierd met een schitterende stoet. De drie wijzen uit het oosten trekken, gevolgd door een groot aantal figuranten, van het Palazzo Pitti via de Ponte Vecchio naar het Piazza della Signoria. Hier sluiten de vaandeldragers zich bij de stoet aan, waarna de tocht wordt voortgezet naar de Duomo, waar de drie wijzen hun geschenken aanbieden aan het kindje Jezus in de levende kerststal.

De stoet van de wijzen en hun gevolg is gebaseerd op het schilderij van Benozzo Gozzoli dat te zien is in het Palazzo Medici-Riccardi in Florence.

Luci d’Artista
tot ongeveer half januari, Turijn (Piemonte)
Rondom de feestdagen worden de straten en pleinen van Turijn gekleurd door tal van kunstige lichtinstallaties. Tijdens Luci d’Artista, zoals dit feestelijke evenement heet, schittert een aantal mooie klassiekers maar er zijn ook weer een paar nieuwe lichtkunstwerken te zien.

Luci d’Artista
tot ongeveer half januari, Salerno (Campanië)
Ook in het Zuid-Italiaanse Salerno schitteren duizenden lichtjes die de stad gezamenlijk een betoverende aanblik geven. Tot eind januari bieden de straten van Salerno dankzij Luci d’Artista een uniek schouwspel, met onder andere een spectaculair zonnestelsel, schitterende engelen, vallende sterren, artistieke acrobaten, een enorme kerstboom, pinguïns en rendieren, Babbo Natale in zijn slee…

foto: Massimo Pica

Hoera voor de Italiaanse vlag!
7 januari, heel Italië
De Italiaanse vlag, de tricolore, wappert al sinds 7 januari 1797 vrolijk tegen de blauwe lucht. De geboortegrond van de vlag is Reggio Emilia, maar de kleuren zijn afkomstig uit Milaan. Het wapenschild van Milaan bestaat uit een rood kruis op een witte achtergrond. Samen met de groene kleur van de Milanese burgerwacht levert dit de vrolijke driekleur op.

Italianen die niet uit Milaan afkomstig zijn, geven echter een heel andere uitleg aan de drie kleuren. Zo zouden de drie kleuren staan voor geloof, hoop en liefde. Of voor hoop (groen), overtuiging (wit) en liefdadigheid (rood). Weer anderen maken het nog poëtischer: groen zou symbool staan voor de vruchtbare Italiaanse heuvels, wit voor de besneeuwde bergtoppen en rood voor het bloed dat vergoten is bij het ontstaan van de Italiaanse Republiek.

Sant’Antonio Abate – feest voor slagers en varkens
17 januari, heel Italië
Op 17 januari wordt in Italië de feestdag van Sant’Antonio Abate gevierd, de allereerste abt en daarmee de grondlegger van het christelijke monnikendom. Deze Antonius, die je niet moet verwarren met de heilige Antonius van Padua, werd rond 250 geboren in Egypte en is uitgegroeid tot beschermheilige van onder meer slagers, varkens, zwijnenhoeders, mandenmakers, begrafenisondernemers, suikerbakkers en wevers. Op afbeeldingen zien we hem dan ook vaak met een varken aan zijn voeten. In zijn hand draagt hij meestal een bel.

Vroeger kwamen op 17 januari de boeren bijeen om hun vee te laten zegenen ter ere van Antonius’ sterfdag. Tijdens de middeleeuwen mochten op 17 januari de varkens zelfs overal vrij naar voedsel zoeken. Deze traditie wordt nog steeds in ere gehouden. Ga maar eens kijken op een van de vele pleinen in Italië, van Rome tot het kleinste gehucht op Sicilië. Verbaas je niet als het er zwart ziet van de knorrende varkentjes, die de zegen van de heilige Antonius komen halen.

Paardenrace voor Sant’Antonio
17 januari, Buti (Toscane)
In Buti, een stadje in de buurt van Pisa, wordt de heilige Antonius op de eerste zondag na 17 januari geëerd met een palio, een paardenrace. De Palio van Buti is de eerste race van het jaar!

Hoe dichter de zondag nadert, hoe meer de spanning stijgt. Net als in Siena worden ook hier in Buti de paarden naar de kerk van de contrada begeleid, waar ze worden gezegend en waar met de hele wijk wordt gebeden voor de overwinning. Kaarsjes worden opgestoken, kruisjes geslagen, Weesgegroetjes en schietgebedjes gepreveld. Zelfs als niet-inwoner voel je de spanning met de minuut stijgen.

Gemaskerde kudde in Tricarico
17 januari, Tricarico (Basilicata)
In Tricarico, een klein plaatsje in de regio Basilicata, viert men al vroeg in het jaar carnaval. Op 17 januari, de feestdag van Sant’Antonio Abate, wordt gevierd dat de koeien, ossen en andere viervoeters weer de wei in mogen. De inwoners zetten allemaal een masker van een koe of een stier op (in het plaatselijke dialect l’ màsh-k-r genoemd) en beelden samen een kudde uit die eindelijk weer de buitenlucht op mag snuiven en van het groene gras mag proeven.

Internationale Dag van de Italiaanse Keuken
17 januari, heel Italië
Op 17 januari is het ook feest in de Italiaanse keuken! Het is namelijk International Day of Italian Cuisine (IDIC), de Internationale Dag van de Italiaanse Keuken. Op deze bijzondere dag, die wordt georganiseerd door Italiaanse koks uit de hele wereld, wordt de Italiaanse keuken extra in het zonnetje gezet.

Eerder maakte men op deze dag wereldwijd spaghetti met tomatensaus, tiramisù, ossobuco alla milanese, pesto genovese, tagliatelle al ragù bolognese, risotto alla milanese en spaghetti alla carbonara.

ITALIË
TENTOONSTELLINGEN

 

Bergamo en Brescia – Culturele Hoofdsteden van Italië in 2023
In 2023 mogen de steden Bergamo en Brescia zich beide Culturele Hoofdstad van Italië noemen. De officiële inwijding van Brescia en Bergamo tot culturele hoofdsteden vindt plaats op vrijdag 20 januari, in het Teatro Donizetti in Bergamo en in het Teatro Grande in Brescia.

Tijdens het daaropvolgende weekend zijn er in beide steden veel evenementen in de openlucht, met onder meer het ten gehore brengen van het speciale Inno della Capitale (‘volkslied van de hoofdstad’) door schoolkinderen, op het Piazza Vittorio Veneto in Bergamo en op het Piazza della Loggia in Brescia.

Van 10 tot 19 februari wordt een aantal monumenten van Bergamo in de schijnwerpers gezet, tijdens het Festa delle Luci. Nationale en internationale kunstenaars als Kumari Burman, Marco Lodola, Federica Marangoni en Ivan Navarro zorgen voor een waar lichtspektakel.

De Accademia Carrara in Bergamo toont van 28 januari tot 4 juni tijdens een unieke (want allereerste) tentoonstelling over Cecco del Caravaggio ongeveer veertig werken van / met Francesco Boneri, de meest mysterieuze leerling van Caravaggio, die tevens model stond voor minstens zes werken van Caravaggio, waaronder zijn David en Goliath en Amor Vincit Omnia.

In het Museo di Santa Giulia in Brescia maak je van 14 februari tot 28 mei kennis met schilder Giacomo Ceruti, terwijl je er van 24 maart tot 25 juni, tijdens het Brescia Photo Festival, schitterende foto’s bewondert.

Van 21 januari tot 11 juni bewonder je in het Palazzo Martinengo in Brescia de tentoonstelling Lotto, Romanino, Moretto, Ceruti – met meer dan tachtig meesterwerken van deze en andere lokale schilders.

Het volledige programma vind je via deze link op de website Bergamo Brescia 2023. Ook via Facebook en Instagram blijf je op de hoogte van alle nieuws en evenementen.

ROVERETO

Giotto e il Novecento
tot 19 maart 2023, Mart
In het Mart – Museo d’arte moderna e contemporanea in Rovereto – is deze winter een tentoonstelling te zien over Giotto, die onder meer de fresco’s in de Cappella degli Scrovegni in Padova schilderde.

Behalve werk van de hand van deze middeleeuwse meester zijn ook schilderijen te zien van grote kunstenaars die door Giotto werden beïnvloed, zoals Giorgio Morandi, Fausto Melotti, Lucio Fontana, Henri Matisse, Mark Rothko, James Turrell en Carlo Carrà, wiens Le figlie di Loth uit 1919 is gekozen als campagnebeeld van de expositie.

GENUA

Rubens a Genova
tot 22 januari 2023, Palazzo Ducale
In het Palazzo Ducale in Genua bewonder je tot 22 januari 2023 Rubens a Genova, een grote expositie met Peter Paul Rubens in de hoofdrol.

De tentoonstelling laat met name de band tussen de schilder en havenstad Genua zien, met meer dan honderdvijftig werken, waarvan twintig werken van Rubens’ hand. Een aantal van deze werken was nog nooit eerder op Italiaanse bodem te zien.

Rubens logeerde tussen 1600 en 1607 regelmatig in Genua, soms in het gevolg van Vincenzo I Gonzaga, de hertog van Mantova, van wie Rubens enige tijd hofschilder was. Tijdens deze reizen ontmoette hij de elite van Genua en wist hij zijn naam voor altijd te verbinden aan de Ligurische hoofdstad.

Meer informatie vind je op de website van het Palazzo Ducale. Ga voor of na je bezoek aan de tentoonstelling ook zeker naar de Palazzi dei Rolli, waarvan de bekendste aan de Via Garibaldi liggen.

Rubens was zo onder de indruk van de statige gebouwen aan deze straat dat hij een serie tekeningen van de Via Garibaldi maakte, die als voorbeeld dienden voor de huizen van gegoede families in Antwerpen.

TURIJN

Rembrandt incontra Rembrandt – dialoghi in Galleria
tot 16 april 2023, Galleria Sabauda
In Turijn bezoek je een tentoonstelling die volledig is gewijd aan een van de beroemdste Nederlandse schilders: Rembrandt van Rijn.

In de Spazio Scoperte van de Galleria Sabauda zijn tweeëntwintig werken te zien, van musea over de hele wereld, waaronder De maaltijd te Emmaus en Een oude man slapend bij het vuur. Via deze link vind je meer informatie over de expositie.

MILAAN

Bosch e un altro rinascimento
tot 12 maart 2023, Palazzo Reale
In het Palazzo Reale bewonder je deze winter tien originele kunstwerken van de Nederlandse schilder Jeroen Bosch (1453-1516), afkomstig uit onder meer Brugge, Venetië, Florence, Lissabon en Madrid, waaronder Trittico delle Tentazioni di Sant’Antonio, Trittico del Giudizio Finale, San Giovanni Battista en Trittico degli Eremiti.

Daarnaast omvat de tentoonstelling ongeveer negentig werken van zijn tijdgenoten. Meer informatie vind je op de website van het Palazzo Reale.

Mecenati, collezionisti, filantropi – dai Medici ai Rothschild
tot 26 maart 2023, Gallerie d’Italia
De kunstgeschiedenis wordt niet alleen geschreven door de grote kunstenaars, maar ook door hun opdrachtgevers, in de hoedanigheid van geldschieters en begunstigers. De Gallerie d’Italia in Milaan organiseert daarom een tentoonstelling met meer dan honderdtwintig meesterwerken die dankzij onder meer de familie De’ Medici of Farnese konden worden gemaakt.

Je bewondert onder meer de Madonna della Scala van Michelangelo, een Napolitaans vergezicht van Gaspare Vanvitelli, San Girolamo penitente van Caravaggio en een portret van Lorenzo il Magnifico van Bronzino. Via deze link vind je meer informatie over deze tentoonstelling.

Drie keer Michelangelo’s Pietà
tot 8 januari 2023, Palazzo Reale
Palazzo Reale in Milaan toont drie modellen van Michelangelo’s drie Pietà’s: de Bandini Pietà (uit het Museo dell’Opera del Duomo in Florence), de Pietà uit de Sint-Pieter en de Rondanini Pietà uit de Vaticaanse Musea. Zo kun je de ontwikkeling van Michelangelo over een periode van meer dan een halve eeuw van dichtbij zien. Meer details vind je via deze link.

Neons Corridors Rooms – Bruce Nauman
tot 26 februari 2023, Pirelli Hangar Bicocca
Samen met het Stedelijk Museum in Amsterdam en Tate Modern in Londen organiseert Pirelli Hangar Bicocca een tentoonstelling met in de hoofdrol het werk van de Amerikaanse kunstenaar Bruce Nauman.

Je bewondert een selectie van zijn beroemde gangen en kamers, die Nauman op verschillende manieren belicht, waardoor je heel anders gaat kijken naar ruimte, licht, geluid en kleur. Via deze link vind je alle details.

Andy Warhol
tot 26 maart 2023, Fabbrica del Vapore
De Fabbrica del Vapore in Milaan opent dit najaar de deuren voor Andy Warhol. Tot 26 maart 2023 bekijk je de tentoonstelling Andy Warhol – La pubblicità nella forma, met meer dan driehonderd objecten die de carrière van Warhol van begin jaren vijftig tot de jaren tachtig symboliseren.

Max Ernst
Palazzo Reale in Milaan, tot 26 februari 2023

ASTI

Boldini e il mito della Belle Époque
Palazzo Mazzetti in Asti, tot 10 april 2023

MANTOVA

Giulio Romano
tot 8 januari 2023, Palazzo Te
Architect en schilder Giulio Romano, een leerling van Rafaël, kreeg van Federico Gonzaga de opdracht een bijzonder palazzo te ontwerpen in Mantova. Romano werkte tussen 1525 en 1535 aan het palazzo, dat we nu kennen als het Palazzo Te.

Het gebouw zelf stond binnen achttien maanden. De rest van de tijd werd gebruikt voor het decoreren van de kamers en zalen. Een heel leger aan kunstenaars en ambachtslieden werkte aan de versieringen, tot elk hoekje bedekt was. Veel zalen zijn gedecoreerd met afbeeldingen van Griekse goden en van de Olympus – een symbool dat de hertog trouw was aan keizer Karel V in plaats van aan de paus.

Erotische scènes zijn nooit ver weg. Gonzaga liet het palazzo namelijk ontwerpen voor zijn minnares, Isabella Boschetti. Wie goed kijkt, ziet in een aantal kamers een paar Cupido’s staan in een klein bos. Bos is in het Italiaans bosco – het verkleinwoord boschetti, bosjes, zou een subtiele verwijzing zijn naar Isabella’s achternaam.

Bijna vijfhonderd jaar na de bouw presenteert het Palazzo Te de tentoonstelling Giulio Romano – La forza delle cose, die te zien is tot 8 januari 2023.

VENETIË

De’ visi mostruosi e caricature – da Leonardo da Vinci a Bacon
28 januari tot 27 april 2023, Palazzo Loredan
In Venetië laaf je je aan monsterlijke gezichten en karikaturen, van de hand van onder meer Leonardo da Vinci, Tiepolo, Carracci, Parmigianino en Francis Bacon.

Er zijn in totaal meer dan vijfenzeventig werken te zien, met bruiklenen uit onder meer het Louvre in Parijs, de Galleria degli Uffizi in Florence en het Castello Sforzesco in Milaan. In dit artikel lees je meer over deze expositie.

Marlene Dumas
tot 8 januari 2023, Palazzo Grassi
In het Palazzo Grassi schittert Marlene Dumas. Je bewondert meer dan honderd werken van deze in Zuid-Afrika geboren kunstenares, die in Amsterdam woont en werkt. Meer informatie vind je hier.

Kandinsky e le Avanguardie
tot 21 februari 2023, Mestre
Nog meer moderne kunst bewonder je tot 21 februari 2023 in het Centro Culturale Candiani in Mestre (Venetië). Tijdens de tentoonstelling Kandinsky e le Avanguardie. Punto, linea e superficie bekijk je er werken uit de Galleria Internazionale d’Arte Moderna van Ca’ Pesaro.

Naast meesterwerken van Kandinsky hangt er werk van onder meer Paul Klee, Joan Mirò, Yves Tanguy, Luigi Veronesi en Karel Appel.

BASSANO DEL GRAPPA

Io, Canova. Genio europeo
tot 26 februari 2023, Bassano del Grappa
In het Museo Civico van Bassano del Grappa maak je dit najaar kennis met Canova, in een overzichtstentoonstelling die wordt gehouden om te ‘vieren’ dat Canova precies tweehonderd jaar geleden overleed.

Het is een schitterende expositie, met sprekende werken van een van de grootste kunstenaars van Italië, dankzij veel (inter)nationale bruiklenen die voor even naar Bassano del Grappa mogen komen. Via deze link lees je alle details.

TREVISO

Paris Bordon – pittore divino
Museo di Santa Caterina di Treviso, tot 15 januari 2023

PADOVA

L’occhio in gioco
tot 26 februari 2023, Palazzo del Monte di Pietà
Nog meer moderne kunst in Padova! Je ogen worden tot 26 februari 2023 op het verkeerde been gezet als je de tentoonstelling L’occhio in gioco in het Palazzo del Monte di Pietà bezoekt.

Je geniet van illusies, anders-dan-andere percepties en andere kunstige zaken die je op het verkeerde been zetten.

Futurismo 1910-1915
tot 26 februari 2023, Palazzo Zabarella
Tot 26 februari 2023 waan je je in Padova even in de toekomst van 1910 tot 1915, tijdens de tentoonstelling Futurismo 1910-1915. La nascita dell’avanguardia in Palazzo Zabarella. Via deze link vind je meer informatie.

Volgens de futuristen moest het maar eens klaar zijn met de ouderwetse sleur waarin Italië vastzat. Innovatie, modernisme, snelheid, technologie: dát waren dingen die gevierd moesten worden.

Italië moest het epicentrum van progressie worden en afrekenen met ‘archaïsche instituten’ als musea, bibliotheken en academies. Geweld was daarbij volgens de futuristen geoorloofd en zelfs nodig om een nieuw Italië te bouwen – niet voor niets waren ze voorstanders van de Eerste Wereldoorlog.

Je bewondert werk van onder meer Umberto Boccioni (waaronder Unieke vormen van continuïteit in de ruimte uit het Kröller-Müller Museum, het beeld dat ook staat afgebeeld op de Italiaanse twintig eurocent), Carlo Carrà, Luigi Russolo, Antonio Sant’Elia, Giacomo Balla en Gino Severini.

BOLOGNA

I pittori di Pompei
tot 19 maart 2023, Museo Civico Archeologico
Tot 19 maart 2023 reis je in het Museo Civico Archeologico in Bologna terug in de tijd, naar de periode dat er in Pompeï de prachtigste villa’s verrezen, waar de kamers werden gedecoreerd met kleurrijke fresco’s.

Tijdens de tentoonstelling I pittori di Pompei bewonder je meer dan honderd van deze fresco’s, die afkomstig zijn uit de collectie van het Museo Archeologico Nazionale di Napoli.

Centraal staan echter niet alleen deze werken, maar ook en vooral de makers ervan; de pictores, oftewel de schilders van de fresco’s in de villa’s van Pompeï, Herculaneum en andere plekken aan de voet van de Vesuvius.

Hoe gingen ze te werk? Welke technieken gebruikten ze? Hoe realiseerden ze die heldere kleuren? Hoe was de relatie met hun opdrachtgever?

Meer informatie vind je op deze website, die speciaal voor de tentoonstelling I pittori di Pompei is gemaakt en je alvast virtueel laat meegenieten van de expositie.

Jago – Banksy – TVBoy e altre storie controcorrente
tot 7 mei 2023
In het Palazzo Albergati bewonder je iconische street art-werken van onder anderen Banksy, Jago en TVBoy. Er zijn meer dan zestig werken te zien, waaronder Girl with Balloon en Bomb Love van Banksy, Memoria di sé en Habemus Hominem van Jago en de serie baci (kussen) en eroi (helden) van TVBoy. Via deze link vind je meer informatie.

Love in the time of Covid | TvBoy (2020) | Pop House Gallery

Giulio II e Raffaello – una nuova stagione del rinascimento a Bologna
tot 5 februari 2023, Pinacoteca Nazionale
Het portret van paus Julius II is een van de meesterwerken van Rafaël. Normaal gesproken hangt het in de National Gallery in Londen, maar tot 5 februari 2023 bewonder je het in de Pinacoteca Nazionale in Bologna, tijdens de tentoonstelling die draait rondom de vraag wat de renaissance – en de komst van renaissancekunstenaars als Michelangelo en Rafaël – heeft betekend voor Bologna.

REGGIO EMILIA

Italia in-attesa – 12 racconti fotografici
Palazzo Mosto in Reggio Emilia, tot 8 januari 2023

PISA

I Macchiaioli
tot 26 februari 2023, Palazzo Blu
Palazzo Blu in Pisa laat je tot 26 februari 2023 kennismaken met de schilderijen van de zogenaamde Macchiaioli. Deze naam verwijst naar een groep Italiaanse schilders die in de tweede helft van de negentiende eeuw vooral in Toscane actief was. Ze hielden zich verre van de conventies van de Italiaanse kunstacademies en schilderden vooral veel buiten om het natuurlijk licht te kunnen vangen op doek.

Er zijn meer dan honderddertig werken te zien, afkomstig uit grote musea zoals de Galleria degli Uffizi in Florence, de Galleria Nazionale d’Arte Moderna in Rome en de Galleria d’Arte Moderna di Genova. Via deze link lees je meer over de expositie.

SIENA

Arte Senese
tot 8 januari 2023, Santa Maria della Scala
In het prachtige complex van de Santa Maria della Scala in Siena bewonder je tot 8 januari 2023 de tentoonstelling Arte Senese – dal tardo Medioevo al Novecento, met schitterende kunstwerken uit Siena, van de late middeleeuwen tot de twintigste eeuw.

De expositie omvat meesterwerken van onder anderen Pietro Lorenzetti, Tino di Camaino, Stefano di Giovanni (ook wel il Sassetta genoemd), Giovanni Antonio Bazzi (alias il Sodoma) en Domenico Beccafumi.

FLORENCE

Olafur Eliasson
tot 22 januari 2023, Palazzo Strozzi
Na de prachtige tentoonstelling over Donatello biedt het Palazzo Strozzi tot 22 januari 2023 onderdak aan een tentoonstelling gewijd aan Olafur Eliasson. De kunstenaar maakte zelfs een aantal werken speciaal voor het Palazzo Strozzi, dus het is – zoals altijd in dit van zichzelf al indrukwekkende Florentijnse palazzo – weer een waar spektakel.

Tijdens de duur van de tentoonstelling bewonder je ook een kunstwerk van Eliasson bij het Castello di Rivoli Museo d’Arte Contemporanea.

Passione Novecento – van Paul Klee tot Damien Hirst
tot 8 januari 2023, Palazzo Medici Riccardi
Het robuuste Palazzo Medici Riccardi, ooit het thuis van de beroemde familie De’ Medici, biedt dit najaar onderdak aan moderne kunst, afkomstig uit Florentijnse en Toscaanse privécollecties (dus normaal gesproken helaas achter gesloten deuren).

Tijdens de expositie bewonder je kunst van onder anderen Giorgio de Chirico, Giorgio Morandi, Lucio Fontana, Alberto Burri, Paul Klee, Andy Warhol, Roy Lichtenstein, Louise Burgeois, Alighiero Boetti, Daniel Buren, Damien Hirst en Ai Weiwei. Via deze link vind je meer informatie.

Escher
tot 26 maart 2023, Museo degli Innocenti
Het Museo degli Innocenti (een van de onbekendere musea in Florence) biedt tot 26 maart 2023 onderdak aan ongeveer tweehonderd werken van de Nederlandse kunstenaar Maurits Cornelis Escher, waaronder een aantal van zijn iconische werken waarin niets is wat het lijkt.

In de zalen van een van de oudste weeshuizen ter wereld vergaap je je onder meer aan Eschers hand die een reflecterende bol vasthoudt, aan zijn beroemde metamorfosen en aan zijn dag en nacht.

Escher bezocht Italië voor het eerst in 1922. Hij verhuisde uiteindelijk zelfs naar het land dat zijn hart wist te veroveren en dat in veel van zijn werken voorkomt.

Meer informatie vind je op de speciale website voor deze Escher-tentoonstelling. Meer over Eschers liefde voor Italië lees je hier.

Inside Banksy
tot 26 februari 2023, Santo Stefano in Ponte
In de Chiesa Santo Stefano in Ponte – ook wel de Cattedrale dell’Immagine genoemd vanwege de grootse multimediale exposities die er gehouden worden – dompel je je onder in de street art-wereld van Banksy.

VALDARNO

Masaccio e Angelico – dialogo sulla verità nella pittura
tot 15 januari 2023, San Giovanni Valdarno
Deze tentoonstelling is een eerbetoon aan de grootse schilder Masaccio (1401-1428), die werd geboren in Castel San Giovanni, in een dialoog met een andere meesterlijke schilder uit de renaissance, Beato Angelico (ca. 1395-1455).

De expositie is te zien in het Museo delle Terre Nuove en in het Museo della Basilica di Santa Maria delle Grazie in San Giovanni Valdarno. Je bewondert een selectie werken van beide kunstenaars die vooral laten zien hoe vooruitstrevend hun werk was, zeker in vergelijking tot de creaties van hun tijdgenoten.

Meer informatie (inclusief digitale brochure en foto’s) vind je via deze link. Masaccio e Angelico – dialogo sulla verità nella pittura maakt deel uit van het programma Terre degli Uffizi, waarbij de Galleria degli Uffizi een aantal kunststukken uitleent aan kleinere musea in Toscane.

PERUGIA

Giovanni Battista Piranesi
tot 8 januari 2023, Galleria Nazionale dell’Umbria
In de Galleria Nazionale dell’Umbria in Perugia worden tot 8 januari 2023 de Romeinse etsen van Giovanni Battista Piranesi in het zonnetje gezet. Tijdens de tentoonstelling Giovanni Battista Piranesi nelle collezioni della Galleria Nazionale dell’Umbria bewonder je een selectie van zeventig van zijn vedute van Rome, met nog altijd zeer herkenbare Romeinse panorama’s.

ROME

Canova – l’ultimo principe
tot 28 juni 2023, Accademia Nazionale di San Luca, Rome
De Accademia di San Luca – het Sint-Lucasgilde – in Rome brengt een eerbetoon aan Antonio Canova, een van de bekendste Italiaanse beeldhouwers.

De expositie belicht met name de periode van 1800 (toen Canova lid werd van de Accademia di San Luca) tot zijn dood in 1820. Via deze link vind je alle details voor de expositie (inclusief informatie om je bezoek te reserveren).

Annibale Carracci – gli affreschi della cappella Herrera
tot 5 februari 2023, Palazzo Barberini
Tijdens deze tentoonstelling wordt een uniek licht geworpen op de frescocyclus die Annibale Carracci maakte voor de familiekapel van de Spaanse bankier Juan Enriquez de Herrera in de Chiesa di San Giacomo degli Spagnoli aan Piazza Navona.

Carracci kreeg de opdracht aan het begin van de zeventiende eeuw. Hij ontwierp de hele cyclus – met verhalen van de Franciscaan Diego di Alcalá – en maakte ook een aantal fresco’s, tot hij in 1605 werd getroffen door een ernstige ziekte. Hij deed de opdracht over aan Francesco Albani en andere kunstenaars met wie hij samenwerkte, onder wie Domenichino, Giovanni Lanfranco en Sisto Badalocchio.

Carracci schilderde ook het altaarstuk, dat normaal te bewonderen is in de Chiesa di Santa Maria in Monserrato degli Spagnoli maar speciaal voor deze tentoonstelling is herenigd met de fresco’s, die normaal gesproken te zien zijn in het Prado in Madrid en in het Museu Nacional d’Art de Catalunya (MNAC) in Barcelona. Meer informatie vind je via deze link.

Domiziano Imperatore. Odio e amore
t/m 29 januari 2023, Musei Capitolini
Na de succesvolle tentoonstelling over keizer Domitianus in Leiden bewonder je de expositie Domiziano Imperatore. Odio e amore in de Musei Capitolini.

Je volgt het turbulente leven van de Flavische keizer Domitianus, zijn keizerin en zijn illustere voorgangers: zijn vader Vespasianus en zijn broer Titus. In deze blog lichten we een aantal topstukken van de tentoonstelling uit.

Van Gogh
tot 26 maart 2023, Palazzo Bonaparte
Vooruitlopend op de honderdzeventigste geboortedag van Vincent van Gogh, op 30 maart 2023, organiseert Palazzo Bonaparte, aan het beroemde Piazza Venezia in Rome, een grootse tentoonstelling over Van Gogh.

Tot 26 maart 2023 bewonder je ongeveer zestig werken van Van Gogh in hartje Rome, waaronder het zelfportret dat hij in 1887 maakte. Veel van deze werken zijn afkomstig uit het Kröller-Müller Museum.

Via de website van het Palazzo Bonaparte lees je alle details over deze grote Van Gogh-tentoonstelling.

Arte liberata 1937-1947 – capolavori salvati dalla guerra
tot 10 april 2023, Scuderie del Quirinale
De Scuderie del Quirinale staan garant voor schitterende exposities. Dit keer bewonder je er meer dan honderd meesterwerken die tijdens de Tweede Wereldoorlog in veiligheid werden gebracht en lees je de verhalen achter deze reddingsoperaties. Via deze link lees je meer over deze unieke tentoonstelling.

Il viaggio di Enea – da Troia a Roma
tot 10 april 2023, Forum Romanum
In de Tempio di Romolo (de tempel van Romulus) op het Forum Romanum treed je in de voetsporen van Aeneas, die uit Troje vertrok om uiteindelijk in Rome te belanden. Je bewondert er vierentwintig antieke ornamenten uit twaalf verschillende archeologische musea, onder meer uit Napels, Sperlonga, Tarquinia en Paestum, en maakt kennis met Aeneas zelf, maar ook met zijn ouders en de prins van Troje.

Via deze link vind je meer informatie over de tentoonstelling. In deze blog nemen we je mee op reis langs de route die Aeneas aflegde.

Book! Boom!
t/m 25 februari 2023, Biblioteca Apostolica Vaticana
In de Apostolische Bibliotheek van het Vaticaan bekijk je tot eind februari de boekontwerpen van designer Irma Boom, die veel inspiratie opdoet in collecties met zeldzame boeken en documenten.

De expositie toont het ontwerp- en productieproces dat aan het drukken voorafgaat. Er zijn conceptversies en maquettes te zien van de boeken die Boom voor onder anderen architect Rem Koolhaas en modemerk Chanel maakte.

In aanvulling op de werken van Irma Boom selecteerden curatoren van de Vaticaanse Bibliotheek oude en moderne kalligrammen uit de collectie Don Giuseppe De Luca. Daarnaast kozen ze werk van de Italiaanse futuristische ontwerper Bruno Munari (1907-1998), wiens ontwikkeling opmerkelijke overeenkomsten vertoont met die van Irma Boom.

De tentoonstelling Book! Boom! is mede mogelijk gemaakt door de Nederlandse ambassade in Rome.

Crazy
tot 8 januari 2023, Chiostro del Bramante
Na de kleurrijke exposities Love, Dream en Enjoy is het Chiostro del Bramante in 2022 het decor van Crazy, een unieke expositie met werk van eenentwintig internationale kunstenaars, waarvan ongeveer de helft speciaal voor deze expositie is gemaakt.

Laat je ‘gek’ maken door onder meer Hrafnhildur Arnardóttir / Shoplifter, Massimo Bartolini, Gianni Colombo, Fallen Fruit / David Allen Burns en Austin Young, Lucio Fontana, Anne Hardy, Thomas Hirschhorn en Alfredo Pirri. In dit artikel geven we alvast een voorproefje!

Cursus Honorum – Il governo di Roma prima di Cesare
Musei Capitolini, tot 23 april 2023
In de Capitolijnse Musea bewonder je de expositie Cursus Honorum – Il governo di Roma prima di Cesare, over de regering van Rome voor Caesar.

De cursus honorum was een fundamenteel aspect van het politieke leven in het oude Rome. Vijf anonieme Romeinse beelden – vier mannen en één vrouw – geven je een inkijkje in het politieke leven van het Rome ten tijde van de Republiek. Via deze link vind je meer informatie.

Flesh: Warhol & The Cow
tot 6 januari 2023, La Vaccheria
In La Vaccheria, de gloednieuwe expositieruimte in de Romeinse wijk EUR, bewonder je circa tachtig werken van de Amerikaanse kunstenaar Andy Warhol. Van zijn blikjes Campbell tot Marilyn Monroe en Liza Minelli, van platenhoezen tot tijdschriftcovers. Via deze link vind je meer details.

Lucio Dalla – Rome
tot 6 januari 2023, Ara Pacis
Lucio Dalla wordt dit najaar extra in het zonnetje gezet, tijdens de exposite Anche se il tempo passa in het Museo dell’Ara Pacis.

Je maakt kennis met alle facetten van het leven van Dalla, van zijn excentrieke persoonlijkheid tot zijn veelomvattende carrière, met persoonlijke documenten, foto’s, video’s en andere herinneringen aan deze ster.

Via deze link vind je meer informatie over de tentoonstelling, die later ook nog te zien zal zijn in Napels en Milaan.

Meraviglia senza tempo – pittura su pietra a Roma tra Cinquecento e Seicento
Galleria Borghese, tot 29 januari 2023

Roma Medievale – il volto perduto della città
Museo di Roma – Palazzo Braschi, tot 16 april 2023

Gratis naar de Vaticaanse Musea
Elke laatste zondag van de maand kun je gratis naar de Vaticaanse Musea & Sixtijnse Kapel, om te genieten van alle schatten die in het museum verzameld zijn, van de Laocoöngroep tot de schitterende schilderingen van Michelangelo. Ga wel op tijd, want het is op deze dag nog drukker dan anders.

Honderd kerststallen in het Vaticaan
Sala San Pio X
In Rome kun je elk jaar de tentoonstelling 100 presepi in Vaticano bezoeken, met (meer dan) honderd kerststallen uit verschillende landen. De expositie wordt gehouden in de Sala San Pio X (aan de Via dell’Ospedale 1, op de hoek met de Via della Conciliazione).

Tot en met 6 januari geniet je hier dagelijks van 10.00 tot 20.00 uur (op 24 en 31 december tot 17.00 uur) van tientallen Maria’s, Jozefs, herders, wijzen en kindjes Jezus. De toegang is gratis, dus ga zeker een kijkje nemen als je in de kerstvakantie in Rome bent!

NAPELS

Van Gogh – the immersive experience
tot 30 april 2023, Chiesa di San Potito, Napels
In deze inmiddels beroemde expositie dompel je je onder in de wereld van Van Gogh. Je neemt even plaats in zijn slaapkamer, wervelt mee in zijn sterrennacht en geniet van meer dan driehonderdvijftig werken van Van Gogh die worden geprojecteerd zodat je je er echt even onderdeel van voelt.

Het decor van dit alles is de Chiesa di San Potito, niet ver van het archeologisch museum. De San Potito doet inmiddels geen dienst meer als kerk maar biedt meer dan duizend vierkante meter aan kleurrijke kunst. Via deze link vind je meer informatie over deze tentoonstelling.

Artemisia Gentileschi a Napoli
tot 20 maart 2023, Gallerie d’Italia
Artemisia Gentileschi woonde en werkte bijna tien jaar in Napels. Ze overleed er in 1653, met een schat aan meesterwerken in haar nalatenschap. De tentoonstelling in de Gallerie d’Italia focust op Artemisia’s tijd in Napels.

Er zijn maar liefst eenentwintig doeken te zien, waaronder Betsabea al bagno en een zelfportret in de kleding van Santa Caterina d’Alessandria. Oorspronkelijk is dit werk te zien in de National Gallery in Londen; het is de eerste keer dat het op Italiaanse bodem tentoongesteld wordt. Via deze link vind je meer informatie over de tentoonstelling.

Bill Viola – Ritorno alla Vita
tot 8 januari 2023, Chiesa del Carminiello
Tot 8 januari 2023 biedt de Chiesa del Carminiello in Napels onderdak aan de tentoonstelling Bill Viola: Ritorno alla Vita, met vijf videokunstwerken van Bill Viola. Via deze link lees je meer details.

SICILIË

Maestri del Novecento – da Guttuso a Vedova
Antiquarium in Centuripe, tot 8 januari 2023

NEDERLAND

International Film Festival Rotterdam
23 januari t/m 5 februari 2023
Twee weken lang staat Rotterdam in het teken van het International Film Festival Rotterdam. Je geniet van verrassende speelfilms, korte films, installaties, performances en masterclasses.

Er zijn ook een paar Italiaanse films te zien, zoals Alien Food van Giorgio Cugno. Een ontroerende, onverwachte vriendschap vormt de basis van deze grimmige, ik-vertelling over psychose – waarbij de grenzen tussen werkelijkheid en hallucinatie, fantasie en angst vervagen. Buitenbeentjes Alberto (40) en Vicky (12) herkennen zich in elkaar ondanks Alberto’s waanideeën over intimiteit met vreemden en escalerende visioenen over een duistere psychische onderwereld.

In Esterno Notte van Marco Bellocchio reis je terug in de tijd naar 16 maart 1978, de dag waarop de nieuwe regering onder leiding van Giulio Andreotti zich voorbereidde om in het parlement te verschijnen om het vertrouwen te winnen, maar die uiteindelijk wereldnieuws werd toen de auto van Aldo Moro, voorzitter van de christendemocraten, werd onderschept en geblokkeerd door een gewapende kern van de Rode Brigades.

Nostalgia van Mario MartoneI draait binnenkort ook in de bioscoop. Je maakt kennis met Felice, die terugkeert naar Napels en een nieuw leven wil beginnen. Eerst wacht echter de confrontatie met jeugdvriend Oreste, die tegenwoordig maffiabaas is.

Sterven in schoonheid
tot en met 26 maart 2023, Drents Museum
Tijdens de tentoonstelling Sterven in schoonheid – de wereld van Pompeï en Herculaneum maak je kennis met deze Romeinse steden, die in 79 na Christus bedolven werden door een uitbarsting van de Vesuvius.

In deze tentoonstelling staat het rijke leven van de inwoners van Pompeï en Herculaneum vóór de allesverwoestende uitbarsting centraal. Je bewondert met name de schitterende kunstwerken waarmee ze zich omringden.

Er zijn meer dan honderd archeologische kunstschatten uit het Museo Archeologico Nazionale in Napels en het Parco Archeologico Ercolano in Herculaneum te zien, waaronder veelkleurige fresco’s en mozaïeken, marmeren en terracotta beelden, prachtige bronzen bustes, fonteinen en gouden sieraden.

Piranesi op papier
t/m 5 maart 2023, Depot Boijmans Van Beuningen, Rotterdam
Piranesi op papier is een presentatie met negenendertig werken over onderzoek naar alle Piranesiprenten uit de museumcollectie.

Giovanni Battista Piranesi (1720-1778) was de meest beroemde graficus van zijn tijd en in dit onderzoeksproject staat zijn wereld van papier centraal.

Het onderzoek en de presentatie tonen niet alleen de uitgebreide collectie prenten van de Italiaanse kunstenaar, maar laten ook zijn beslissingen zien als levende, reizende maker, handelaar, en zijn bruisende werkplaats.

Museum Boijmans Van Beuningen bevat met zevenhonderdeenenvijftig werken de omvangrijkste verzameling van Piranesi’s prenten in museaal Nederland. Door de lichtgevoeligheid en kwetsbaarheid van de werken zijn ze nu maximaal drie maanden te zien, daarna drie jaar lang niet, omdat ze moeten ‘rusten’. Daarom is het een zeldzame kans om Piranesi’s prenten te bewonderen.

Als museumbezoeker biedt deze expositie de uitgelezen kans om de indrukwekkende werken van deze beroemde Italiaanse kunstenaar te bewonderen, maar ook om meer te weten te komen over Piranesi’s leven en werk als graficus en kunstenaar.

Via deze link vind je meer informatie over deze unieke tentoonstelling; hier duik je in de digitale bestandscatalogus.

In januari en februari geeft conservator Mireille Linck speciale rondleidingen waarin ze bezoekers meeneemt in haar onderzoeksproject naar de prenten van Piranesi.

Wanderlust – Nederlandse kunstenaars op reis naar Italië
tot 8 januari 2023, Dordrechts Museum
In het Dordrechts museum is de tentoonstelling Wanderlust te zien, met schitterende schilderijen van Nederlandse kunstenaars die in de negentiende eeuw op reis gingen, onder meer naar Italië. In deze blog vertellen we je er meer over.

Gianni Versace Retrospective
t/m 7 mei 2023, Groninger Museum
Met Gianni Versace Retrospective brengt het Groninger Museum de carrière van de excentrieke Italiaanse modeontwerper Gianni Versace tot leven.

Het is de grootste tentoonstelling die ooit over de modeontwerper te zien was. Nog nooit eerder zijn er zoveel objecten uit zijn collecties en leven tentoongesteld als in het Groninger Museum.

Via deze link vind je de openingstijden en andere praktische informatie om je bezoek aan de tentoonstelling te plannen.

Giuseppe Penone
t/m 29 januari 2023, Museum Voorlinden, Wassenaar
Museum Voorlinden presenteert een grootse overzichtstentoonstelling van Giuseppe Penone. Giuseppe Penone werd in 1947 geboren in Garessio (Piemonte). Hij studeerde aan de Accademia di Belle Arti in Turijn, de stad waar hij nog altijd woont en werkt. Hij was de jongste vertegenwoordiger van de arte povera, een groep kunstenaars in Italië die zich eind jaren zestig verzette tegen de industrialisering en de ontmenselijking in de kunst.

Zijn oeuvre, waarin ook land art een grote rol speelt, wordt over de hele wereld getoond in musea, publieke ruimtes en tuinen. Zijn werk is opgenomen in belangrijke collecties, waaronder in het Centre Pompidou in Parijs, het Museum of Modern Art in New York en het Tate Modern in Londen.

In Voorlinden werpt de Italiaanse kunstenaar een nieuw licht op onze relatie met de natuur. De tentoonstelling omvat zowel vroeg als recent werk, biedt verrassende inzichten en prikkelt alle zintuigen.

Voorlinden toont iconische sculpturen en ruimtevullende installaties, maar ook bescheiden en intieme werken van Penone. Via deze link lees je meer.

Marinetti en het futurisme: manifest voor een nieuwe wereld
t/m 19 februari 2023, Rijksmuseum Twenthe, Enschede
Op 20 februari 1909 luidt de Italiaanse dichter Filippo Tommaso Marinetti met zijn futuristisch manifest in de Franse krant Le Figaro een nieuw artistiek tijdperk in. In het manifest bezingt hij de snelheid, de toekomst, agressiviteit en activisme, en wijst hij het verleden resoluut af.

Deze energieke uitgangspunten spreken veel jonge kunstenaars en intellectuelen aan, waardoor hij al snel een groep jonge futuristen om zich heen verzamelt. In de drie decennia die volgen, gebruiken de futuristen hun verbeeldingskracht om een radicale nieuwe toekomst vorm te geven.

In de tentoonstelling Marinetti en het futurisme: manifest voor een nieuwe wereld volgt Rijksmuseum Twenthe de artistieke ontwikkeling van het futurisme aan de hand van zijn charismatische leider Marinetti.

BELGIË

Theodoor Rombouts – virtuoos van het Vlaamse caravaggisme
tot 23 april 2023, Museum voor Schone Kunsten (MSK), Gent
Geïnspireerd door Caravaggio, dé Italiaanse meester van het chiaroscuro (het contrast tussen licht en donker), schilderde de Vlaamse kunstenaar Theodoor Rombouts (1597-1637) een aantal prachtige werken.

Tot 23 april 2023 kun je zijn werk tijdens de expositie Theodoor Rombouts – virtuoos van het Vlaamse caravaggisme in het Museum voor Schone Kunsten (MSK) in Gent met eigen ogen zien.

Het is de allereerste solotentoonstelling die aan Rombouts’ werk is gewijd. In deze blog vertellen we je daar meer over.

Romeinen achter de duinen
tot 31 maart 2024, Museon. Den Haag
In het Museon is een tentoonstelling te zien over de Romeinen in het Nederlandse kustgebied en over de Cananefaten, de oorspronkelijke bewoners.

Met enkele unieke vondsten uit de omgeving van Den Haag als uitgangspunt wordt een indruk gegeven van het leven van de Romeinen. Thema’s als het leger, mode en make-up, de Romeinse kookkunst en bebouwing komen aan bod.