Een meisje is als een kruik – een fragment uit De oranjebloesem van Viola Ardone

Na haar debuut De kindertrein ‒ een bestseller in Italië ‒ neemt Viola Ardone je in De oranjebloesem opnieuw mee naar Italië, om precies te zijn naar Sicilië. Namens Xander Uitgevers mogen we een fragment uit dit prachtige boek delen.

Een meisje is als een kruik

Het is 1960 en de vijftienjarige Oliva Denaro woont in een klein dorp op Sicilië. Ze leert graag moeilijke woorden, is goed in kikkers vangen en tekent stiekem filmsterren na uit tijdschriften.

Toch is ze vaak jaloers op haar tweelingbroer Cosimino die veel meer mag dan zij, want zoals haar moeder haar steeds voorhoudt: ‘Een meisje is als een kruik: wie haar breekt, moet haar houden.’

Als de verstikkende, stilzwijgende familietradities Oliva dwingen haar lot te accepteren, komt ze in opstand. Ze besluit niet te trouwen met de man die vastbesloten is haar de zijne te maken, en geeft daarmee een allesbepalende wending aan haar leven.

Op schitterende wijze beschrijft Viola Ardone de vaak knellende onderlinge verhoudingen in een traditionele Italiaanse gemeenschap, en wat er gebeurt als iemand daarvan af durft te wijken.

Een fragment uit De oranjebloesem

‘Een meisje is als een kruik: wie haar breekt, moet haar houden, dat zegt mijn moeder.

Ik zou liever als jongen zijn geboren, net als Cosimino, maar toen ik ben verwekt is naar mijn mening niet gevraagd. We zaten samen in de buik, toen waren we nog gelijk, maar later kwamen de verschillen.

Ik een roze en hij een blauw rompertje, ik een lappenpop en hij een houten schep, ik een gebloemd jurkje en hij een gestreept broekje. Op ons negende kon hij fluiten, op zijn vingers en alleen met zijn mond. Ik kon zelf een staart in mijn haren maken, een hoge en een lage.

Nu we bijna vijftien jaar oud zijn, is hij tien centimeter langer dan ik en mag hij veel meer dingen doen dan ik. Hij mag bij daglicht en in het donker door het dorp lopen, hij mag korte broeken dragen en op feestdagen ook lange.

Hij mag met jongens en meisjes van alle leeftijden praten, op zondag een glas aangelengde wijn drinken, vloeken, spugen en hij mag in de lente naar het strand rennen en in zijn korte broek in zee duiken. Ik ben voorstander van zwemmen in zee.

Mijn moeder houdt van ons twee het meest van Cosimino want hij heeft een lichte huid en blond haar, net als mijn vader. Ik ben zo zwart als een raaf. Cosimino is geen kruik. Hij breekt niet. En als hij breekt, kan hij worden gelijmd.

Ik was altijd goed op school en Cosimino had geen zin om te leren. Mijn moeder vond dat niet erg. Ze zei dat hij zijn mouwen moest opstropen en een goede baan moest vinden om niet als mijn vader te eindigen.

Ik keek naar mijn vader op het land, gehurkt bij de tomatenplanten. Volgens mij was hij helemaal niet geëindigd, hij hield er juist van steeds weer iets nieuws te beginnen. Zoals die keer dat hij met het geld van de verkoop van de slakken, die we na een stevige onweersbui hadden geraapt, kippenkuikens had kunnen kopen.

Ik mocht namen voor ze bedenken en omdat ik van kleuren hou, noemde ik ze Rosina, Celestina, Verdina, Violetta, Nerina… Daarna wilde hij van houten planken een kippenhok bouwen en ik gaf hem de spijkers aan. Ten slotte nog een bak voor het voer en ik pakte de zaag voor hem. Toen alles klaar was, vroeg ik: ‘Pap, zullen we het hok geel verven?’

Mijn moeder bemoeide zich ermee. ‘Wat kan het die beesten nou schelen of dat hok geel is of zwart? Verspilling is het.’
‘Van geel worden ze vrolijker,’ merkte ik op, ‘en een blije kip legt meer eieren.’

‘O, is dat zo? Hebben ze jou dat in je oor gefluisterd?’ vroeg mijn moeder. Ze draaide zich om en liep murmelend in haar eigen Calabrese dialect uit Cosenza, dat anders is dan het Siciliaans, weer naar binnen.

Ze spreekt het altijd als ze nijdig is. Ze wil niet dat wij haar kunnen verstaan als ze zegt dat ze spijt heeft dat ze in het zuiden is komen wonen.

Mijn vader pakte een kwast, doopte die in de verf, trok hem omhoog en de gele kleur droop terug in de pot als geklutste eieren, klaar voor de frittata. Het was zelfs bijna of ik de heerlijke geur kon ruiken. Ik ben voorstander van frittata.

We verfden samen en iedere streek glansde in het zonlicht. ‘Salvo Denaro, je bent zo koppig als een ezel en zo vader, zo dochter,’ zei mijn moeder toen ze het erf weer op kwam. Altijd als ze boos was, noemde ze hem bij zijn voor- en achternaam, alsof ze de schooljuffrouw was.

‘Nooit luister je eens naar mij. En jij, je hebt je goeie rok aan om in te werken, laat die in vredesnaam niet vies worden! Ga je omkleden en zorg dat je schoon blijft,’ beval ze, terwijl ze de kwast uit mijn handen nam.

‘Ik heb toch niet voor niets een jongen voor je gebaard,’ zei ze tegen mijn vader en ze riep mijn broer. Cosimino kwam de tuin in en begon met tegenzin te helpen, maar na tien minuten kreeg hij kramp in zijn hand van de kwast en ging hij er stiekem vandoor.

In mijn werkschort heb ik samen met mijn vader doorgewerkt tot het donker werd en alle kippen tevreden in hun nieuwe gele huisje konden gaan slapen.

De volgende morgen vonden we één dode kip, het was Celestina. Door die verfstank, beet mijn moeder ons in het Calabrees toe. Van de kippenkoorts, fluisterde mijn vader me in. Ik wist niet wie ik gelijk moest geven.

Zij praat aan een stuk door en somt me de hele tijd alle regels op zodat ik precies weet wanneer ik ongehoorzaam ben. Maar mijn vader zwijgt vaak, waardoor ik nooit weet wat ik moet doen om ervoor te zorgen dat hij van me houdt.

Hoe dan ook, we hebben de kip achter in de tuin begraven. Papa maakte met zijn wijsvinger en zijn middelvinger tegen elkaar aan een kruisteken in de lucht voor zich. ‘Rust in vrede,’ zei hij en we gingen weer naar binnen. Het leven van beesten valt ook niet mee, dacht ik.’

Lees verder in

De oranjebloesem | Viola Ardone | vertaald door Astrid Molenberg | ISBN 9789401617314 | € 21,99 | Xander Uitgevers | bestel De oranjebloesem bij je lokale boekhandel of via deze link bij bol.com

Lees je liever in het Italiaans? Bestel dan via bol.com Oliva Denaro (verkrijgbaar als boek en als e-book).