15x doen & proeven in Volterra

foto: Consorzio Turistico di Volterra

Volterra kent een lange, indrukwekkende geschiedenis. Het Toscaanse stadje werd gesticht door de Etrusken, die het de naam Velathri gaven.

Hun erfenis is nog op tal van plekken te zien, maar al dwalend door de straten van Volterra zie je veel en veel meer: wapperende was, kunstwerken van albast, sfeervolle pleinen, kleine kerkjes en hoge torens, adellijke palazzi (vaak met mooi versierde cortili, binnenplaatsen, of kleine ‘paardjes’ aan de gevel), straataltaartjes…

We tippen vijftien dingen die je niet mag missen als je een dagje naar Volterra gaat, met uiteraard ook genoeg culinaire tips. Wat dacht je bijvoorbeeld van een aperitivo archeologico, een pastaworkshop en heerlijke Toscaanse wijnen?

Wandel door de Porta dell’Arco

We beginnen onze tocht door Volterra met de zeven kilometer lange stadsmuren, die deels zijn gebouwd door de Etrusken. De Porta all’Arco is de enige toegangspoort uit de tijd van de Etrusken die de tand des tijds heeft overleefd. Helaas zijn de drie hoofden die de poort sieren wel flink aangetast door de hier altijd aanwezige wind. Waarschijnlijk waren het drie Etruskische oppergoden, maar zeker weten doen we dat niet.

Dat deze poort nog overeind staat, is mede te danken aan de oudere generatie vrouwen van Volterra. Op 30 juni 1944, toen de Tweede Wereldoorlog nog in volle gang was, wilde het Duitse commando dat in Volterra verbleef de poort opblazen om de oprukkende vijand de toegang te ontzeggen.

De inwoners van de stad wilden dit met alle macht voorkomen. De Duitsers stonden toe dat ze de poort geheel met stenen zouden opvullen om de doorgang te belemmeren. Zo gezegd, zo gedaan. Alle vrouwen, kinderen en ouderen die nog in de stad aanwezig waren, maakten een menselijke ketting om elkaar de straatstenen vanuit de omliggende straten aan te reiken, waarmee de poort werd gedicht.

Een klein basreliëf bij de poort én een aantal prachtige foto’s in een van de etalages aan de Via Porta all’Arco zorgen ervoor dat deze reddingsactie niet wordt vergeten.

De straatstenen liggen inmiddels weer allemaal op hun plek. Ook dit zijn eigenlijk museumstukken. Kijk maar eens goed, dan zie je er schelpen en andere fossielen in zitten, die verwijzen naar de tijd waarin dit deel van Toscane nog zee was.

Sta oog in oog met de Etrusken

Tijdens een bezoek aan het Museo Etrusco Guarnacci, dat een van de belangrijkste collecties Etruskische kunst herbergt, ontdek je honderden urnen waarin de as van overleden Etrusken bewaard werd. Dat klinkt wellicht wat luguber, maar het is een van de weinige overblijfselen van de Etruskische cultuur die je hier uitgebreid kunt bestuderen.

Vaak houden de mannen en vrouwen die op de deksels liggen een patera, offerschaal, vast, om de goden gunstig te stemmen. Een van de beroemdste urnen uit de collectie, de Urna degli Sposi, toont een echtpaar dat gezamenlijk aanligt aan een diner. Zouden ze ook tegelijkertijd zijn overleden?

foto: Consorzio Turistico di Volterra

Net zo fascinerend is het beeldje met de naam Ombra della Sera, ‘Schaduw van de Avond’. Deze naam kreeg het bijzondere bronzen beeldje van de Italiaanse dichter Gabriele d’Annunzio, aangezien ook in de avondzon schaduwen zo lang en uitgerekt worden. Het is een zeer lange jongeman, die weliswaar lijkt gemaakt door een moderne kunstenaar maar die in werkelijkheid al uit de derde eeuw voor Christus stamt!

Extra tip: ook de moeite waard is een bezoek aan het Parco Archeologico Enrico Fiumi, naast het Fortezza Medicea, waar je de archeologische opgravingen van de acropoli van de oude Etruskische stad kunt bezoeken. Het park is tevens een van de grootste stukken groen van de stad.

Bij Bar Ristoro Parco Fiumi Volterra strijk je na een bezoek neer voor een drankje. Ze organiseren ook een aperitivo archeologico, met Toscaanse wijnen en hapjes. Neem voor meer informatie en reserveringen contact op via 0039-3667413619.

Daal af naar het Romeinse theater

Ook de Romeinen hebben hun erfenis in Volterra achtergelaten. Het oude Romeinse theater, aan de voet van het stadje, werd bij toeval ontdekt toen men hier in de jaren vijftig een voetbalveld wilde aanleggen. Het is een van de best bewaard gebleven amfitheaters uit de Romeinse tijd.

Ooit konden hier zo’n tweeduizend mensen genieten van theaterstukken, op tribunes die zijn uitgehouwen in de heuvel. Onder het amfitheater heeft men later een Romeins badhuis gebouwd, deels met materiaal van het theater.

foto: Consorzio Turistico di Volterra

Beklim de toren van het Palazzo dei Priori

Een van de kenmerkendste stenen gebouwen is het Palazzo dei Priori, het oudste gemeentehuis van heel Toscane! Op basis van dit voorbeeld bouwde men in Florence het Palazzo Vecchio. Bij mooi weer kun je de toren beklimmen, voor een spectaculair uitzicht dat op heldere dagen zelfs de zee in beeld brengt!

foto’s: Consorzio Turistico di Volterra

Extra tip: ook de Torre Toscano is te beklimmen. Voor twee euro geniet je na een flinke klim van Volterra aan je voeten!

Ga kunst kijken in de Pinacoteca

Houd je van de kleurrijke stijl van de Toscaanse schilders? Sla dan een bezoek aan de Pinacoteca niet over, die samen met het Museo Civico is gevestigd in het Palazzo Minucci Solaini (Via dei Sarti 1). Je vindt er kunstwerken van onder anderen Giovanni Pisano, Ghirlandaio, Luca Signorelli en Rosso Fiorentino.

In het palazzo is ook het Ecomuseo dell’Alabastro gevestigd, waarin je de geschiedenis van het ambacht van albast bewerken ontdekt.

Bezoek het atelier van alab’Arte

Benieuwd naar hoe de albastkunstenaars te werk gaan? Roberto Chiti en Giorgio Finazzo laten het je graag zien. Beiden werken ze al vanaf hun achttiende met hun albast en samen runnen ze sinds 1986 alab’Arte, een atelier en winkel ineen. In dit artikel nemen we je mee naar deze werkplaats vol schitterende creaties (en stof)!

Bewonder schitterende fresco’s in de San Francesco

Een van de mooiste kerken van Volterra is de San Francesco (Via San Lino 26), met rechts van het altaar, in de Cappella Santa Croce, een serie kleurrijke fresco’s. Je krijgt er bijna pijn in je nek van: ze zijn zo mooi, dat je maar om je heen blijft kijken en naar het plafond blijft turen om alle details in je op te kunnen nemen.

Extra tip: loop ook even binnen bij de San Lino (Via San Lino 44) als je vanuit het centrum van Volterra naar de San Francesco loopt. Nog twee aanraders: het kleine Oratorio di Sant’Antonio Abate (Via di Sotto 52), met een kleurrijk keramiek van de Della Robbia’s, en het Oratorio di San Cristoforo (Piazzetta San Cristoforo).

Ontdek de familiegeschiedenis van de Viti’s

In het Palazzo Viti dwaal je door schitterende stijlkamers, met antieke meubels, kostbaar servies en prachtige schilderijen. Overal zie je oude familiefoto’s, waardoor het lijkt alsof je echt even bij de familie Viti op bezoek bent. Geen wonder dat de beroemde filmregisseur Luchino Visconti dit decor voor een van zijn films gebruikte!

Geniet van verrukkelijk Volterra

Bij Volaterra kun je terecht om je koffer te vullen met verrukkelijke delicatessen: van olijfolie tot pasta, van cantuccini tot wijn. Je kunt ook ter plekke genieten van al dat lekkers. Wij nemen de tijd voor een uitgebreide lunch met plankjes vol antipasti: kazen, vleeswaren (waaronder lonzino (varkenslende) met vin santo om een moord voor te doen), bruschette (met onder meer tomaat en met lardo) en groente.

Gelukkig hebben we nog een gaatje over, want de volgeladen plankjes werden gevolgd door een proeverij van pappa al pomodoro en zuppa alla volterrana (een dikke groentesoep). Voor toe zijn er bij een espresso krokant gebakken cantuccini.

Voor een goed glas wijn ga je naar Enoteca Scali (waar je ook een mooie fles voor thuis kunt uitzoeken) of naar La Vena di Vino (overigens een van de weinige adresjes waar je na het eten nog terecht kunt voor een drankje).

We schuiven de eerste avond aan bij Ristorante Etruria (Piazza dei Priori 6). In een prachtige setting (denk: schitterende fresco’s) geniet je hier van typisch Toscaanse specialiteiten, zoals pici (een soort dikke spaghetti, die met de hand wordt gerold) en salsicce (worstjes) met fagioli all’uccelletto (witte boontjes).

De avond erna proeven we bij Ristorante Da Beppino (Via delle Prigioni 13). Ook hier veel Toscaanse traditie op het menu, met een uitgebreide keuze aan verse pasta. Als secondo genieten we van heerlijk zacht gegaard wild zwijn, opnieuw geserveerd met onze favoriete boontjes. Ook heerlijk is de cinta senese, want deze speciale varkentjes mogen bij eigenaren Angelo en Antonio thuis (op Agriturismo alle Rose) lekker vrij rondscharrelen.

Andere aanraders in Volterra zijn Life Bistrot (Via Porta all’Arco 15), Osteria dei Poeti (Via Giacomo Matteotti 55), Osteria Fornelli (Piazzetta dei Fornelli 3) en La Carabaccia (Piazza XX Settembre 5). Voor een goede pizza ga je naar L’Otto Pizzorante (Via Giacomo Matteotti 7).

Liever een snelle lunch? Bij La Sosta del Priore (Vicolo delle Prigioni 2) maken ze heerlijke broodjes en street food. Voor een lekkere gelato ga je naar Chic e Shock (Via Matteotti 2), waar je overigens ook heerlijke chocolade vindt. Cantuccini en andere Toscaanse koekjes koop je bij Antica Dolceria Via di Sotto (aan de Via di Sotto 8 of aan de Via Buonparenti 21).

Een extra tip: een viergangendiner in de gevangenis! Wil je écht op een unieke plek dineren? In de gevangenis van Volterra wordt af en toe een diner geserveerd. Tijdens deze zogenaamde Cene Galleotte waan je je even een gevangene, want je moet bij binnenkomst door een metaaldetector. Je telefoon moet je inleveren. Reserveren kan alleen via Agenzia Toscana Turismo Argonauta Viaggi (telefoonnummer 0039-0552345040). De kosten bedragen € 35,- per persoon (alleen meerderjarigen zonder strafblad kunnen deelnemen).

Leer de fijne kneepjes van het pasta maken

Wil je leren hoe je met slechts een paar ingrediënten zelf heerlijke verse pasta kunt maken? Volg dan een pastaworkshop bij Ristorante Da Beppino. In een kleine keuken naast het restaurant vertelt ze je álles over pasta, misschien wel het belangrijkste element van de Italiaanse keuken.

Ze toont verschillende soorten (van spaghetti alla chitarra tot croxetti en van tagliatelle tot pappardelle en pici), deelt het recept voor pastadeeg en leert je de fijne kneepjes van de pastakunst. Natuurlijk mag je na het maken van de pasta ook aan tafel om je eigengemaakte pasta te proeven.

Shop Toscaanse souvenirs

Op zoek naar een mooi souvenir als aandenken aan je verblijf in Volterra? Bij Fabula Etrusca maken ze prachtige sieraden geïnspireerd op Etruskische motieven. Nog meer mooi handwerk vind je in de winkeltjes annex ateliers aan de Via delle Botteghe Artigiane (zoals de bijnaam van de Via Porta all’Arco luidt): met bronzen beeldjes van Spartaco Montagnani op nummer 6, schitterende etsen en prenten van de stad bij L’Istrice (op nummer 23) en gouden sieraden bij Laboratorio Orafo (op nummer 25). Neem ook even een kijkje bij Liuteria Volterra (op nummer 36), waar muziekinstrumenten van begin tot eind met de hand worden gemaakt.

Twee andere aanraders zijn de stoffen van Anna Maria Molesini (Via Antonio Gramsci 45) en de kleurrijke ansichtkaarten, boekenleggers en prenten van Bubo Bubo (Via Roma 16). Meer ambachtelijke winkeltjes vind je op deze plattegrond.

Geniet van groen Volterra

Even bijkomen van al dat moois? Dat kan in een van de parken die Volterra rijk is, zoals het Parco Archeologico Enrico Fiumi dat we hierboven al noemden.

Ook fijn voor een adempauze is een wandeling naar het oude waterbekken Fonte di Docciola (wees wel gewaarschuwd, want de weg terug is een flinke klim omhoog, met een trappartij van ruim tweehonderdvijftig treden).

Ook de moeite van een wandeling waard zijn le balze, de ruige rotsen buiten de stad die her en der ineens opduiken tussen de lieflijk glooiende heuvels. Je vindt ze als je vanuit de Porta San Francesco in westelijke richting loopt, over de Borgo San Giusto naar de Via della Frana. Na een wandeling van ongeveer twintig minuten heb je prachtig uitzicht op de Badia, een elfde-eeuwse abdij, die wordt omringd door deze bijzondere ravijnen.

Extra tip: zie voor nog veel meer tips voor Volterra en omgeving de website Volterratur.it, met onder andere een plattegrond van Volterra en een overzicht van alle evenementen. Wil je Volterra graag met een gids bezoeken? Neem dan contact op met Vincenzo of een van de andere gidsen van Pisatour, die rondleidingen verzorgt in Volterra en in andere plaatsen in de provincie Pisa.

Terug naar de middeleeuwen

Een van de evenementen die we kort willen uitlichten, omdat het zo uniek is, is Volterra 1398. Op de derde en vierde zondag van augustus waan je je in Volterra weer even helemaal terug in de tijd. Het Toscaanse stadje wordt een echt middeleeuws dorp, precies zoals het was in 1398, met inwoners in middeleeuwse kledij, vaandelzwaaiers, middeleeuws eten en drinken en riddertoernooien. Kijk voor meer informatie op Volterra1398.

foto: Volterra1398

Zoek de curieuze cirkels in het landschap

Zoek in de omgeving van Volterra naar ‘curieuze cirkels’. Deze grote cirkels staan rechtop in het veld, als grote ringen. Het zijn de zogenaamde Luoghi d’Esperienza, ‘Plaatsen van Beleving’, van kunstenaar Mauro Staccioli. Staccioli, die is geboren in Volterra, wil met deze cirkels een dialoog aangaan met zijn geboortegrond, ‘met het landschap waarin geschiedenis, cultuur en mensenwerk samenkomen’.

Overnachten in Volterra

Wij sliepen bij Hotel San Lino, vlak bij de San Francesco, aan de rand van de stad. Het was vroeger een klooster en de kamers dragen nog altijd de namen van de zusters (wij sliepen in kamer Suor Luisa). Het Italiaanse ontbijt, met zoete cornetti en versgebakken cake, wordt geserveerd in de voormalige refter (eetzaal).

Buiten is er een fijn terras én een klein zwembad, wat een luxe is zo in de stad. Naast het hotel ligt Ristorante I Papi, waar je ’s avonds kunt aanschuiven voor een heerlijk diner (ook als je niet bij Hotel San Lino verblijft).

Andere aanraders binnen de muren zijn Hotel La Locanda en B&B Albergo Etruria. Als je liever buiten de stad wil slapen, tippen we de eerder genoemde Agriturismo alle Rose en Villa Rioddi.

foto: Villa Rioddi

De leukste tips voor een vakantie in Toscane met kinderen

Ga je met kinderen op vakantie naar Toscane? In ons kleurrijke e-book Toscane met kinderen delen we in bijna duizend pagina’s al onze tips voor een onvergetelijke tijd vol bijzondere uitstapjes.

Zo kun je dino’s en dolfijnen spotten en waan je je even een ridder of jonkvrouw of juist een Toscaanse Harry Potter. Je ontmoet bijzondere dieren, treedt in de voetsporen van Leonardo da Vinci, ontdekt Michelangelo’s geheime tekening in Florence en eet een gelato bij een heuse ijskampioen. En wil je op safari in de stad? Zowel in Florence als in Siena ontmoet je bijzondere dieren op onverwachte plekken.

Liever naar een pret- of waterpark? Ook dat kan in Toscane! Voor kleine avonturiers zijn er ook veel klim- en avonturenparken en er is zelfs een hangbrug waar menig volwassene nog kippenvel van krijgt…

Musea saai? Niet als je er allemaal selfies mag maken of de wereld op z’n kop kunt zetten! Voor wie toch liever buiten is, tippen we een spannende truffelzoektocht, fijne fietstochten, schitterende stranden waar je de mooiste zandkastelen kunt bouwen en een rondvaart waarmee je je even in Venetië waant…

Dit kleurrijke e-book bevat éxtra veel foto’s, zodat ook de kinderen kunnen meekijken en meekiezen. Buon viaggio!

Bestel Toscane met kinderen 

De Ciao tutti Special is een digitale uitgave. Na bestelling ontvang je zowel op de website als in je e-mail een link om de Special te downloaden in pdf-formaat. Je kunt ‘m vervolgens opslaan en op meerdere apparaten (computer, laptop, smartphone en/of tablet) van alle moois in je Special genieten.

Geniet van alle voorpret en buon viaggio!