Castello di Torrechiara – een kasteel vol fantastische fresco’s en een gouden kamer voor de grote liefde van Pier Maria Rossi

In de vallei van Langhirano, waar de beroemde Prosciutto di Parma wordt gemaakt, schittert het Castello di Torrechiara je al van verre tegemoet. Hoog boven de wijngaarden ziet het kasteel er robuust uit, maar binnen word je bijna verblind door kamers vol kleurrijke fresco’s.

Een kasteel voor de grote liefde van Pier Maria Rossi

Edelman Pier Maria Rossi liet het Castello di Torrechiara tussen 1448 en 1460 bouwen voor zijn geliefde Bianca Pellegrini d’Arluno. Hij kocht voor zijn grote liefde niet een onopvallend palazzo in een achterafstraatje, maar liet een indrukwekkend kasteel bouwen.

Niet midden in het bos, ver weg van alle nieuwsgierige ogen, maar op een strategische positie, hoog boven de vallei van de rivier de Parma, zodat hij een groot deel van zijn gebied kon overzien.

Pier Maria Rossi, hertog van Berceto en markies van di San Secondo, was voor Parma en omstreken wat Lorenzo il Magnifico voor Florence was. Hij was een humanist en omringde zich graag met mooie gedichten en muziek. Ook was hij zeer geïnteresseerd in astrologie, wiskunde en architectuur. Waarschijnlijk heeft hij een groot deel van het kasteel zelf ontworpen, zo vertelt gids Alice Rossi ons.

Een kasteel met een vriendelijk hart

Rossi diende in het leger van de Visconti’s, de heren van Milaan. Hij kwam steeds opnieuw ongeschonden uit de strijd, maar uiteindelijk wist de boog van Cupido hem vol in het hart te raken. Hij werd smoorverliefd op Bianca Pellegrini, die haar echtgenoot verliet om met Pier Maria Rossi naar zijn geboortegrond te trekken.

Voor haar liet Rossi een ‘hoog en gelukkig’ kasteel bouwen, dat enerzijds kracht en ongenaakbaarheid moest uitstralen, maar dat een ‘vriendelijk hart’ had, met elegante kamers waar beide geliefden samen konden zijn.

Cortile d’Onore – de binnenplaats van Castello di Torrechiara

Na een kleine klim naar boven, sta je op de Cortile d’Onore. Rondom deze binnenplaats rijzen de kasteelmuren op.

In een hoek van de binnenplaats bekijk je de scuderie, de paardenstallen. Aan de andere zijde ligt de kleine Cappella di San Nicomede, waar ooit een mooi veelluik van Benedetto Bembo te zien was, met Madonna en Kind, Sant’Antonio Abate, San Nicomede en San Pietro Martire. Tegenwoordig wordt dit kunstwerk tentoongesteld in het Castello Sforzesco in Milaan.

Vanaf de binnenplaats zie je de vier stoere hoektorens, die niets van de interne pracht onthullen. Maar als je eenmaal voet over de drempel van het Castello di Torrechiara zet, zul je met open mond door de met fresco’s versierde zalen en kamers lopen die door de torens worden beschermd.

We laten je virtueel alvast meegenieten van de mooiste juweeltjes die je in het Castello di Torrechiara kunt bewonderen.

Sala di Giove – zaal van Jupiter

Vanuit de Cappella di San Nicomede bereik je de eerste zaal van het kasteel, de Sala di Giove. Meteen ben je omringd door kleurrijke grottesche van Cesare Baglioni en zijn collega’s Giovanni Antonio Paganino en Innocenzo Martini.

Vanaf het plafond kijkt Jupiter op je neer. De oppergod zit op een wolk, met een adelaar aan zijn zijde. Een van de muren lijkt wel een volière, met verschillende soorten (water)vogels die zo weg zouden kunnen vliegen. Een mooie prelude voor de volgende zaal!

Sala del Pergolato – zaal van de pergola

Als je deze zaal ziet, lijkt het even alsof je in een groene tuin staat, overdekt met een dichtbegroeide pergola waartussen dikke trossen druiven hangen en wederom veel vogels te zien zijn.

Boven de haard zijn Venus en Mars gevangen in een cameo, naar het voorbeeld van Jacopo Zanguidi in de Galleria Nazionale di Parma.

Sala dei Paesaggi – zaal van de landschappen

Na de druivenranken sta je te midden van verschillende landschappen, tussen allerhande grottesche. Op het plafond zweeft een engel, als voorbode van de volgende zaal.

Sala degli Angeli – zaal van de engelen

Deze kamer is bijna één groot eerbetoon aan de familie Sforza uit Milaan. De kweeperen, de ring met de diamant die een van de putti vasthoudt en de leeuw verwijzen naar deze bondgenoten van Pier Maria Rossi.

Nu denk je misschien: kweeperen? Maar deze vrucht symboliseert de gouden appels die Hercules van de Hesperiden moest stelen.

Sala del Velario – zaal van de luifel

Een velarium was ten tijde van de Romeinen een grote luifel die onder andere bij sportwedstrijden werd gebruikt om de toeschouwers te beschermen tegen de zon. In deze kamer gaat het uiteraard om een geschilderde variant, zodat je net als in de Sala della Pergola het idee hebt buiten te zitten, onder een grote parasol.

Salone degli Stemmi – zaal van de familiewapens

Na een bezoek aan de keuken en de bijbehorende tuin sta je in de Salone degli Stemmi oog in oog met acht indrukwekkende wapenschilden. Herken je de familiewapens van De’ Medici en de Farneses bijvoorbeeld? Ook de kweepeer duikt weer op in deze zaal, die waarschijnlijk werd gebruikt om belangrijke gasten te ontvangen.

Salone degli Acrobati – zaal van de acrobaten

In de Salone degli Acrobati – ook wel de Salone dei Giocalieri genoemd – zie je inderdaad veel acrobaten en andere artiesten hun kunsten opvoeren. Er is hier heel veel te zien, dus neem de tijd om je ogen rond te laten dwalen, van een afbeelding van de Neptunusfontein in Bologna tot spelende dieren, van deuren met trompe l’oeil-effecten tot draken en draperieën.

Ook op de galerij buiten vind je een spel: in de grijze steen is een klein doolhof uitgehakt.

Camera d’Oro – gouden kamer voor de liefde

Een van de mooiste kamers van het Castello di Torrechiara is de Camera d’Oro, de gouden kamer, die bedoeld was als slaapkamer voor Pier Maria en Bianca Pellegrini. De fresco’s die je op de wanden van deze kamer ziet, worden beschouwd als een van de beste voorbeelden van de gotische schilderkunst in Italië.

Met deze gouden kamer wilde Pier Maria Rossi de triomf van de liefde tussen Bianca en zichzelf vieren, maar tegelijk ook het aanzien van de familie Rossi in Parma en omstreken vereeuwigen.

Beide worden gesymboliseerd door een imaginaire reis van Bianca, als pelgrim van de liefde, naar alle bezittingen van de familie Rossi. Alle kastelen en landgoederen zijn zeer waarheidsgetrouw geschilderd, bijna alsof ze door een camera zijn vastgelegd.

Veel van deze kastelen zijn helaas verloren gegaan, maar hier leeft Rossi’s erfenis nog altijd voort. Een uniek staaltje kunst van Benedetto Bembo en/of van zijn broer Gerolamo, die je ogen uiteindelijk naar het plafond leidt, waar de zon haar gouden stralen laat schijnen over een kobaltblauwe hemel.

De Camera d’Oro dankt zijn naam aan de ooit deels met goud bedekte wanden. Een aantal van de terracotta tegeltjes was namelijk ooit voorzien van een laag bladgoud.

Hier en daar zie je nog een klein stukje schitterend goud, helderblauw of warmrood zitten, op een van de wapenschilden van de Rossi’s (een leeuw) of de Pellegrini’s (een valk op een toren), op de gotische letter M met een lint met daarop nunc et semper (nu en altijd) of op de twee verstrengelde harten met daarboven de woorden digne et in aeternum (waardig en voor eeuwig).

Vanuit de Camera d’Oro stap je een brede loggia op, met prachtig uitzicht over de vallei. Ooit was ook deze loggia beschilderd; hier en daar zie je nog resten van landschapsfresco’s.

Van zonsopkomst tot zonsondergang

Na de gouden kamer wachten vier zalen die elk gewijd zijn aan een bepaald moment van de dag, in combinatie met vis- en jachtscènes en plafonds vol vogels. Hoewel zowel de Sala dell’Aurora als de daaropvolgende Sala del Meriggio, Sala del Tramonto en Sala della Sera mooi zijn, vallen ze na het zien van de Camera d’Oro een beetje in het niet…

Praktische informatie voor je bezoek aan Castello di Torrechiara

Het Castello di Torrechiara ligt aan de Strada del Castello 1, in het gehucht Torrechiara (gemeente Langhirano), ongeveer twintig kilometer ten zuiden van Parma.

Het kasteel is van dinsdag tot en met vrijdag geopend van 9.00 tot 15.00 uur (laatste toegang om 14.30 uur).

Op zaterdag, zondag en feestdagen kun je er van 11.00 tot 17.00 uur terecht (laatste toegang om 16.30 uur) maar in het weekend en op feestdagen moet je wel eerst reserveren via 0039-0521355255 (minimaal één dag voor je bezoek). Elke tien minuten mogen dan vijftien bezoekers naar binnen voor een bezoek van drie kwartier.

Een kaartje kost € 5,-. Jongeren van achttien tot en met vijfentwintig jaar betalen slechts € 2,-. Kinderen tot achttien jaar kunnen het kasteel gratis bezoeken. Op de eerste zondag van de maand is de entree voor iedereen gratis.

Wil je het kasteel graag met een gids bezoeken, neem dan contact op met Alice Rossi van ExploraEmilia. Zij vertelt je tijdens een rondleiding graag meer details over de fresco’s in de verschillende kamers en over de historie van het kasteel.

Castello di Torrechiara als filmset

Het Castello di Torrechiara wordt vaak als filmset gebruikt. Dan is het kasteel helaas tijdelijk gesloten voor bezoekers. Een van de bekendste films waarin het kasteel als decor figureert, is Ladyhawke (1985), met onder anderen de Nederlandse Rutger Hauer.

Wandel door de middeleeuwse borgo Torrechiara

Na je bezoek aan het kasteel mag je de middeleeuwse borgo aan de voet van het castello niet overslaan. Het dorpje heeft nog altijd het authentieke stratenplan uit de tijd dat het Castello di Torrechiara werd gebouwd.

Wijn proeven in de buurt van Castello di Torrechiara

De naam van het kasteel komt niet van torre chiara, lichte toren, zoals je wellicht dacht, maar van torciara, een oude wijnpers. In de middeleeuwen strekten zich in dit gebied namelijk al veel wijngaarden uit.

Nog altijd wordt er veel wijn gemaakt rondom het Castello di Torrechiara. Na je bezoek aan het kasteel kun je bijvoorbeeld bij Carra di Casatico terecht voor een proeverij. Ook organiseren ze hier regelmatig een aperitivo in vigna, net als bij Lamoretti en Il Cortile del Castello. Echt een aanrader, want je geniet tijdens je glas wijn van een magisch uitzicht op het kasteel, zeker als de avond valt.

foto’s: Carra di Casatico

Aan tafel bij Agriturismo Al Vigneto

Wij combineerden een bezoek aan het Castello di Torrechiara met een lunch bij Agriturismo Al Vigneto in Barbiano di Felino. Op de kaart vind je veel beroemde streekproducten terug, van Parmigiano Reggiano tot Prosciutto di Parma, van culatello di Zibello tot funghi porcini di Borgotaro en de tartufo nero di Fragno.

De kleine keukenbrigade tovert er de lekkerste gerechten mee op tafel. Wij genoten er als antipasti van bocconcini di zucca e patate (pompoen-aardappelballetjes) op gesmolten Parmigiano Reggiano met crema di balsamico, sformatino di patate e porro (aardappel-preitaartjes) met een saus van zwarte truffel en salsiccia con radicchio rosso e scamorza affumicata (worst met radicchio en gerookte scamorza).

Als primi proefden we de tortelli di zucca (pasta gevuld met pompoen) met Parmezaanse kaas, tortelli di patate con vellutata di porri (pasta gevuld met aardappel, geserveerd met een preisaus), tagliatelle ai porcini en risotto met radicchio rosso en Lambrusco. Stuk voor de stuk gerechten waar we nog vaak aan terugdenken, zo puur en smakelijk waren ze!

In de weekenden, tijdens feestdagen en in het hoogseizoen raden we je aan (tijdig) te reserveren als je hier wil lunchen of dineren. Je kunt ook blijven overnachten; er zijn vier fijne gastenkamers, vernoemd naar druivensoorten als Lambrusco en Malvasia.

Castelli del Ducato

Nog meer kastelen bezoeken? Castello di Torrechiara maakt deel uit van de Castelli del Ducato, net als de Rocca Sanvitale in Fontanellato. Je kunt een mooie route langs een aantal van deze kastelen uitstippelen.