Proef van de sfeer tijdens het Festa del Peperoncino in Diamante

Diamante – een prachtige stad in de regio Calabrië, in het zuiden van Italië – staat vooral bekend om een pittig rood pepertje, de peperoncino.

Marlou bezocht Diamante drie jaar geleden voor het eerst – op zoek naar de beroemde muurschilderingen die het centrum kleur geven – en het was liefde op het eerste gezicht.

Marlou: ‘Ik was meteen verliefd op Diamante. Misschien omdat er best wel wat overeenkomsten zijn met mijn geliefde Vieste, in Puglia. Beide stadjes hebben een eeuwenoud centro storico dat voor een gedeelte op een rots aan zee ligt en de kruip-door-sluip-doorsteegjes en -straatjes waar ik zo van hou ademen dezelfde sfeer.

Accademia Italiana del Peperoncino

Tijdens een van mijn wandelingen ontdekte ik de Accademia Italiana del Peperoncino, die net buiten Diamante ligt, in het Parco Enzo La Valva.

Mijn nieuwsgierigheid was direct gewekt. Ik zocht contact met presidente, voorzitter, Enzo Monaco om meer te weten te komen. Enzo is een Calabrees en net als bijna alle andere Calabresi gek op het rode pepertje. Hij richtte de academie in 1994 op met als doel de ‘pittige cultuur’ te verspreiden.

Zijne Majesteit de Peperoncino

De academie wil vooral bekendheid geven aan het pepertje dat dankzij Columbus in Italië arriveerde. Ook bevordert de academie de studie en het onderzoek naar de productie, de kwaliteiten en alle mogelijke toepassingen van de peperoncino; met bijzondere aandacht voor gastronomie, cosmetica, farmacologie en geneeskunde.

In alle publicaties van de Accademia Italiana del Peperoncino spreken ze trouwens over Sua Maestà il Peperoncino, Zijne Majesteit de Peperoncino.

Meer dan tachtig soorten pepers

Men verdiept zich niet alleen in de tradities en gewoonten die direct of indirect verband houden met dit pepertje. In de orto, moestuin, worden ook meer dan tachtig soorten pepers gekweekt, die hun oorsprong overal ter wereld hebben.

Vincenzo Luraschi is een van de leden van de Accademia del Peperoncino die zich al jaren bezig houdt met het cultiveren van diverse soorten pepers.

In de orto groeien allerlei vormen en kleuren pepers, van geel tot zwart en van oranje tot dieppaars. Op de bordjes prijken de meest waanzinnige namen, met daarachter de SHU uitgedrukt in cijfers.

Van lekker pittig tot extreem heet

SHU staat voor Scoville Heat Units, een schaal voor de pittigheid van de peper. Hiermee wordt de hoeveelheid capsaïcine gemeten, die verantwoordelijk is voor de scherpte.

Deze Schaal van Scoville dankt zijn naam aan Wilbur Scoville, die dit meetinstrument ruim honderd jaar geleden ontwikkelde.

In Scovilles tijd mat men de pittigheid van pepers via een ingewikkeld proces door verdunning van extracten van de pepers. Het aantal keren dat er verdund moet worden tot het moment dat er geen scherpte meer wordt geproefd, geeft de SHU aan. Voor bijvoorbeeld een Jalapeño-peper moest er tot achtduizend keer (!) verdund worden.

Tegenwoordig wordt de hoeveelheid capsaïcine gemeten in laboratoria. Ik zie in de orto getallen van ver boven de tweehonderdduizend voorbijkomen. Om dit in perspectief te zien: veel Nederlanders en Belgen ervaren duizend tot tweeduizend al als pittig!

Van bisschopshoed tot rood duiveltje

Vincenzo is een gepassioneerd man met hart voor de zaak en vertelt in geuren en kleuren over de planten. Hij laat me af en toe een wel heel bijzondere vorm peper zien, zoals de Cappello del Vescovo (‘bisschopshoed’) uit Barbados.

Ook de Diavolicchio uit Diamante groeit en bloeit hier volop. Dit rode duiveltje uit eigen streek met de bekende lange, dunne vorm siert tevens het logo van de Accademia del Peperoncino.

Water, zon en onkruid wieden

De planten vergen weinig onderhoud. Water, zon en onkruid wieden is eigenlijk alles. De natuurlijke kas achter de orto, zoals Vincenzo de grote bergwand noemt, zorgt ervoor dat dit stukje land altijd op temperatuur blijft, ook als het ‘s avonds afkoelt.

Ongedierte is er op een paar lastige everzwijnen na niet en de cinghiali houden ze door grote hekken tegenwoordig goed buiten. Bovendien doen die zich liever tegoed aan druiven en groente dan aan de pittige pepers.

We wandelen verder tot ik alles gezien heb en ik bewonder de eeuwenoude fruitbomen die her en der tussen de peperplanten staan. Vincenzo drukt me een paar rijpe peren in de hand en we gaan naar binnen voor een caffè.

Presidente Enzo Monaco is er helaas niet, maar ik mag wel zijn kantoor zien, waar natuurlijk de nodige peperoncino-gadgets prijken.

Het gebouw is niet alleen de zetel voor het bestuur en de administratie van de Accademia Italiana del Peperoncino, maar wordt tevens gebruikt voor bijeenkomsten, lezingen, onderwijs en research. L’Università del Gusto heeft er een eigen kookstudio.

Nooit in de zon gedroogd

Vincenzo laat me zien hoe de zaadjes uit de pepers worden gehaald, die binnen hebben liggen drogen. ‘Ze mogen nooit in de zon drogen, want dan komt er condens in de pepers na afkoeling.’

Met een zakje vol verschillende pepertjes en wat gemalen peperoncino neem ik afscheid van deze bijzondere plek, waar ik drie jaar geleden toevallig op stuitte. Tijd voor de feestelijkheden rondom de peperoncino!

Festival del Peperoncino in Diamante

Elk jaar in september wordt in Diamante het Festival del Peperoncino georganiseerd. Mijn persoonlijke missie werd de dertigste editie bij te wonen, die van 7 tot 11 september 2022 groots werd gevierd, om er verslag van te doen.

Mijn aanhoudende interesse werd beloond en na veel contact met Enzo Monaco reisde ik op uitnodiging van de Accademia Italiana del Peperoncino terug naar Diamante.

Al dertig jaar lang is acteur Gianni Pellegrino tijdens het festival de Koning van de Peperoncino. Hij zwaait de scepter over de stad en je ziet hem overal opduiken.

Eén groot feest

Wanneer ik de eerste avond via de oude brug het centrum binnenwandel, geniet ik van de prachtige versieringen, verlichte pepers en de cijfers dertig die overal te zien zijn.

Diamante is een pittoresk plaatsje en ik had me aan de hand van foto’s van eerdere edities al een voorstelling gemaakt hoe het zou zijn tijdens dit feest, maar de werkelijkheid overtreft mijn verwachtingen.

Uitgelaten bezoekers, overal muziek en straattheater, dans en ertussendoor laverende obers om de bestellingen bij de vele terrasjes af te leveren. En – niet onbelangrijk – overal gratis toegang. Te voet komen is aan te raden, want het is ondanks de aanwezige vrijwillige verkeersleiders één grote chaos.

Het festival is verdeeld over diverse locaties in Diamante. Aan de lungofiume, de strook langs de rivier, in het onderste gedeelte van de stad, staan de eetkramen, met lange tafels en live muziek.

Aan de lungomare van Diamante, in het hoger gelegen deel, staan kraampjes waar je werkelijk alles kunt proeven en kopen wat maar met de kleine pittige naamgever van dit feest te maken heeft.

Kampioen peperoncini eten

Er zijn verkiezingen, artiesten, lezingen, films, muziek en het hoogtepunt is het Campionato Italiano Mangiatori di Peperoncino, het landelijk kampioenschap pepers eten, dat plaatsvindt op het hoofdpodium bij de Villa Comunale. Daar wil ik natuurlijk bij zijn.

Op zaterdagavond kreeg ik een ereplaats op het podium, om alles goed te kunnen volgen. Op het allerlaatste moment werd ik bovendien gebombardeerd tot jurylid.

Voor aanvang zie ik de bordjes met vers gesneden rauwe pepers al klaar staan, met precies vijftig gram per bordje. De opdracht is simpel: wie de meeste bordjes leeg eet, wint. Het record staat op één kilo en vijftig gram.

Naast mij zit een arts die samen met twee ambulanceverpleegkundigen medisch toezicht houdt. Hij vertelt dat de deelnemers gewend zijn rauwe pepers te eten en vaker aan kampioenschappen meedoen, maar dat ze tijdens en ook na de wedstrijd gevolgd worden om te kijken of alles goed gaat.

Er is nog nooit iets geks gebeurd. Het blijft bij na de wedstrijd soms extra veel melk drinken en eventueel wat carbone vegetale eten.

Popolo piccante

De koning van de Peperoncino presenteert deze avond en spreekt het uitzinnige publiek voortdurend aan met de woorden popolo piccante. Met veel bombarie en bijbehorende muziek worden de deelnemers aan de wedstrijd bekend gemaakt en op het podium geroepen.

Ze nemen plaats aan een lange tafel waar de bordjes zullen worden aangereikt. De stukjes rauwe peper worden desgewenst gegeten met een beetje brood en olijfolie, niks anders.

Dit jaar is het extra spannend. De kampioen van de laatste vijf jaar doet namelijk niet mee en dus hebben de anderen eindelijk een kans, zo vertelt Manuela, de eigenaresse van B&B Le Quattro Rose, mijn onderkomen op loopafstand van het centrum. Manuela is goed op de hoogte, want de voormalig kampioen logeerde altijd in haar B&B.

Gladiatori piccanti

De wedstrijd zelf is inderdaad een waanzinnig gebeuren. Na het officiële startsein volgt het live commentaar van de Koning van de Peperoncino. Hij roept wanneer een kandidaat zijn zoveelste bordje leeg heeft en zorgt ervoor dat het publiek de gladiatori piccanti aanmoedigt. Ieder heeft zijn eigen favoriet. De juryleden lopen rond de tafel, controleren de leeggegeten bordjes en reiken nieuwe aan.

Na de allerlaatste controle blijkt dat er twee deelnemers precies evenveel gegeten hebben, iets meer dan zevenhonderd gram: Vito Cassano en Carmelo Francavilla. Er is maar één kroon, dus die wordt gedeeld.

Er volgen fotomomenten, de chaos op het podium is compleet. Ik moet dringen om ook een foto van het winnende stel te krijgen. Gelukkig grijpt de Koning van de Peperoncino in en na zijn woorden ‘foto per la Olandese’ heb ik mijn shot.

Ondertussen gooien de leden van de Accademia Italiana del Peperoncino bossen met pepertjes het publiek in. Het lijkt wel de finale van het Songfestival!

Na afloop verlaat ik het podium. Ik neem een zijstraat en ben blij dat ik de weg ken, want via de hoofdroutes is er geen doorkomen aan. Wat een waanzinnige avond!

De ochtend erna mag ik uitgebreid verslag uitbrengen aan een aantal toeristen uit Puglia die ook aan het zwembad van de B&B liggen en het peperoncino-kampioenschap gemist hebben.

Peperoncino Blues

De laatste avond van het Festival del Peperoncino loop ik nog even de stad in. Ik heb een afscheidsonderonsje met de Koning van de Peperoncino. Hij vertelt me dat hij meerdere keren per jaar als peperoncino-koning optreedt, op verschillende festivals in heel Italië.

Na zo’n week is hij doodmoe omdat iedereen hem aanspreekt en met hem op de foto wil. Maar hij geniet er duidelijk ook volop van. Ik ontkom evenmin aan een fotomoment met deze pittige koning van Diamante.

Ook krijg ik een cd, de Peperoncino Blues, door hemzelf geschreven en gezongen. Ik beloof hem de liedjes uit mijn hoofd te leren voor ik terugkeer naar Diamante voor het volgende festival.’