Heerlijk nieuws voor Italië, want Unesco heeft de Italiaanse keuken vandaag officieel toegevoegd aan de lijst van immaterieel cultureel erfgoed. Nadat eerder onder meer de Napolitaanse pizza en het mediterrane dieet werden aangemerkt als cultureel erfgoed, geldt dit nu voor de héle Italiaanse keuken.
Primeur voor de Italiaanse keuken
Daarmee heeft Italië een primeur, want het is voor het eerst dat een gehele nationale keuken wordt erkend als Unesco-erfgoed. Daarbij gaat het overigens niet om Italiaanse gerechten als carbonara of risotto, maar om de cultuur die in Italië met het culinaire erfgoed verbonden is, om de tijd nemen om samen te koken en te eten, vaak volgens vaste rituelen en tradities, ook al kunnen die van regio tot regio verschillen.
‘Ogni regione custodisce una propria grammatica del gusto.’
Massimo Bottura
Denk aan de nog altijd op veel plaatsen heilige pranzo della domenica, de kunst van het maken van pasta die van generatie op generatie wordt doorgegeven, het gebruik van verse seizoensingrediënten en de vele producten die slechts binnen bepaalde gebieden gemaakt mogen worden, zoals Parmezaanse kaas, buffelmozzarella en prosciutto di San Daniele.
Het besluit viel vandaag in New Delhi, waar het Comité voor de bescherming van het immaterieel cultureel erfgoed bijeenkwam, maar Italië diende twee jaar geleden al de aanvraag in om de Italiaanse eetcultuur op te nemen, vanwege de sociale cohesie en gemeenschappelijke tradities die eraan ten grondslag liggen.
Magisch mozaïek van internationale invloeden
In Italië is eten niet iets wat je zomaar even doet, tussen de bedrijven door, gedachteloos en snel. Het is een onmisbaar onderdeel van de Italiaanse cultuur, een moment om even te vertragen, op te laden en samen te zijn.
De Italiaanse keuken is de gerimpelde hand die al jaren lang deeg kneedt, de saus die pruttelt, de zondagse lunch, de verhalen over eten, een barista die een perfect kopje koffie zet, de discussie over wat nu het échte recept voor ragù is, kinderen die een groot bord spaghetti verorberen, de vele sagra’s om culinaire lekkernijen te vieren…
Wie ooit met een Italiaan over eten heeft gepraat, weet dat het als een rode draad door de dag, de week, het jaar en het leven van de Italianen loopt. Als we in Italië zijn, komt er op elk moment van de dag wel een culinair onderwerp ter tafel, soms met verhitte discussies over hoe het nu precies zit met die pastavulling, die saus of de herkomst van een gerecht, maar altijd met passie, plezier en trots verteld of verdedigd.
De Italiaanse keuken is een mozaïek van kennis, van dialogen en van internationale invloeden. Denk maar eens aan de befaamde spaghetti al pomodoro of de geliefde Siciliaanse cannoli. Het is een magische mix die een reis door Italië elke keer opnieuw onvergetelijk maakt.
Artusi’s manifest voor de Italiaanse keuken
Eind negentiende eeuw publiceert Pellegrino Artusi La scienza in cucina e l’arte di mangiar bene, in het Nederlands vertaald als De wetenschap in de keuken en de kunst om goed te eten, een kookboek met meer dan vierhonderd recepten, vergezeld van verhalen en anekdotes.
Artusi’s boek is in de loop der tijd een manifest van de Italiaanse keuken geworden. Het beschrijft namelijk niet alleen hoe je een bepaald gerecht maakt, maar vertelt ook wat de Italiaanse keuken echt kenmerkt: tradities, gewoontes, invloeden maar ook en vooral vindingrijkheid en samenzijn.
In haar historische roman Het perfecte recept laat Saskia zien hoe groot Artusi’s liefde voor de regionale keuken was en hoe hij het mozaïek aan smaken in het nog prille Italië waardeerde en toejuichte.
Waardering voor de ziel van de Italiaanse keuken
Artusi’s principes, die hij in een van de succesvolle edities optekende als een soort van tien geboden, zijn dezelfde principes die ten grondslag liggen aan het dossier dat het Ministerie van Cultuur heeft ingediend voor de kandidatuur van de Italiaanse keuken als immaterieel erfgoed van Unesco: het idee dat de Italiaanse gastronomie meer is dan slechts een verzameling recepten. Het gaat om gezamenlijke rituelen en een kennis die de identiteit van Italië en de Italianen bepalen.
Maar het betekent ook, zo laten de initiatiefnemers tot de Unesco-erkenning weten, dat de Italianen een collectieve verantwoordelijkheid hebben om te beschermen wat ze hebben geërfd en dat tegelijkertijd op een duurzame manier verder te ontwikkelen.
De erkenning door Unesco is een waardering van de ziel van de Italiaanse eetcultuur, zowel thuis als buiten de deur, van de eenvoud van Italiaanse gerechten en hun sublieme ingrediënten, in nauwe relatie met de streek van herkomst.
Liefde uiten door middel van eten is een kunst die de Italianen al eeuwenlang perfect beheersen, met een extra kneepje liefde na deze officiële erkenning tot werelderfgoed.
‘Quando il gusto incontra la memoria non è più solo cucina: è cultura, è l’Italia che ogni giorno si rinnova cucinando per amore.’
Massimo Bottura
Meer lezen over de Italiaanse keuken?
Duik dan in deze verrukkelijke tips en verhalen:
*ontdek het culinaire ritme van een Italiaanse dag
*bezoek de mooiste culinaire musea in Noord-Italië, in Midden-Italië en in Zuid-Italië
*ontdek de geschiedenis van de Italiaanse keuken in het Museo della Cucina in Rome
*verzamel de kleurrijke Buon Ricordo-borden op een smakelijke reis door Italië
*de goddelijke legende rondom tortellini
*bestel deze culinaire gerechten die zijn vernoemd naar Italianen
*lees een kleine geschiedenis van pasta
*ontdek dat het traditionele recept voor tagliatelle recent toch werd aangepast
*ontdek welke soorten restaurants er in Italië zijn
Al onze culinaire artikelen, inclusief recepten, vind je op deze pagina. Recente culinaire aanraders in het Italiaans zijn onder andere Tutti a tavola- perchè la cucina italiana è un patrimonio dell’umanità, Basta una goccia – storie di gastronome ribelli, Sugo – perchè il cibo della nonna è importante quanto un piatto stellato en Il pranzo della domenica – viaggio sentimentale nella cucina delle nonne.
