In heel Italië zijn er in december schitterende kerststallen te vinden. We tippen een paar bijzondere exemplaren die zeker de moeite van een kijkje waard zijn, van de drijvende Presepe della Marineria in Cesenatico tot de kleurrijke kerststal in het Museo San Martino in Napels en de levende kerststal in de Sassi van Matera.
Drijvende kerststal in Cesenatico (Emilia-Romagna)
In de haven van Cesenatico vormen prachtige historische boten de basis voor een drijvende kerststal, met levensgrote beelden die het kerstverhaal vertellen in een maritieme context.
De Presepe della Marineria wordt elk jaar opnieuw opgebouwd door de gemeente Cesenatico, al sinds 1986. De beelden zijn van de hand van Maurizio Bertoni en Mino Savadori, naar een ontwerp van Tinin Mantegazza en een idee van Guerrino Gardini.
Naast de heilige familie en de drie koningen vervaardigden zij ook Sint-Jakob, de patroonheilige van Cesenatico. In de loop der jaren zijn er nog veel meer personages bijgekomen, om het leven van de lokale zeevaarders te verbeelden, zoals een poppenspeler vissers, de piadinaia en een accordeonspeler.
In totaal zijn er meer dan vijftig figuren te zien. De gezichten, handen, voeten en alle zichtbare delen van de beelden zijn uit alpendennenhout gesneden. De kleuren zijn dezelfde als die waarmee de zeilen werden geverfd en de was die wordt gebruikt voor de figuren is precies dezelfde als die werd gebruikt om ooit het tuigage soepel te houden.
Kerststallen op het water in Comacchio (Emilia-Romagna)
De kanalen van Comacchio vormen eveneens het decor voor drijvende kerststallen, verborgen onder de vele bruggen, zoals de iconische Trepponti, de Ponte di Borgo en de Ponte degli Sbirri. Via deze link vind je alle details.
foto’s: Natale a Comacchio
Verzonken kerststal in het Lago Maggiore (Lombardije)
In Italië vind je niet alleen kerststallen óp het water, maar ook onder water, onder meer in Laveno-Mombello, aan het Lago Maggiore. Op een diepte van ongeveer drie meter staan levensgrote kerststalfiguren, die dankzij ingenieuze verlichting ook boven water goed te zien zijn.
Presepe sommerso in Peschiera del Garda (Veneto)
Ook onder het wateroppervlak van het Gardameer schitteren Maria en Jozef. Sinds 1980 wordt hier elk jaar door de duikers van de Sub Club Peschiera een kerststal geplaatst. Op kerstavond volgt tijdens een plechtige ceremonie het kindje Jezus, dat door een van de duikers in de kribbe wordt gelegd.
Als je in aanloop naar kerst aan het Gardameer bent, mag je naast de presepe sommerso in Pechiera del Garda ook de drijvende kerststal van Desenzano del Garda niet overslaan.
foto’s: An Beirens | B&B Carpe Diem
Kerststal van vijftienduizend lichtjes in Cinque Terre (Ligurië)
In Manarola, een van de dorpjes van Cinque Terre, schitteren elk jaar in december driehonderd (!) kerststalfiguren, ontworpen en gebouwd door Mario Andreoli. Deze oud-spoorwegbeambte begon al in 1976 met zijn unieke kerststal.
Na dertig jaar lukt het hem met de kerststal de hele heuvel bij Manarola te bedekken. In deze blog bekijk je meer foto’s van deze kleurrijke kerststal, met in totaal zo’n vijftienduizend lichtjes die samen Maria, Jozef en het kindje Jezus maar ook vissers en vissen vormen.
Kerststallen van de Kapucijner monniken in Genua (Ligurië)
Het Museo dei Cappuccini in Genua zet kerststallen in het zonnetje tijdens de tentoonstelling Natale in luce – i presepi dei Cappuccini tra fede e storia, met unieke meesterwerken, waaronder de magische en eeuwenoude mechanische kerststal van Franco Curti, die al sinds de jaren dertig perfect functioneert!
foto’s: Natale in luce | Museo dei Cappuccini
Sprookjeskerststal van Emanuele Luzzati in Turijn (Piemonte)
De kerststal van kunstenaar Emanuele Luzzati uit Genua is een onmisbaar onderdeel van Kerstmis in Turijn. Het is een spektakel van kerst- en sprookjesfiguren waar je ook als volwassene nog stil van wordt.
In de loop der jaren is de kerststal op verschillende locaties te zien geweest, waaronder op Piazza Carlo Felice, Piazza Castello (op onderstaande foto’s) en Piazza Cavour. Dit jaar streek de kerststal van Luzzati neer in de Giardini Sambuy.
Kerststal van Signor Canonica in een kerkkelder in Turijn (Piemonte)
Turijn kent meer bijzondere kerststallen. Zo vind je verscholen in de kelder van de Santissima Annunziata een van de mooiste en grootste kerststallen van heel Italië! Meer dan tweehonderd beelden geven een bijna levensechte voorstelling van Jezus’ geboorte.
Dit sfeervolle schouwspel is een creatie van Signor Canonica, een filmregisseur uit het begin van de twintigste eeuw.
De prachtige gedetailleerde Presepe di Cavallermaggiore (Piemonte)
In Cavallermaggiore (provincie Cuneo) wordt al meer dan veertig jaar een enorme mechanische kerststal gebouwd op een oppervlakte van meer dan tweehonderd vierkante meter, waaraan een tiental vrijwilligers meer dan drie maanden lang werkt.
De Presepe di Cavallermaggiore is zo groot dat je er als bezoeker doorheen kunt lopen en zo totaal onverwachte hoeken en perspectieven kunt ontdekken.
De oudste beelden dateren uit de achttiende eeuw, hebben glazen ogen en zijn met veel oog voor detail gebeeldhouwd, terwijl de beelden uit de negentiende eeuw, die iets kleiner en minder gedetailleerd zijn, beweegbare ledematen hebben en zich gemakkelijker lenen voor mechanisatie.
Elk jaar wordt de kerststal uitgebreid, door nieuwe huizen en verschillende personages toe te voegen, zodat deze altijd origineel en innovatief blijft.
foto’s: Presepe di Cavallermaggiore
Kerststal van gouden zand in Lignano Sabbiadoro (Friuli-Venezia Giulia)
In Lignano Sabbiadoro bouwen ze elk jaar een gedetailleerde kerststal van zand. Van meer dan vijftienhonderd ton zand, om precies te zijn, gemaakt door artiesten uit heel Europa.
In 2025 heeft de kerststal van Lignano Sabbiadoro Maria als thema, met een verhalend parcours met de moeder van Jezus in de hoofdrol. Tijdens eerdere edities kwamen onder meer Dante en Da Vinci aan bod.
foto’s: Presepe Lignano
Nog meer kerststallen van zand bewonder je in Jesolo, Rimini en Bellaria Igea Marina.
Kleurrijke Unesco-kerststallen uit Krakau in Florence (Toscane)
Tot 6 januari 2026 viert de kerk van Santa Felicita in Florence de veertigste verjaardag van haar stedenband met Krakau met een tentoonstelling van de beroemde kerststallen uit Krakau, die door Unesco zijn erkend als immaterieel cultureel erfgoed.
Deze ambachtelijke meesterwerken, die de historische architectuur van Krakau combineren met de kerststal en figuren uit de Poolse traditie, bieden een uniek perspectief dat rijk is aan historische details.
foto’s: Comune di Firenze
Presepe met gehaakte personages in Cerreto Guidi (Toscane)
In het Toscaanse Cerreto Guidi wordt elk jaar een volledig met de hand gehaakte presepe uitgestald, met meer dan honderdvijftig figuren. Daarmee is het de grootste kerststal van Italië die op deze ambachtelijke manier is gemaakt, met een lengte van bijna dertig meter.
Elk personage is gemaakt door een van de tientallen vrijwilligers uit het dorp, de zogenaamde Dame dell’Uncinetto, met minutieus vormgegeven Toscaanse details, zoals zwaluwen, zonnebloemen en zelfs Leonardo da Vinci.
Deze unieke kerststal maakt deel uit van de Via dei Presepi, een betoverende route langs meerdere handgemaakte kerststallen, symbool van creativiteit en traditie, perfect om je onder te dompelen in de magie van Kerstmis.
foto’s: Dame dell’Uncinetto
Kerststal van ijs en museum vol kerststallen in Massa Martana (Umbrië)
Misschien nog wel passender bij deze tijd van het jaar is de kerststal van ijs, il presepe di ghiaccio. Die vind je in Massa Martana. Dit keer is deze ijzige stal opgedragen aan Carlo Acutis, die eerder dit jaar heilig werd verklaard, voorgaande jaren lieten de makers zich onder meer inspireren door de fresco’s van Giotto en Perugino.
In Massa Martana kun je ook andere kerststallen bewonderen, in het Museo Italiano Presepi d’Arte, in het klooster Santa Maria della Pace, naast de gelijknamige kerk.
Meer dan vijftien regio’s zijn vertegenwoordigd, met kerststallen van meer dan zeventig verschillende kunstenaars, die gebruik maakten van een breed scala aan materialen, variërend van hout, carta pesta (papier-maché) en keramiek tot macramé, haakwerk en gebreide wol. Verschillende scènes zijn geïnspireerd op belangrijke kunstwerken van Gentile da Fabriano, Giorgione en Perugino.
foto’s: Museo Italiano Presepi d’Arte
Kerststal van de Romeinse straatvegers (Lazio)
De medewerkers van de Romeinse AMA, de stadsschoonmaakdienst, hebben in hun depot een schitterende kerststal gebouwd, die door de Romeinen de Presepe dei Netturbini, ‘kerststal van de straatvegers’, is gedoopt. In deze blog lichten we deze unieke kerststal in detail voor je uit.
De allereerste kerststal in Greccio (Lazio)
Wist je dat de oorsprong van de kerststal in het dorpje Greccio ligt? Dankzij Tommaso da Celano, die het evenement beschreef, weten we precies hoe de eerste kerststal eruit heeft gezien.
In 1223 kreeg Franciscus van Assisi van de paus toestemming om tijdens de kerstnacht buiten in de natuur de mis te vieren. De eerste Franciscaner monniken hadden in Greccio een klein klooster, met daar vlakbij een grot die Franciscus herinnerde aan de Geboortegrot in Bethlehem.
In deze grot maakte hij een kerststal, een ware replica van de stal in Bethlehem, met een echte voederbak als kribbe voor Jezus, met levende figuren en zelfs een echte ezel en een os. Dit alles om het kerstverhaal zo realistisch mogelijk uit te beelden.
Inwoners van naburige plaatsen werden uitgenodigd voor de Heilige Mis, die werd opgedragen voor de kribbe. Tijdens de mis predikte Franciscus over de nederigheid en armoede van Jezus, nam hij een slapend kind uit de kribbe en wekte het.
Deze eerste kerststal van Franciscus werd prachtig gedetailleerd weergegeven door Giotto op zijn frescocyclus in de San Francesco te Assisi en wordt in Greccio nog elk jaar herdacht met een levende kerststal, dit keer op kerstavond (24 december vanaf 22.30 uur) en vervolgens op 26, 27 en 28 december en op 1, 3, 4 en 6 januari (steeds om 17.40 uur).
Ook leuk om te bezoeken in Greccio is het Museo Internazionale del Presepe, met een grote collectie kerststallen.
Van een gigantische kerststal tot goddelijke miniaturen in Napels (Campanië)
In Napels vind je op elke straathoek wel een kerststal, ook als ’s zomers de mussen van het dak vallen. Een van de mooiste is de Cuciniello-kerststal van het Museo di San Martino in Napels, die is vernoemd naar architect Michele Cuciniello, die zijn kerststal aan het museum naliet, waarbij hij zelf voor de setting zorgde, met prachtige schilderingen en sprookjesachtige verlichting.
De kerststal verrees in de eetzaal van de monniken, waar hij in 1879 voor het eerst bewonderd werd. Tegenwoordig neemt hij een hele zaal van het Museo di Sant Martino in beslag, waar je er als bezoeker eigenlijk niet op uitgekeken raakt.
Het museum omvat ook een van de grootste collecties kerststallen en losse pastori, kerststalfiguren, van Napels, met onder meer originele beelden van de hand van Giuseppe Sanmartino (die ook de Cristo Velato in de Cappella Sansevero maakte), die tot in het kleinste detail met de hand vervaardigd zijn.
Ook zie je er echte miniatuur-kerststallen, net als in het Museo Divino in het historisch centrum van Napels.
© foto’s: Giorgio Cossu | Museo Divino
Presepe vivente in de straatjes van Vaccheria (Campanië)
Napels en omstreken staat bekend om de traditie van de uitgebreide kerststal, met naast Maria, Jozef, engelen, herders en koningen ook pizzabakkers, bedelaars, voetballers en beroemdheden rondom de kribbe, zoals je in dit artikel kunt lezen.
In Vaccheria komen al deze figuren tot leven, in een parcours van ongeveer een kilometer dat door de smalle straatjes en het omliggende bos slingert (te zien op 26, 27 en 28 december 2025 en op 4, 5 en 6 januari 2026, van 16.30 tot 19.30 uur).
De klassieke Napolitaanse kerststal wordt opnieuw gepresenteerd met bijzondere aandacht voor de lokale gebruiken en gewoonten uit de achttiende eeuw. Voor de volledig met de hand vervaardigde kostuums wordt gebruikgemaakt van de kostbare stoffen van San Leucio.
foto’s: Comune di Vaccheria
Verhalen uit het leven van Jezus in de prachtige kerststal van Vibonati (Campanië)
In het Museo Logos in Vibonati kun je zevenentwintig taferelen bewonderen uit het leven van Jezus en het dagelijks leven in die tijd, in de sfeer van een Napolitaanse kerststal.
Het is daarmee veel meer dan een traditionele kerststal, die alleen het tafereel van de geboorte in de stal met scènes uit het dagelijks leven uit die tijd laat zien. In het museum wordt het leven van Jezus in vijftien taferelen uitgebeeld, vanaf de komst van de drie wijzen uit het oosten tot de wederopstanding uit het graf.
Het museum laat ook het ontstaan van de katholieke kerk zien, met als start een scène van wagenrennen in het Circus Maximus in het oude Rome en als einde het Sint-Pietersplein met paus Franciscus en de Zwitserse Garde. In deze blog ontdek je meer details.
foto’s: Museo Logos
Levende kerststal in de Sassi van Matera (Basilicata)
Misschien wel het mooiste decor voor een levende kerststal vormen de Sassi (grotwoningen) van Matera. Het altijd al bijzondere stadje in Basilicata afficheert zichzelf in december als ‘het Galilea van tweeduizend jaar geleden’.
Naast Maria, Jozef en het pasgeboren kindje ontmoet je veel figuranten die je inderdaad het gevoel geven dat je ruim tweeduizend jaar terug in de tijd bent gereisd, met de kribbe als stralend eindpunt.
foto’s: Alexandra Korey | ArtTrav
Deze video van de vijfde editie van de levende kerststal (in 2015) geeft de magische sfeer mooi weer:
Ook elders kun je een presepe vivente, levende kerststal, bezoeken, bijvoorbeeld in Equi Terme (Toscane), in Emilia-Romagna, in Rivisondoli (Abruzzo) en in de Grotta Mangiapane in Custonaci (Sicilië).
foto’s: Presepe vivente di Custonaci
Kerststallen in de Italiaanse kunst
Ook mooi om te bekijken: de mooiste kerststallen in de Italiaanse kunst, vereeuwigd door onder anderen Botticelli, Caravaggio, Da Vinci en Giotto.
