Tijdens een bezoek aan Orvieto gaat alle aandacht naar de meer dan indrukwekkende Duomo, de grote trots van deze stad in het zuiden van Umbrië. Je staat met open mond te kijken naar de tot in het kleinste detail versierde deuren en de kleurrijke mozaïeken, waarover dankzij de volop schijnende zon een gouden gloed hangt.
Fantastische façade
Vooral op de façade is er veel moois te zien. Zo’n twintig kunstenaars hebben een bijdrage geleverd aan de voorgevel zoals die je nu tegemoet schittert. We bekijken de mooiste stukken in detail.
Allereerst de bas-reliëfs die zijn gemaakt door Lorenzo Maitani, een kunstenaar die afkomstig was uit Siena. Hij toont zeer tot de verbeelding sprekende scènes van Het Laatste Oordeel, maar daarnaast zie je bijvoorbeeld ook de schepping, met Adam en Eva, maar ook taferelen uit het Nieuwe Testament, van de hand van onder andere Nino en Andrea Pisano.
Bewonder ook de rosone, het roosvenster, een werk van Andrea di Cione, die beter bekend is onder zijn bijnaam Orcagna. De mozaïeken rondom het venster zijn van de hand van Piero di Puccio, die hier Sant’Agostino, San Gregorio Magno, San Girolamo en Sant’Ambrogio afbeeldden. Vanuit de twaalf nissen (zes aan beide kanten van het venster) kijken twaalf profeten op je neer.
Nadat het roosvenster voltooid was, lagen de werkzaamheden lange tijd stil. Pas na een paar jaar werden de twaalf nissen boven het raam geplaatst. Ook dit is het werk van een kunstenaar uit Siena, Antonio Federighi. De beelden in de nissen, de twaalf apostelen, werden nog weer later geplaatst.
Schitterende mozaïeken
De kleurrijke mozaïeken lijken vooral op een zonnige dag licht te geven. In het midden, hoog boven je, zie je allereerst de kroning van Maria.
Een verdieping lager schittert links een mozaïek met de bruiloft van Maria en rechts de opdracht van Maria in de tempel. Boven de ingangen van de kerk zie je links de doop van Christus, in het midden de hemelvaart van Maria en rechts de geboorte van Maria. Eromheen zie je de Annunciatie, de apostelen die in extase zijn vanwege Maria’s hemelvaart en Joachim en Anna.
Helaas zijn de mozaïeken die je nu ziet allemaal kopieën. Van de originelen is er weinig meer over, slechts één stuk mozaïek van de geboorte van Maria is bewaard gebleven. Het is niet te bewonderen in Orvieto zelf, je moet ervoor naar het Victoria and Albert Museum in Londen.
Bronzen beelden
De vier bronzen beelden boven het portaal zijn van de hand van Lorenzo Maitani en zijn zoon Vitale. Ze staan symbool voor de vier evangelisten. Van links naar rechts zien we een engel (Mattheüs), een leeuw (Marcus), een adelaar (Johannes) en een stier (Lucas).
Ook de bronzen engelen die als het ware de gordijnen openen om het marmeren standbeeld van Madonna met Kind te laten zien, zijn van de hand van de Maitani’s. Het bronzen lam voor het roosvenster is echter van de hand van Matteo di Ugolino, een kunstenaar uit Bologna.
Maar ook andere details van de façade zijn te mooi om niet vast te leggen:
Bewonder de fresco’s in de Duomo van Orvieto
Als je nog meer moois wil zien, moet je de Duomo ook van binnen bewonderen. Vanwege de schitterende fresco’s die er te zien zijn, moet je wel een kaartje kopen. Via deze link vind je alle informatie over openingstijden, ticketprijzen etc.
Het hoogtepunt van de kerk is de Cappella di San Brizio, met prachtige schilderingen die Het Laatste Oordeel verbeelden. Beato Angelico en Benozzo Gozzoli doopten hier in 1447 voor het eerst hun penseel in de verf, maar zij werkten er niet lang aan. Het is vooral dankzij de uit Toscane afkomstige schilder Luca Signorelli dat we hier nu naar een uniek kunstwerk kijken.
Luca Signorelli (1441-1523) werd geboren in het Toscaanse Cortona. Hij ging in de leer bij Piero della Francesca. Al op jonge leeftijd werkte hij samen met Perugino aan Het testament van Mozes in de Sixtijnse Kapel. Toen Botticelli, Ghirlandaio, Perugino en Rosselli in 1482 hun werk in de Sixtijnse Kapel de rug toekeerden, waarschijnlijk vanwege de trage betaling van hun werkzaamheden, werd Luca Signorelli naar Rome gemaand om de frescocyclus op de muren van de kapel te voltooien.
Vervolgens keerde Signorelli terug naar Toscane, waar hij een prachtige Annunciatie vervaardigde in een kerk in Volterra. Ook voorzag hij de kloostergang van de Abbazia di San Oliveto Maggiore, een prachtige abdij in de buurt van Siena, van fresco’s met scènes uit het leven van de Heilige Benedictus.
Cappella San Brizio – Signorelli’s schitterende fresco’s
Signorelli overtrof zichzelf in de San Brizio-kapel in de Duomo van Orvieto waar hij, geïnspireerd door Dantes Divina Commedia, Het Laatste Oordeel schilderde. We geven graag een kleine rondleiding door de kapel, zodat jullie een idee krijgen van wat voor moois zich daar bevindt.
De frescocyclus begint (direct links van de ingang) met de preek van de Antichrist, oftewel de ultieme manifestatie van het kwaad in een menselijk wezen. Wie een snelle blik op de fresco werpt, denkt in eerste instantie Jezus te zien preken, maar als je beter kijkt zie je dat de duivel rechts achter hem in zijn oor fluistert en zijn armen beweegt, als ware de prediker een poppenkastpop.
Een zelfportret van Luca Signorelli
In de menigte bevinden zich veel mensen die het laatste oordeel moeten vrezen, zoals een prostituee (voor de kijker links van de Antichrist, met een rode jurk en een blauwe omslagdoek). Helemaal links in de hoek zie je twee in het zwart geklede mannen, die alles van een afstandje bekijken.
De man met baret is een zelfportret van Luca Signorelli, met direct achter hem Beato Angelico, die als eerste in de San Brizio-kapel aan het werk was gegaan.
Onder toeziend oog van de meester wandelen we naar de tweede scène, het Einde der Tijden, dat is geschilderd op de wand rondom de ingang. David en de Sybille Eritrea zien hoe het is gesteld met de mensheid en moeten constateren dat de dag van toorn (dies irae) onafwendbaar is.
‘Dag der toorn, o die dag
zal de wereld in de as vergaan
zoals voorzegd door David en de Sibylle.
Welk een angst zal er zijn
wanneer de rechter zal komen
om alles streng te oordelen.’
Bijzondere kijk op het leven na de dood
De volgende scène, rechts van de ingang biedt een bijzonder perspectief op het leven na de dood. De doden wandelen niet door een hemelpoort, maar worstelen zich uit een witte onderlaag (wolken? ijs? klei?). Hun botten worden onder toeziend oog van twee grote engelen voorzien van spieren en huid.
Maar dan! Op het fresco boven het altaar wordt het menens. Hier wordt de scheiding gemaakt die een mens (althans in die tijd) zijn hele leven vreest. Hoog boven de overledenen troont Christus die het laatste oordeel moet vellen (waarbij de oplettende kijker heeft gezien dat dit een andere stijl is, namelijk die van Beato Angelico).
Links de gelukkigen, die naar het paradijs mogen. Rechts een zootje ongeregeld, wachtend op vagevuur en hel:
Inspiratie voor Michelangelo’s Laatste Oordeel in de Sixtijnse Kapel
Bij het volgende fresco zijn we midden in de hel beland. Signorelli is er bijzonder goed in geslaagd een gruwelijke sfeer te schetsen. Volgens de overlevering zou zelfs de grote Michelangelo dit fresco tot in detail hebben bestudeerd, voordat hij op de wand van de Sixtijnse Kapel een eigen versie van Het Laatste Oordeel zou schilderen.
Een vliegende duivel en nog een zelfportret van Luca Signorelli
Let vooral ook op de bijzondere details, zoals de duivel die met een vrouw als prooi over het tafereel vliegt en wederom een zelfportret van Signorelli, nu als grijsblauwe duivel met een hoorn op zijn voorhoofd.
Wat dat over de schilder zegt, zullen we helaas nooit te weten komen, alhoewel sommige verhalen doen vermoeden dat de blonde dame zijn geliefde was die ook met een ander het bed deelde en dus gestraft moest worden.
Gelukkig biedt het laatste fresco een beter vooruitzicht: de gelukkigen in het paradijs, omringd door engelen. Alhoewel het eruitziet of de paradijsbewoners zich lichtelijk vervelen, geven wij toch de voorkeur aan dit stukje paradijs. Zouden ze er ook de heerlijke wijn van gisteren schenken?
Ontdek nog meer moois in Orvieto
Nog veel meer moois in Orvieto vind je in onze City Walk Ontdek Orvieto, een unieke wandelroute door het centrum van de stad met tussendoor natuurlijk lekkere adresjes, bijzondere verhalen en fijne tips. De ideale manier om de mooiste en lekkerste plekken van Orvieto te leren kennen!
Download Ontdek OrvietoOpent in een nieuw tabblad:
De Ciao tutti City Walks zijn digitale uitgaven. Na bestelling ontvang je zowel op de website als in je e-mail een link om de Ciao tutti Special te downloaden in pdf-formaat. Je kunt ‘m vervolgens opslaan en op meerdere apparaten (pc, laptop, tablet en smartphone) raadplegen.
bedankt voor deze fotos heb ik weer even het italiaanse orvieto gevoel