Vroegboekkorting bij hu openair villages & campings

Ontdek de ongerepte natuur van het Parco della Maremma

Hoewel het hele gebied dat tegenwoordig wordt aangeduid als de Maremma lang niet meer zo ruig is als tientallen jaren geleden, is een groot deel van het grondgebied van deze streek in Toscane nog steeds beschermd natuurgebied.

De kuststreek van de Maremma, die loopt van Principina a Mare tot aan Talamone, werd in 1975 zelfs tot nationaal park benoemd. Het Parco della Maremma, zoals het park simpelweg heet, is ongeveer honderd vierkante kilometer groot.

Het grenst voor een groot deel aan zee, maar omvat ook een vrij omvangrijk bosgebied, de rivier de Ombrone, moerassen, heuvels en – langs het strand van Marina di Albarese – een groot pijnbomenbos.

Op pad in het Parco della Maremma

Het centrale en zuidelijke gedeelte van het Parco della Maremma wordt gedomineerd door de Monti dell’Uccellina, een bergachtig gebied dat voornamelijk bestaat uit krijt- en kalksteen. Het hoogste punt is vierhonderdzeventien meter hoog.

Wil je zelf naar het Parco della Maremma, bedenk dan minimaal een dag van tevoren wat je graag zou willen zien of doen. Voor sommige trajecten en rondleidingen moet je namelijk een dag van tevoren reserveren.

Er zijn legio mogelijkheden, zoals een wandeling naar het hoogste punt van het park, Poggio Lecci, naar de abdij en het klooster van San Rabano en langs de Strada degli Olivi, de weg van de olijfbomen.

Een andere route leidt naar de toren van Castelmarino vanwaar je een magnifiek uitzicht over zee en de laagvlakte rondom Grosseto hebt, tot ver in het binnenland van de Maremma.

Voor alle wandel- en fietsroutes breng je het beste eerst een bezoek aan het Centro Visite del Parco aan de Via del Bersagliere 7-9 in Alberese (dagelijks geopend van 8.30 tot 13.30 uur en van 15.00 tot 17.30 uur). Hier kun je ook een plek reserveren voor een wandeling met gids, een kanotocht, een tocht te paard of een avondwandeling. Je kunt er ook fietsen huren.

Op Parco-Maremma.it vind je uitgebreide informatie, zodat je voorbereid op pad kunt. Als je dan ook nog een flesje water, zonnebrandmiddel, een hoed en muggenspray meeneemt, wil je nooit meer weg uit de Maremma…

Bijzondere koeien en stoere cowboys

Het lijkt in bijna niets op het Toscane dat je vanuit de reisgidsen kent. Het is een veel ruiger gebied met grazende koeien en cowboys, dat je bijna doet geloven dat je in het wilde westen terecht bent gekomen…

Op je verkenningstocht door de Maremma kom je namelijk regelmatig een kudde witte Maremma-koeien tegen, witte koeien die vooral bekend staan om hun uitstekende vlees. De stieren zijn wat grijzer en hebben enorme hoorns.

Je ziet ze vanaf een afstand duidelijk in het groene landschap staan, al zijn ze in de wat rotsachtiger gedeelten van de Maremma moeilijker te onderscheiden. Deze koeien zijn echt verbonden met de streek; ze bevolkten de Maremma al toen het nog een groot moeras was. Na de gedeeltelijke drooglegging zijn ze gebleven, en met hen de butteri, de cowboys die hier aan het werk zijn.

De term is afgeleid van het Latijnse boum-ductor, of het Griekse bùteros, met de betekenis begeleider van vee. Dat is precies wat de butteri doen: te paard begeleiden ze het Maremma-vee en houden ze tegelijkertijd het hele gebied in de gaten.

Ze kennen de Maremma dan ook op hun duimpje. Sinds het midden van de negentiende eeuw beheren ze hier de kuddes witte Maremma-koeien en brengen ze het vee naar steeds andere gebieden, zodat de begroeiing evenwichtig wordt blootgesteld aan de hongerige beesten. Een soort herders dus, maar vanwege de uitgestrektheid en ruigheid van het gebied te paard.

Als je meer butteri tegelijk wil zien en wil weten hoe ze precies te werk gaan, kun je een van de vele shows bezoeken. Op de grotere ranches worden regelmatig demonstraties gegeven van de activiteiten van de butteri, van het zadelen van de paarden met de speciale zadels tot het opdrijven van het vee.

Op 17 januari, de dag van Antonius Abt, komen de butteri naar de dorpspleinen van Tarquinia, Tuscania en Valentano om hun dieren te laten zegenen. In de zomermaanden vind je de butteri regelmatig in en om Alberese. De butteri werken hier vanuit een grote hoeve, gevestigd te midden van weilanden, bossen, wijn- en olijfgaarden, duinen en strand. Een paradijs op aarde, lijkt het, maar Signor Pavin, een van de butteri, vertelt dat het niet altijd meevalt.

Signor Pavin is met zijn zongebruinde huid en geringe lengte een doorsnee-buttero. Als Saskia hem naar zijn werk vraagt, knipoogt hij en zegt: ‘Spring maar achterop.’ Dat lijkt haar gezien het grote verschil in kleding en uitrusting echter niet zo’n goed idee, en hij geeft haar groot gelijk. ‘Mijn eerste, vier uur durende rit herinner ik me nog als de dag van vandaag. Het was 1988 en na vier uur op de rug van een paard kon ik geen stap meer verzetten. Alles deed pijn.’

Inmiddels is buttero Pavin heel wat gewend en zit hij regelmatig lange tijd op zijn paard. Hij heeft de zorg voor negen Maremma-stieren en ruim tweehonderd koeien, die hij allemaal bij naam kent. Om half acht ’s ochtends verzamelt hij de kudde en gaan ze op weg naar een ander stuk land.

‘Dat klinkt misschien idyllisch,’ aldus buttero Pavin, ‘maar niets is minder waar. Het is hard werken, van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat. Er is altijd iets wat nog gedaan moet worden, of het nu een dier betreft of onderhoud aan de hekwerken of de stallen. Het is heerlijk om in de zomer zo vroeg door de Maremma te trekken, maar naarmate de zon hoger klimt, wordt het zwaarder. Zeker als je bedenkt dat we nog maar met weinig zijn, het is echt een uitstervend beroep.’

Wil je zelf een keer op pad met een buttero en zijn kudde? Dat kan! In het Parco Alberese ligt Azienda Agricola Alberese. Op verschillende locaties in het park kun je een huisje huren, van alle gemakken voorzien maar toch midden in de natuur. Bij de receptie kunnen ze je alles vertellen over de unieke excursie te paard met de Associazione Butteri d’Alta Maremma.  Zet je wekker wel vroeg, want de butteri vertrekken voor dag en dauw om de koeien naar de wei te brengen. Een onvergetelijke ervaring!

Etruskische sporen in de Maremma

De sporen die de Etrusken in de Maremma hebben achtergelaten, tref je vooral aan in de stadjes Pitigliano, Sovana en Sorano. Aan de voet van de heuvel waarop Pitigliano is gebouwd, ligt een uitgebreid gangenstelsel dat door de Etrusken is gebouwd. Deze zogenaamde vie cave, holle wegen, zijn uitgehouwen in de voor deze streek kenmerkende tufo, tufsteen. Als je erdoorheen loopt, rijzen wanden van soms wel twintig meter hoog naast je op.

Deze holle wegen verbinden Pitigliano met Sorano en Sovana. Waarom de Etrusken dit wegenstelsel hebben aangelegd, is niet helemaal duidelijk. Volgens sommige dorpelingen waren het gewoon de kortst mogelijke routes door de heuvels, volgens anderen waren deze vie cave heilige wegen waar de Etrusken magische riten uitvoerden.

Over Pitigliano en de bijzondere geschiedenis van dit stadje valt zoveel te vertellen, dat doen we uitgebreid in deze blog.

De route van de Etrusken brengt ons nu eerst in Sovana. Wie het dorpje nu op een middag net na lunchtijd bezoekt, zoals wij dat deden, kan zich bijna niet voorstellen dat Sovana in de middeleeuwen de hoofdstad van het graafschap van de machtige familie Aldobrandeschi was, en tot 1660 de plaats waar de bisschop zetelde.

Suana, zoals het stadje in de tijd van de Romeinen heette, speelde een belangrijke rol in de geschiedenis van Toscane. Het slaperige, uitgestrekte stadje lijkt zich vandaag de dag vooral te verbazen over wat zich hier allemaal heeft afgespeeld.

Een van de mannetjes die op het dorpsplein genieten van een beetje schaduw en de aanblik van nieuwe toeristen, weet te vertellen dat Sovana even voor het jaar 600 in handen kwam van de Aldobrandeschi’s, een familie met Germaanse wortels die vanuit Lombardije naar het zuiden was getrokken.

‘Sinds die familie het in Sovana voor het zeggen had, groeide het stadje hard en nam het een steeds belangrijkere plaats in,’ aldus de zichzelf tot gids benoemde dorpeling. ‘Maar Sovana werd pas echt op de kaart gezet toen Roselle, een andere belangrijke plaats sinds de tijd van de Etrusken, in 935 werd vernietigd. Sovana werd toen de hoofdstad van dit graafschap. Bijna alles is hier nog zoals het ooit was, maar dan mooier,’ zo stelt hij. Hij krijgt bijval van zijn pleingenoten, maar een passerende dorpsgenoot wil ons graag meer vertellen.

‘De belangrijkste inwoner van Sovana was Ildebrando, die hier in 1200 ter wereld kwam. Later werd hij paus, hij is dan ook beter bekend als Gregorius VII, een van de grootste tegenstanders van de keizerlijke macht. Net buiten het stadje ligt een tombe die naar hem is genoemd, maar die dateert uit de tijd van de Etrusken. Dit graf is, net als de vie cave, uit tufo gehouwen. Het graf heeft de vorm van een tempel, en was oorspronkelijk versierd met zuilen en prachtige schilderingen.’

De mannetjes knikken geestdriftig, en sommeren hun dorpsgenoot ook over de Tomba della Sirena te vertellen, een ander Etruskisch graf net buiten het stadje. ‘Dit graf is genoemd naar een reliëf waarop Scylla, die vroeger simpelweg ‘de Sirene’ werd genoemd, twee jongelingen wurgt. Of degene voor wie het graf is, stierf door wurging zullen we nooit weten, maar het is een schitterende plek om te bezoeken.’

Dat laten we ons geen twee keer zeggen. We nemen afscheid van de mannen en rijden naar de Etruskische graftomben. We bezoeken niet alleen de Tomba della Sirena en de Tomba Ildebranda, maar ook de Tomba Tiffone. Om deze tombe te bereiken, wandel je vanaf de Tomba Ildebranda door een stukje holle weg.

Er is geen mens te zien, waardoor de aanwezigheid van de Etrusken bijna te voelen is. Een unieke ervaring, die doet vermoeden dat de holle wegen inderdaad meer waren dan de kortst mogelijke verbindingen tussen de ene stad en de andere!

Na het bezoek aan de tombes rijden we door naar het naburige Sorano, een stadje dat gebouwd is tegen de helling van een smal dal dat werd uitgehold door de rivier de Lente. Ook rondom deze stadskern vind je de magische holle wegen, maar wij kozen er ditmaal voor omhoog te klimmen en vanaf de Rocca Orsini het stadje en de wijde omgeving vanuit dit perspectief te bekijken.

Vakantie bij een agriturismo in de Maremma

We tippen een aantal fijne agriturismi in de Maremma, voor een onvergetelijk verblijf in deze streek:
*La Valentina Nuova
*Agriturismo Francesca
*Tenuta Il Cicalino

Vakantie op een fijne camping in de Maremma

Liever kamperen? Neem dan eens een kijkje bij deze drie campings:
*Camping Village Rocchette
*Camping Village Santapomata
*Camping Maremma Sans Souci

Nog meer tips voor je vakantie in het zuiden van Toscane

*de schitterende Via dei Cipressi tussen Bolgheri en Castagneto Carducci
*de warmwaterbaden van Saturnia
*Pienza – stad van pecorino
*een verleidelijke route door de Val d’Orcia
*de kleurrijke magie van de Giardino dei Tarocchi

Een laatste leestip: het boek In de Maremma van David Leavitt & Mark Mitchell (via deze link te bestellen bij bol.com).

Download de gratis Ciao tutti app voor nog meer tips

Een reactie

  1. Dank je wel. zo hebben mee genoten van deze trip. Goed dat er nog zo van die plekjes bestaan. Als je ooit een boek uitgeeft met al de informatie waar je ons elke dag mee verwent dan sta ik de eerste in de rij om het te kopen.
    Groetjes

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *