Sarzana – sfeervolle stad op de grens van Ligurië en Toscane

Sarzana is een kleine maar fijne stad, op de grens van Toscane en Ligurië. Je vindt er geen massa’s toeristen, zoals bij de Scheve Toren van Pisa of de Cinque Terre, maar wél heel veel moois om te zien en te proeven.

De middeleeuwse stadsmuren van Sarzana

Sarzana heeft een eeuwenlange geschiedenis. De stad wordt al genoemd in zeer antieke bronnen. De heerschappij over Sarzana was in handen van onder meer de Malaspina’s, de Visconti’s, de Pisanen, de Genuezen en de Florentijnen.

Dante zou er na zijn verbanning uit Florence een tijdje hebben verbleven en in het ommuurde middeleeuwse centrum stap je als het ware even terug naar de tijd waarin Dante leefde.

De middeleeuwse bebouwing is verbazingwekkend goed bewaard gebleven, net als de stadsmuur met zijn vier verdedigingstorens, de Torrione San Francesco, de Torrione Stella, de Torrione Genovese en de Torrione Testaforte.

Fortezza Firmafede & Fortezza di Sarzanello

Naast deze stevige stadsmuur heeft Sarzana maar liefst twee kastelen, het Fortezza Firmafede en het Fortezza di Sarzanello.

Het Fortezza Firmafede, ook wel de Cittadella genoemd, werd gebouwd in 1487, op de restanten van een eerder fort. De opdracht voor de bouw van het nieuwe fortezza kwam van Lorenzo il Magnifico, een van de beroemdste telgen uit de Florentijnse familie De’ Medici. Hij liet de belangrijkste militaire architecten van die tijd naar Sarzana komen, die het fort met slotgracht realiseerden.

Je kunt het Fortezza Firmafede met het Museo delle Fortezze dagelijks bezoeken, behalve op donderdag. Je kunt er terecht van 10.30 tot 13.00 uur. Op zaterdag en zondag opent het fort ook ’s middags zijn deuren, van 14.30 tot 17.30 uur.

In augustus kun je ook de ondergrondse gangen van het Fortezza Firmafede bezoeken. Ook wordt er in die maand Teatro in Fortezza georganiseerd, met voorstellingen in het fort.

Door het jaar heen zijn er regelmatig tentoonstellingen en concerten, net als in het Fortezza di Sarzanello, dat iets verder weg ligt, hoog op een heuvel die uitkijkt over Sarzana. Vanwege deze strategische positie zou hier ooit Castrum Sarzanae zijn gesticht, de nederzetting waar vooral veel bisschoppen verbleven en die later zou uitgroeien tot Sarzana.

Slenteren tussen de twee stadspoorten van Sarzana

Maak een wandeling door het historisch centrum, dat zich uitstrekt tussen de Porta Parma (de stadspoort waardoor je richting Parma rijdt) en de Porta Romana. De weg tussen beide poorten, de Via Mazzini, maakt deel uit van de Via Francigena, de pelgrimsroute van Canterbury naar Rome.

Aan weerszijden van de Via Mazzini staan grootse palazzi, zoals het Palazzo Remedi en het Palazzo Podestà Lucciardi, het Palazzo Picedo Benettini en het Palazzo Vescovile.

Je komt aan de Via Mazzini ook de Pieve di Sant’Andrea tegen, de oudste kerk van de stad, met een schitterende stenen voorgevel met een portaal dat is gemaakt van wit marmer uit het nabijgelegen Carrara. In de Sant’Andrea vind je onder meer een prachtig doopvont, marmeren standbeelden en fragmenten van fresco’s.

Ook het Teatro degli Impavidi ligt aan deze straat, het schitterend baroktheater van Sarzana dat in 1807 werd gebouwd op de plek van een oud Dominicaner klooster.

Vlak bij het theater ligt de Cattedrale di Santa Maria Assunta. Deze kathedraal heeft een witmarmeren façade met een rozetraam en in het lunet boven de deur een kleurrijk mozaïek. De campanile, de klokkentoren, heeft een heel robuust romaans uiterlijk.

In de kerk hangt een van de oudste beschilderde kruisbeelden van heel Italië, van de hand van Maestro Guglielmo, die dit houten kruis in 1138 creëerde. In een van de andere kapellen bewaart men een reliek met het bloed van Christus.

We mochten van een priester die toevallig voorbijliep ook even een kijkje nemen in de kapel van San Girolamo, achter de kathedraal, met een prachtige plafondschildering.

Cappuccino met spongata bij Pasticceria Gemmi

Een heerlijk adresje voor je koffiepauze is Pasticceria Gemmi (Via Mazzini 21), een schitterende historische koffiebar annex banketbakkerij. Deze dolcissimo plek werd in 1934 opgericht door Silvano Gemmi en nog altijd proberen de latere generaties Gemmi de traditionele recepten van toen in ere te houden.

Proef zeker de lokale spongata (of spungata), met appel, amandel en pijnboompitten. Heerlijk bij een cappuccino, al zijn ook de andere gebakjes van Gemmi niet te versmaden.

De familie Gemmi bestiert ook het oudste restaurant van Sarzana, Il Loggiato (boven de bakkerij), met een groot terras en op het menu veel lokaal lekkers.

Een moderner pasticceria is Pasticceria Francesco (Via Emiliana 8), een waar Luilekkerland, met een brede keuze aan gebakjes voor bij je cappuccino of caffè.

Farinata en torta scema bij Silvio

Hartige trek? Schuif dan aan bij Silvio (Via Marconi 16). Bestel een stuk van Silvio’s beroemde farinata (kikkererwtentaart), kies er eventueel nog een stuk hartige taart of pizza bij en neem plaats aan een van de tafeltjes.

Het is hier een komen en gaan van klanten, die vooral komen voor de farinata. Ook de torta scema is een begrip, een hartige rijsttaart die je, eenmaal geproefd, nooit meer vergeet…

Focaccia, testaroli, panigacci & meer lokaal lekkers

Sarzana staat niet alleen bekend om de farinata van Silvio, maar ook om de gevulde focaccia. Bij I Fondachi (Via dei Fondachi 40) vind je maar liefst vijfentwintig verschillende soorten gevulde focaccia. Een op en top lokale variant is de paniza, focaccia met worst.

In Sarzana en omstreken worden ook op veel plaatsen verse testaroli gebakken, een soort wraps, geserveerd met pesto, met kaas of simpelweg met olijfolie.

Een andere lokale lekkernij zijn de panigacci, ronde broodjes die in een soort wafelijzer worden gebakken en vervolgens worden geserveerd met kaas en vleeswaren. De lekkerste eet je bij Il Panìgo (Via Cisa 132a).

Ook niet te missen: sgabei (gefrituurde deegwaren, zoals de gnocco fritto in Emilia-Romagna, geserveerd met kaas en vleeswaren), castagnaccio (kastanjetaart), tordei (ravioli met een vulling van andijvie, snijbiet, ei, Parmezaanse kaas, majoraan, varkensvlees en mortadella, geserveerd met een vleessaus), frittelle di baccalà (kabeljauwbeignets), uientaart, scarpazza sarzanese (een soort quiche) en lardo di Colonnata.

De lekkerste adresjes van Sarzana

Naast bovengenoemde tips vind je in Sarzana nog veel meer lekkere adresjes. We schuiven graag aan bij Slow Food-restaurant Trattoria Il Lupo (Via Cisa 72) van chef Roberta Pellitti. Il Lupo was eerst een bakkerij, maar Roberta bouwde het uit tot een sfeervolle trattoria, met veel typische streekgerechten uit zowel Ligurië als Toscane op het menu: krokante kikkererwtentaart, zuppa di muscoli e fagioli cannellini (soep met mosselen en bonen), gevulde mosselen, gevuld konijn, mes ciua (peulvruchtensoep), ribollita (een goedgevulde groentesoep), ravioli di pesce (met vis gevulde pasta)…

Een van onze andere favorieten is Osteria dei Sani (Via Torrione Testaforte 11), een osteria in een oude kerk, met lokale, biologische ingrediënten en een uitgebreide wijnkaart. Bestel er zeker de spaghetti con i muscoli (met mosselen) of maccheroncini con tonno e olive taggiasche (pasta met tonijn en deze speciale olijven).

foto: Osteria dei Sani 

Visliefhebbers kunnen ook naar Ottone I (Piazza Matteotti 30), met veel vis op het menu, en naar La Compagnia dei Balenieri (Via Rossi 28), de zaak van zeiler Giovanni Soldini en chef Jonathan Muttini, met creatieve gerechten op de kaart. Het proberen waard zijn de cappun magro (zeevruchtensalade) en de spaghetti con alici, pinoli e pangrattato (met ansjovis, pijnboompitten en broodkruim). Bestel er een fles Vermentino dei Colli di Luni bij, de lokale witte wijn, en je wil nooit meer weg…

Naar La Scaletta (Via Bradia 5) ga je voor gerechten uit de cucina casareccia, gemaakt volgens traditioneel familierecept, alsof je bij goede vrienden thuis aan tafel schuift. Andere aanraders zijn Osteria del Monsignore (Via Buonaparte 16) en Il Calandrino (Piazza Calandrini 2-3). Voor een ijsje ga je naar Gelateria Fior di Cono (Piazza Calandrini 5).

foto: Osteria del Monsignore

Voor een aperitivo kun je naar Caffè Costituzionale (Piazza Matteotti 65), Caffè Pini (Via Antonio Gramsci 11) of Bar Massimo (Via Lancillotto Cattani 15-31). Voor een drankje na het diner ga je naar Piccole Delizie (op de hoek van de Via Bonaparte en de Via Cattani).

Slapen in Sarzana

Sarzana is een heerlijke uitvalsbasis voor het verkennen van de Ligurische kust met de beroemde Cinque Terre, de Lunigiana en de Toscaanse kust rondom Carrara. Een drietal fijne B&B’s die we van harte kunnen aanbevelen:

B&B In Piazzetta (Piazza Calandrini 13)
Sarzana’s Rooms (Via Sobborgo Emiliano 43)
Gardenhouse Sarzana (Viale Giuseppe Manzini 1)

op bovenstaande foto’s zie je B&B In Piazzetta

La Soffitta nella Strada – antiekmarkt in augustus

Elk jaar in augustus vindt in Sarzana La Soffitta nella Strada plaats, ‘de zolder op straat’. De perfecte naam voor deze heerlijke antiekmarkt, met honderden kraampjes vol meubels, schilderijen, boeken, juwelen, elpees en keukengerei.

Ben je op een ander moment van het jaar in Sarzana, dan kun je voor antiek een kijkje nemen in de Via Fiasella en de Via Mascardi, waar veel antiekwinkels te vinden zijn.

Festival della Mente

Begin september viert men in Sarzana het Festival della Mente, een creatief gebeuren met architecten, filosofen, fotografen, schrijvers en kunstenaars van over de hele wereld, met een programma vol lezingen, voorstellingen en andere evenementen.

Een uitstapje naar zee

Op slechts vier kilometer afstand van Sarzana wacht de zee, met onder meer het strand van Marinella. Ook Fiumaretta is dichtbij, vanwaar je met de boot naar Punta Corvo kunt, een strand vol kiezelstenen vanwaar je een duik neemt in de helderblauwe zee.

Kustdorpjes die de moeite van een bezoekje waard zijn, zijn Montemarcello, Tellaro, Fiascherino en Lerici.