Felices pelgrimstocht is bijna ten einde. Op de route van Benedictus liggen nog een paar pareltjes te wachten. De tocht start deze laatste dag in Arpino, ooit het thuis van Marcus Agrippa, die opdracht gaf voor de bouw van het oorspronkelijke Pantheon in Rome. Naast deze beroemde oud-inwoner heeft het dorpje nog meer te bieden, zoals een kasteel dat prachtig uitzicht over het Italiaanse landschap biedt.
Een van de torens van het kasteel is in al die honderden jaren fier overeind blijven staan. Vanaf het dak van de toren kun je zien dat de toren in contact staat met andere torens in de omgeving. Het was een aaneensluiting van muren, die gezamenlijk wel 3500 meter lang zijn. De muur diende vroeger als verdediging tegen volkeren van buitenaf. Her en der wordt de muur onderbroken door eeuwenoude poorten, waarvan er een dateert uit 1500 voor Christus!
Felice: ‘Arpino is het startpunt van het voor ons laatste stukje van de Cammino di San Benedetto. De route slingert door olijfboomgaarden en langs fruitbomen die bijna bezwijken onder de rijpe vruchten. Ik pluk enkele verse vijgen uit de boom en bij een boer die op een klein stukje grond druiven verbouwt, krijgen we een tros druiven mee voor onderweg. Terwijl we onze weg vinden tussen de olijfbomen geniet ik van de prachtige vergezichten. Dit is een van de mooiste stukjes van de route.
De route leidt naar Roccasecca, waar bij La Locanda del Castello een tafel vol heerlijks klaar staat. Na een flinke wandeltocht hebben we wel trek en bij het zien van de verse ricotta, de verschillende kazen en vleessoorten loopt het water ons in de mond.
We eten onze buikjes vol en gaan dan op weg naar het eindpunt van de Cammino di San Benedetto: het klooster Montacassino. Benedictus richtte dit klooster op in 529 na Christus en overleed er bijna twintig jaar later, in 547.
Het klooster heeft heel wat verwoestingen doorstaan. In 883 werd het klooster grotendeels vernield, in 1349 bracht een aardbeving flinke schade toe en tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het gebouw opnieuw compleet verwoest. Het is steeds in de originele staat terug gebracht; zelfs het standbeeld van Benedictus’ zus staat er weer.
Santa Scolastica wordt altijd afgebeeld met een duif, maar hier scharrelen een hoop levende duiven aan haar voeten. Af en toe vliegen ze op, voor een rondje om haar hoofd, voor ze weer aan de voet van het standbeeld landen. Het is nooit bewezen dat San Benedictus een zus had, maar volgens de verhalen zou zij precies veertig dagen voor hem gestorven zijn. Ze hebben beiden hier hun laatste rustplaats gevonden, in een gezamenlijke tombe bij het altaar.
We dwalen verder door dit indrukwekkende complex, waar op dit moment nog vijftien monniken wonen. Het schilderij La Gloria di San Benedetto, dat Pietro Anigoni in 1979 schilderde, prijkt fier aan het einde van het gangpad. Dit schilderij laat opnieuw het gedachtegoed van Benedictus zien: ora et labora, bid en werk.
De zon gaat langzaam onder en het is tijd om de laatste etappe af te leggen. Met de bus dit keer, want Rome is nog ver. We mogen Montecassino echter niet verlaten voordat we een heuse oorkonde in ontvangst hebben genomen. Met dit document op zak gaan we op weg naar de Eeuwige Stad.
Blik op Rome
Eenmaal in Rome aangekomen ontmoeten we alle andere pelgrims en genieten we van hun verhalen en belevenissen. Er is genoeg te bespreken tijdens onze laatste wandeling, die we met de hele groep van tachtig pelgrims maken. Als beloning worden we getrakteerd op een prachtig uitzicht over Rome, met in de verte de koepel van de Sint-Pieter.
De lunch wordt dit keer midden op straat geserveerd. Romeinen met adellijke kleding lopen rond met dienbladen vol lekkers, begeleid door middeleeuwse muziek. Vroeger ging het net zo: de pelgrims kwamen van ver en hadden op hun weg naar Rome alleen maar gegeten wat hen werd aangeboden. Eenmaal aangekomen in Rome werden ze opgewacht door de adellijke inwoners en kregen ze een waar feestmaal. Na de lunch is er voor alle pelgrims een concert in het kerkje San Lazzaro dei Lebbrosi.
We sluiten de pelgrimsroute écht af met een chique diner in Frascati, vlak bij Rome. Bij Villa Tuscolana staan de hapjes en prosecco al klaar. Obers lopen af en aan met wijn en verschillende gangen met heerlijk eten worden geserveerd. We voelen ons de koning te rijk!
Aan een grote ronde tafel blikken we terug op de afgelopen dagen. Zeven dagen lang lopen, met onderweg overweldigende natuur, prachtige kloosters, devote monniken, authentieke dorpjes, trotse burgemeesters en gastvrije dorpsbewoners die ons mooie verhalen en lekkere hapjes opdienden. Wat een ervaring!
De mooiste ervaring was echter de ontmoeting met mijn mede-pelgrims, de mensen met wie ik dit allemaal heb beleefd. We begonnen als vreemden aan deze pelgrimstocht en zitten zeven dagen later aan tafel als vrienden. Al wandelend verbleekten alle grenzen en verschillen; in enkele dagen zijn vriendschappen voor het leven ontstaan.
We pepten elkaar op wanneer het nodig was, we dansten op straat in het maanlicht, we hebben samen genoten, we zijn samen stil geweest en we hebben samen ongelooflijk veel gelachen. Zonder deze groep was deze reis niet zo leuk geweest en misschien is dat wel het allerbelangrijkste wat Benedictus mij op deze reis heeft meegegeven.’