Vroegboekkorting bij hu openair villages & campings

Bewonder de marmeren David van Michelangelo op het Piazza della Signoria in Florence

‘De grootste kunstenaar kan niets verzinnen
dat niet vooraf al in de steen bestaat,
maar als zijn hand niet met zijn geest meegaat
zal hij het nooit van ’t ruwe marmer winnen.’

Aldus Michelangelo, die inderdaad met zijn beitel de meest natuurlijke vormen uit een blok marmer tevoorschijn kon toveren. Hij liet zich zelfs niet uit het veld slaan door de bijnaam van het blok marmer waaruit hij zijn David moest zien te scheppen.

Hoewel het blok door veel van zijn collega-beeldhouwers en andere betrokkenen spottend il rotto (het beschadigde) werd aangeduid – aangezien het blok marmer een aantal barsten vertoonde en er al door een aantal beeldhouwers een poging was gedaan er iets van te maken – twijfelde Michelangelo geen moment toen hij hoorde dat hij degene was die het blok mocht gaan bewerken.

Een uitdaging voor Michelangelo

Het blok marmer bevond zich al tientallen jaren lang op de binnenplaats van het gebouw waar zich nu de Opera del Duomo bevindt. Zelfs Leonardo da Vinci werd gevraagd uit het marmer iets moois te scheppen, maar hij schijnt bedankt te hebben voor de opdracht – net als vele anderen met hem. Gelukkig was er de jonge, wellicht ietwat stoutmoedige Michelangelo, die het wel een uitdaging vond om zo’n lelijk stuk marmer onder handen te nemen.

De inwoners van Florence zochten juist in die periode een nieuw symbool voor hun strijd tegen de vijand. In de Bijbelse figuur van David vonden ze precies wat ze zochten: een jongeman die tegen alle verwachtingen in Goliath, de reus die onoverwinnelijk leek, wist te doden.

Het was dus al snel duidelijk wat – of beter gezegd wie – er uit het blok marmer zou moeten verrijzen. Michelangelo toog onmiddellijk aan het werk. Hij was pas zesentwintig jaar toen hij in september 1501 de eerste modellen en tekeningen voorlegde aan zijn opdrachtgevers.

Geen zicht op zijn vorderingen

Meer kregen ze echter niet te zien, want voordat Michelangelo met het marmer aan de slag ging bouwde hij een schuur om het blok heen, zodat niemand hem aan het werk zou kunnen zien. Hij wilde zijn opdrachtgevers en alle inwoners van Florence verrassen met het eindresultaat en een direct zicht op zijn vorderingen zou de verrassing alleen maar verpesten, vond hij.

David-Florence-Michelangelo

Waar moest David geplaatst worden?

Begin 1504 was het beeld dan klaar om aan het publiek getoond te worden. Dat was makkelijker gezegd dan gedaan, want het beeld was zo kolossaal dat het niet gemakkelijk te vervoeren was. Een commissie van dertig vooraanstaande Florentijnen, onder wie Leonardo da Vinci, Sandro Botticelli en Filippo Lippi, moest daarom beslissen waar het beeld geplaatst zou moeten worden.

Het was ooit de bedoeling geweest dat de David een van de pijlers van de Duomo zou sieren, maar dit plan werd vanwege de enorme omvang van het beeld al snel van tafel geveegd. Een aantal commissieleden stelde daarom de trappen van de Duomo voor, maar ook dit idee bleek niet haalbaar te zijn.

Uiteindelijk besloot men de David voor het Palazzo della Signoria (het huidige Palazzo Vecchio) te plaatsen. Het probleem van de standplaats was daarmee dus opgelost, maar daarmee waren de commissieleden er nog niet.

Het beeld moest namelijk ook nog op die plek terechtkomen, en dat was in het geval van zo’n enorme kolos marmer makkelijker gezegd dan gedaan. Na lang delibereren werd er een houten stellage gemaakt waarin het beeld kon worden opgehangen, zodat het een beetje heen en weer kon zwaaien en niet zou breken door een onvoorziene oneffenheid in het Florentijnse plaveisel.

Op weg naar het Piazza della Signoria

Op 14 mei 1504 vond de eerste stap van de grote verhuizing plaats. Eerst moest een van de muren van het gebouw worden gesloopt, zodat David de binnenplaats überhaupt kon verlaten. Eenmaal buiten moest het marmeren beeld streng worden bewaakt: ook toen al waren er vandalen die maar wat graag probeerden om Michelangelo’s kunstwerk te beschadigen door er stenen naar te gooien. Gelukkig kon het beeld ongeschonden in de stellage worden gehesen en begon de tocht naar zijn standplaats.

Die tocht duurde vier dagen – maar het resultaat mocht er zijn. David kwam op 18 mei 1504 in al zijn glorie op het Piazza della Signoria aan! Op 8 juni stond hij ook echt op zijn plek en keek hij neer op alle Florentijnen die aan zijn voeten voorbijsnelden. Michelangelo kon echter nog niet van zijn succes gaan genieten.

De leider van de Florentijnse Republiek, Piero Soderini, had namelijk al direct kritiek op het beeld: de neus van David zou te dik zijn. Michelangelo liet zich niet kennen en beklom de stellage, die nog steeds om het beeld heen stond.

Hij voerde een mooi kunststukje op: om het geluid van het kappen na te bootsen, sloeg hij zachtjes met zijn hamer op de beitel. Een beetje steengruis dat hij naar beneden liet dwarrelen deed de rest: hoewel er dus niets veranderd was aan Davids neus, was Soderini dik tevreden. En Michelangelo des te meer…

David-Florence-Michelangelo-detail

De verhuizing van Michelangelo’s David

In 1527 raakte David ernstig beschadigd toen vanaf het Palazzo Vecchio een steen, bedoeld voor een groep opstandelingen, op zijn linkerarm viel. Cosimo I liet de arm onmiddellijk repareren – maar helemaal verdoezelen kon men het niet. Geweld vormde echter niet de enige bedreiging: ook de buitenlucht deed het marmer geen goed.

Vanaf 1846 vergaderde men daarom geregeld over de vraag of het niet verstandiger zou zijn om het beeld te verplaatsen naar een veiligere en stabielere locatie. In eerste instantie dacht men aan de Loggia dei Lanzi, maar vanwege de enorme afmetingen was dit eigenlijk niet echt een geschikt alternatief.

In 1875, ter gelegenheid van Michelangelo’s vierhonderdste geboortedag, viel de beslissing. David werd verhuisd naar de Galleria dell’Accademia, hetgeen wederom een hele onderneming was. Speciaal voor de verhuizing werd een soort spoorlijn aangelegd, waarover David in een wagon de kilometers tussen het Piazza della Signoria en de Galleria overbrugde.

Florence-David

Een kopie van David voor het Piazza della Signoria

Een bronzen kopie van David verrees in datzelfde jaar op het Piazzale Michelangelo, hoog boven de stad. Davids plek op het Piazza della Signoria bleef echter leeg. Het was vreemd kaal, zo zonder David – dat vonden de Florentijnen zelf ook wel.

Daarom besloot men in 1908 een marmeren kopie van het beeld op de plek van het origineel te plaatsen. Nu kan Davids peinzende blik op meerdere plekken in de stad drommen toeristen weerstaan – net zoals hij in een ver verleden Goliath wist te trotseren…

Nog een Michelangelo op het Piazza della Signoria

Op het Piazza della Signoria is nog een werk van Michelangelo te bewonderen – zo wil het verhaal althans. Schuin achter David, op de hoek van het Palazzo Vecchio die grenst aan de Via della Ninna en Piazzale degli Uffizi, zie je als je goed kijkt een in steen gekrast profiel van een man. In deze blog lees je er meer over.

David volgens Rutger Kopland

Rutger Kopland, volgens de Volkskrant ‘Nederlands meest geliefde dichter’, schreef prachtige gedichten over afscheid, maar minder bekend is dat hij ook schitterend schreef over Michelangelo’s David:

David

Beelden werden niet gemaakt, ze moesten ‘worden
bevrijd uit het marmer’, alsof ze er al waren,
altijd al,

(ergens, in een windstille juni, op een wit,
onbewoond eiland in een blauw-groene zee)

en inderdaad, hij vond een prachtige steen,
onder zijn huid een perfecte machine
van hersenen, spieren en hart,

en niets van moeite, niets van een beweging
die er ooit was of nog zou, alleen
houding, onverschillige kracht

van miljarden kristallen, volmaakte
kopie van een jeugd.

Rutger Kopland
uit Voor het verdwijnt en daarna

Download de gratis Ciao tutti app voor nog meer tips

3 reacties

  1. Gefeliciteerd met je 100ste aflevering – en ze zijn stuk voor stuk boeiend en bijzonder!

  2. Wist ik allemaal niet! Zo leuk zoals je dat allemaal vertelt!

  3. Van harte proficiat Saskia met 100 X Ciao Tutti!
    Geweldig dat je elke dag weer van bijzondere maar ook van “gewone” onderwerpen iets moois weet te maken. Ik geniet ervan. Ben er alleen nog niet toe gekomen om een van je heerlijke recepten te gaan maken.
    Veel groeten vanuit een te koud Rothem!
    Daniëlle, John, Felice en Dominique

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *