In Florence stuit je geregeld op sporen van Michelangelo. Iedereen kent natuurlijk zijn marmeren DavidDeze link opent in een nieuw tabblad, maar heel wat lezers zijn inmiddels ook wezen kijken naar het gezichtDeze link opent in een nieuw tabblad dat de grote meester in de stenen van het Palazzo Vecchio zou hebben gekrast.
Dit keer ontdekten we tijdens ons bezoek aan Florence een heel ander maar minstens zo bijzonder aandenken aan Michelangelo: een van zijn boodschappenlijstjes!
Het lijstje maakt deel uit van een collectie van in totaal honderdnegenenzestig volumes vol schetsen en aantekeningen van het Casa BuonarrotiDeze link opent in een nieuw tabblad, het voormalige huis van Michelangelo dat nu dienst doet als museum.
Michelangelo heeft zijn boodschappenbriefje opgetekend in 1518. Wat er zoal op staat? Het is enigszins gissen, want zijn handschrift is soms artistiek onleesbaar.
Desondanks denken we te kunnen ontcijferen dat de meester pani dua (twee broden) nodig had, gevolgd door un bocal di vino (wijn), tortegli (pasta?), una salama (vleeswaren), quattro pani (vier broden), un bocal di ??, un quartuccio di bruschino (rode wijn), spinaci (spinazie), quattro alici (ansjovis), tortelli, sei pani, due minestre di finocchio (venkelsoep?), un aringa (weer een haring), un boccal di ??
Waarschijnlijk gaat het om een lijstje voor meerdere dagen. Dat denken we althans, niet alleen vanwege de herhaling van boodschappen, maar ook vanwege de drie dikke strepen die voor een scheiding zorgen.
Wie nu denkt dat Michelangelo de tekeningetjes bij het lijstje maakte omdat hij nu eenmaal zo artistiek was, heeft het mis. Hij maakte zijn boodschappenlijstje dan wel zelf, zijn boodschappen liet hij door zijn bedienden halen. Die konden niet of nauwelijks lezen, vandaar dat Michelangelo een en ander verduidelijkte met tekeningetjes. Handig, want zo kunnen wij zijn gepriegel ook net een beetje makkelijker ontcijferen…
Casa Buonarroti – het huis van Michelangelo
Michelangelo heeft in Florence veel sporen nagelaten, maar zijn voormalige woonhuis, dat nu is ingericht als museum, wordt bijna nooit bezocht. Tijd om dit prachtige museum in ere te herstellen!
Casa Buonarroti is gevestigd op de plek waar Michelangelo volgens de geschriften op 3 maart 1508 vier huizen kocht voor iets meer dan duizend florijnen. Een paar jaar later kocht Michelangelo nog een van de naastliggende panden. Toen pas trok hij hier ook echt in. Voor zover we nu weten heeft hij van 1516 tot 1525 op deze plek gewoond en gewerkt.
Daarna bleef het huis wel in de familie Buonarroti. Michelangelo de Jongere, een achterneef van de beroemde kunstenaar, ging er wonen en legde de basis voor de collectie van het museum. Hij verzamelde allerlei brieven, tekeningen, notities en modellen van zijn beroemde familielid in het huis.
Latere familieleden voegden hier meer en meer vondsten aan toe, waardoor de collectie steeds omvangrijker werd. Cosimo Buonarroti, die in 1858 stierf, liet de huizen, inclusief de gehele collectie, na aan de stad Florence. De stad maakte er een museum van, dat in 1859 de deuren opende.
Dat het museum nog steeds bestaat, is overigens mede te danken aan Nederlanders. Niet dat zij nu rijen dik voor het museum staan, zoals voor de David in de Galleria dell’AccademiaDeze link opent in een nieuw tabblad. Nee, de Nederlanders hebben er in 1966, toen de Arno zo enorm buiten zijn oevers was getreden, voor gezorgd dat het museum weer in ere kon worden hersteld. Een dankbetuiging boven de kassa herinnert ons hier nog steeds aan.
In het museum vind je onder andere twee heel vroege werken van Michelangelo, waaronder de Madonna della Scala. Michelangelo maakte dit werk toen hij slechts vijftien jaar was. Als ik terugdenk aan de reliëfjes die ik toen tijdens de lessen handenarbeid maakte, blijkt wel dat er met mij geen groot kunstenaar verloren is gegaan. Indrukwekkend om te zien wat Michelangelo op deze leeftijd al voor elkaar kreeg…
Twee jaar later tekende hij overigens voor nog een meesterwerk, De Slag der Centauren. Hier wordt al heel goed duidelijk hoe meesterlijk Michelangelo de beitel hanteert. Volgens een van zijn leerlingen heeft Michelangelo later in zijn carrière, toen hij dit werk weer onder ogen kreeg, verzucht: ‘Ik betreur het dat ik ooit wat anders ben gaan doen dan beeldhouwen; hierin ben ik toch het beste, hierin had ik het meest kunnen bereiken.’
Ook andere bronnen lijken te ondersteunen dat dit werk Michelangelo zeer dierbaar was. Zo schilderde hij op Het Laatste Oordeel in de Sixtijnse KapelDeze link opent in een nieuw tabblad de Christus die recht spreekt in dezelfde houding als de middelste figuur op dit reliëf.
Voor kinderen is een bezoek aan dit museum ook leuk. Niet alleen inspireert het hen vast te zien wat de jonge kunstenaar allemaal maakte, ook is er een model te zien van de houten wagen die de David van het Piazza della Signoria naar de Galleria dell’Accademia moest vervoeren. Ook de schetsen vallen bij iets oudere kinderen vaak in de smaak, zeker die van de verdedigingswerken die Michelangelo voor de stad voor ogen had.
Je vindt Casa Buonarroti aan aan de Via Ghibbellina 70. Via de website van Casa BuonarrotiDeze link opent in een nieuw tabblad vind je meer informatie over openingstijden en andere bezoekdetails.
met dank aan Casa Buonarroti voor een aantal foto’s