La Festa dei Serpari – slangenfeest in Cocullo

Het kleine dorpje Cocullo (in de regio Abruzzo) wordt op de eerste dag van mei overspoeld door slangen. Tijdens de Processione dei Serpari wordt San Domenico (de heilige die je beschermt tegen slangenbeten) door het dorp gedragen, met om zijn hals een twintigtal levende slangen. Jesper nam er vorig jaar een kijkje en deelt deze unieke traditie met ons.

Jesper: ‘Het mooie meisje dat verderop poseert, is een jaar of achttien. Ze draagt een donkerblauwe blouse en heeft haar nagels in precies dezelfde kleur gelakt. Op haar neus prijkt een grote witte zonnebril, die ze af en toe met een elegant gebaar in haar lange zwarte haren schuift. Tot zover niets bijzonders, maar de slang om haar hals is toch geen alledaags accessoire.

Hij is ongeveer een meter lang en heeft zicht stevig om haar nek geslingerd. Het meisje houdt zijn kop vast alsof het een kostbare diamant is die ze net van haar eerste grote liefde heeft gekregen: vol liefde, trots en ontzag. ‘Is hij niet mooi?’ vraagt ze de omstanders.

Als je goed kijkt zie je op haar handen kleine bloedvlekjes, allemaal kleine slangenbeten. ‘Het zijn liefdesbeten,’ zo zegt het meisje terwijl ze de slang over zijn kop aait. ‘Hij is niet giftig.’ Dat klopt, zo hoor ik van de omstanders, en ze sporen me aan om ook een slang te aaien. Ik bedank voor de eer, ik houd liever mijn camera vast om al die met slangen behangen jongeren te fotograferen.

Op deze eerste mei is dit meisje namelijk geen uitzondering in Cocullo, een klein bergdorpje dat op een hoogte van maar liefst 897 meter ligt. De zon schijnt, in de lucht hangt een beetje spanning maar vooral een vrolijke feeststemming. De van heinde en verre toegestroomde mensen passen nauwelijks in de smalle straatjes van het normaal zo rustige bergdorpje.

Waar normaal slechts 275 mensen wonen, zijn volgens de autoriteiten nu vijftienduizend (!) mensen op de been. En dat allemaal voor La Festa dei Serpari (serpari zijn slangenvangers), een traditie die al sinds de elfde eeuw in ere wordt gehouden. Hiermee is La Festa dei Serpari een van de oudste feesten van heel Italië, maar zoals het meisje laat zien is de traditie nog altijd springlevend.

Het is een prachtige mix van heidense en religieuze rituelen, overgoten met kleurrijk folklorisme en slangen, heel veel slangen. En toegegeven, bij de eerste slang deins ik nog een beetje terug, maar al gauw raak ook ik in de ban van deze intrigerende wezens die zover het oog reikt om hoofden, handen en armen kronkelen.

Het vangen en offeren van slangen was in eerste instantie bedoeld om de woede van de heidense godin Angizia te bezweren. De inwoners van Cocullo trokken de bossen in en kwamen terug met een grote hoeveelheid slangen om zo een periode van voorspoed en rust af te dwingen.

Aan het begin van de elfde eeuw zette Domenico voet in het dorpje. Hij wist mensen met tand- en kiespijn op wonderbaarlijke wijze te genezen. Ook mensen die gebeten waren door een slang kon hij door slechts een lichte aanraking met zijn hand weer beter maken.

Langzamerhand verdween de heidense godin in de schaduw van de heilige Domenico, zoals zijn bijnaam inmiddels luidde. Dankzij hem bekeerden de inwoners van Cocullo zich tot het christendom, met Domenico als beschermheilige.

De heilige maakt nog altijd deel uit van alle festiviteiten. Om klokslag twaalf uur zal hij verschijnen. Je voelt de spanning toenemen als het tegen het middaguur loopt. Het kleine kerkplein ziet zwart van de mensen, die allemaal in afwachting zijn van het einde van de mis.

Na de laatste zegen van de priester wordt San Domenico naar buiten gedragen, om vervolgens in processie door het dorp te trekken, terwijl een twintigtal slangen over hem heen kronkelen. Alle ogen zijn gericht op het hoofd van de heilige. De slangen dragen namelijk ook nog een voorspelling met zich mee. Als ze richting het hoofd van San Domenico kronkelen, zal de oogst goed zijn. Als ze daarentegen zijn ogen bedekken en richting handen glijden, dan wacht het dorp slecht nieuws.

In de menigte die zich rondom het beeld van San Domenico verdringt, ontwaar ik Walter Chiocchio, die nauw betrokken is bij de organisatie van het jaarlijkse slangenfeest. Terwijl de slangen over San Domenico’s hoofd kronkelen, vertelt hij mij wat meer over de slangenpassie van Cocullo. Walter: ‘In de lente, als de sneeuw begint te smelten, ontwaken de slangen uit hun winterslaap en laten ze zich voor het eerst weer zien. Normaal gesproken gebeurt dat zo eind april, voor de serpari het perfecte moment om op pad te gaan.

Ze gaan op zoek naar verschillende soorten slangen: de ringslang, de vierstreepslang, de esculaapslang en de geelgroene toornslang. Sommige van deze slangen kunnen wel twee meter lang worden. Wie nu meteen terugdeinst: geen angst. Het klinkt misschien allemaal wel heel vervaarlijk, maar deze slangen zijn allemaal niet giftig en dus totaal onschuldig.

Het vangen van slangen is een belangrijk onderdeel van Cocullo’s identiteit. Het is een traditie die van generatie op generatie wordt overgedragen. Het leeft dus ook onder de jongeren in het dorpje. Heb je gezien hoe trots ze rondlopen, met een slang om hun nek?’

Walter vertelt me dat een aantal inwoners van Cocullo zelfs een slang als huisdier heeft, aangezien dat geluk zou brengen. Hij stelt me voor aan een vijftienjarige serparo, die al jarenlang samen met zijn vader op pad gaat om slangen te vangen.

‘Verrassend genoeg zijn slangen echte gewoontedieren,’ zo vertelt hij. ‘We vinden ze eigenlijk elk jaar wel op dezelfde plekken. Ze gaan eigenlijk nooit echt buiten hun habitat. Daarom geven we elke slang een eigen markering, zodat we weten waar we ze hebben gevangen en waar we ze na het feest van vandaag weer terug kunnen zetten.’

Walter vertelt dat de slangen tot de jaren vijftig na het feest werden gedood, waarna ze op een speciale plek werden begraven. Gelukkig gebeurt dat vandaag de dag niet meer en worden de slangen na alle festiviteiten netjes teruggezet waar ze horen, in de vrije natuur.

Terwijl de slangen daar tot rust komen, doen de inwoners van Cocullo zich te goed aan een feestmaal, met op het menu geen slangenvlees maar een ringvormig brood, dat iets smakelijker is en toch aan slangen doet denken…’