Ciao tutti – ontdekkingsblog door Italië de beste tips voor Italië
De Dolomieten vormen een bijzonder bergwandelgebied. De machtige en grillige bergen, de vele wandelpaden en de uitstekende huttenstructuur zorgen voor een uniek wandelparadijs. Als de benen aangeven dat het genoeg is geweest, bieden historische steden als Bressanone (Brixen) en Bolzano (Bozen) genoeg vertier.
Het ontstaan van de Dolomieten
De Dolomieten zijn vernoemd naar het mineraal dolomiet, dat een deel van het gebergte vormt. Het is versteend koraalrif dat omhoog werd gedrukt doordat de Adriatische of Apulische plaat vanuit het zuiden op de Europese plaat botste.
Door deze botsing, die zo’n vijfendertig tot vijftig miljoen jaar geleden plaatsvond, werden de Alpen, inclusief de Dolomieten, gevormd.
De mooiste bouwwerken ter wereld
Toch zijn de Dolomieten duidelijk anders dan de rest van de Alpen. Dat heeft allereerst te maken met het dominante gesteente, dat soms wit, soms zilvergrijs en op andere plekken rood gekleurd is.
Het heeft ook te maken met de grillige slanke bergtoppen, de lagen in het gesteente en de steile wanden. Daardoor is het uitzicht op de groepen vaak heel spectaculair, zoals bij de Tre Cime (Drei Zinnen), waarvan de middelste toren nét geen drieduizend meter hoog is.
Dit is weliswaar niet heel hoog voor alpiene begrippen, maar ze zijn wel buitengewoon indrukwekkend. Niet voor niets noemt Reinhold Messner, de wereldberoemde bergbeklimmer uit Bressanone, de Dolomieten ‘de mooiste bouwwerken ter wereld’.
Perfecte infrastructuur
Een groot voordeel van de Dolomieten is dat de infrastructuur ontzettend goed is. Met de auto of de trein ben je via Innsbruck en de Brennerpas binnen een dag in Bressanone of Bolzano.
Daar staat een fijnmazig netwerk van gondels en bussen klaar dat je naar de gewenste locaties brengt. Dat Trentino-Alto Adige na Lombardije de rijkste regio van Italië is, kun je goed merken. De wegen en tunnels zijn uitstekend verzorgd.
Vanuit de verschillende dalen zijn de bergen vervolgens goed te bereiken. Dat is mede te danken aan het compacte karakter van de bergketens, die vaak bijna loodrecht uit de grond rijzen. Daardoor ben je via een forcela (een ‘scheur’) snel op de gewenste hoogte vanwaar je het maanachtige Dolomietenuniversum mag betreden.
Ook het huttennetwerk is goed ontwikkeld zodat je in de bergen kunt eten en overnachten. Een ervaring die je niet snel zult vergeten!
Uitgebreid netwerk van wandelroutes in de Dolomieten
Niet alleen de infrastructuur in de vele dalen is uitstekend, ook op grote(re) hoogte word je als wandelaar getrakteerd op een geweldig netwerk van wandelpaden met wisselende moeilijkheidsgraad, uiteenlopend van brede paden tot alpiene routes.
Om het de liefhebber makkelijk te maken, zijn er mede op initiatief van Dolomietenkenner Franz Hauleitner tussen 1966 en 1985 in totaal tien Alte Vie delle Dolomiti (Dolomiten Höhenwege) ontwikkeld.
Dit zijn allemaal meerdaagse tochten van hut naar hut, uiteenlopend van een tot drie weken, met verschillende moeilijkheidsgraden (tot niveau III van de UIAA-scala). Ze bieden stuk voor stuk meer dan genoeg moois voor iedereen die meerdaagse wandelingen in de Dolomieten wil maken.
Vanwege het grillige karakter van het gebergte verandert het panorama voortdurend tussen weides, markante toppen, plateaus en mooie vergezichten. Het is ook vaak mogelijk om de routes in te korten, als je minder tijd hebt maar wel een deel van een Alta Via wil wandelen.
Alta Via 1 is de klassieker en tevens de route die de minste eisen aan de wandelaar stelt. Het is alsnog geen spreekwoordelijke ‘walk in the park’; elke Alta Via is een serieuze bergwandeling die conditioneel en technisch veel van de wandelaar eist.
Andere meerdaagse tochten, zoals de Alta Via 2 en 4, bevatten ook serieuze klimpassages en soms zelfs via ferrata’s. Een overzicht vind je hier.
Hoogtemeters op de Alta Via 2
De Alta Via 2 bevat iedere dag zware passages die het uiterste vergen van je lichaam. Vaak is de afstand van een etappe te overzien, die ligt ergens tussen de tien en twintig kilometer.
Wat het zwaar maakt zijn de hoogtemeters, het stijgingspercentage en het terrein. Vooral dat laatste laat zich vooraf moeilijk inschatten, maar is zeker op steilere passages doorslaggevend.
Daarnaast zijn er nog weersomstandigheden die bepalend zijn: hitte en stralende zon maken een tocht op een andere manier zwaar dan regen of sneeuw. Ook is het gewicht van je rugzak niet te onderschatten.
Gedurende de tocht doen zich ongemakken voor (blaren, schuurplekken) waar je mee moet doorlopen. Ten slotte ben je veel tijd kwijt met logistiek en oriëntatie. Ook dat kost veel energie. Maar laat je niet afschrikken, het is al die moeite meer dan waard!
De beste kaarten voor de Dolomieten
Tot de basisuitrusting van een verantwoord wandelaar behoort goed papieren kaartmateriaal en een betrouwbaar kompas.
Digitale navigatieapparatuur van Garmin en apps zoals Alltrails worden steeds beter, toch ben je afhankelijk van batterij en verbinding. Daarom blijven fysieke kaarten essentieel.
De kaarten van Tabacco zijn de beste voor de Dolomieten. Geomarketing heeft ook goede compacte kaarten van Alta Via 1, 2 en 8.
Rother Bergverlag heeft goede gidsen over alle Alta Via’s, geschreven door mede-initiator Franz Hauleitner, zoals deze gids voor de Alta Via’s 1, 2 en 3. Ook blogs zoals brookebeyond en inafarawayland bieden gedetailleerde informatie per etappe.
Via ferrata – ijzeren wegen door de bergen
In de Eerste Wereldoorlog kwam dit deel van Italië in opstand tegen het Oostenrijks-Hongaarse Rijk, waar het tot dat moment toe behoorde. Het strijdtoneel van deze onafhankelijkheidsstrijd werd vooral gevormd door de Dolomieten, die een natuurlijke barrière vormden tussen beide partijen.
Om het transport van soldaten in dit moeilijk begaanbare, bergachtige terrein te bespoedigen, werden op grote schaal hulplijnen aangelegd, zogenaamde via ferrata’s (‘ijzeren wegen’). Staalkabels, trappen, tunnels beugels en andere hulpmiddelen zorgden ervoor dat soldaten en hun materiaal op hoog terrein konden bewegen.
Nog steeds zijn er locaties waar je via deze historische via ferrata’s omhoog kunt, zoals op de Torre di Toblin, in de buurt van de Tre Cime (Drei Zinnen).
Ook vóór de Eerste Wereldoorlog waren er al dergelijke klimondersteuningen op technisch terrein, zoals op de Marmolada, met 3342 meter het hoogste punt van de Dolomieten. Deze via ferrata werd al in 1903 aangelegd zodat toeristen deze ‘Koningin van de Dolomieten’ konden beklimmen.
Maar de grote interesse in via ferrata is pas ontstaan in de jaren tachtig, omdat het ook minder ervaren klimmers in staat stelt om spectaculaire beklimmingen te doen.
Juist in de Dolomieten, waar er sowieso een hogere dichtheid aan zulke routes bestond, bestaat een grote kans dat je er eentje tegenkomt. Ook enkele van de Alta Via’s bevatten (optionele) via ferrata-passages.
Zorg voor een goede voorbereiding op een via ferrata
Toch worden via ferrata’s vaak onderschat, juist omdat het zo toegankelijk oogt. Veel mensen zijn onvoldoende op de hoogte van de risico’s voor henzelf en voor anderen (steenslag!) waardoor de toename van het aantal bergongelukken in de laatste jaren voor een groot deel op het conto van via ferrata’s kan worden geschreven.
Bereid je daarom altijd goed voor en gebruik altijd een helm, een klimgordel en een via ferrata-setje.
Ook al gaan hele Italiaanse families zonder noemenswaardige uitrusting naar boven, dat wil niet zeggen dat er geen gevaren aan zitten die iedere verantwoorde bergliefhebber zou moeten kennen. Respecteer jezelf, je medewandelaars en de berg!
Kijk ter voorbereiding zeker onderstaande video van de NKBV:
Komende dagen delen Ciao tutti’s Marloes en Thijs hun verslag van de Alta Via 2, met prachtige foto’s van deze unieke wandeling.
