4x doen op en rondom de Pratomagno – van wandelen tot wijn proeven

Vanuit haar kamer bij B&B Casa le Rondini in Toscane keek Saskia elke ochtend uit op de Pratomagno, het bergmassief op de grens van de Valdarno (de groene vallei tussen Florence en Arezzo) en de Casentino (het natuurgebied in het oosten van Toscane).

Na een heerlijke lunch op Tweede Paasdag was het tijd om die berg ook eens te beklimmen en het bekende Croce del Pratomagno, het kruis op de op één na hoogste top, van dichtbij te bekijken.

Saskia neemt je in dit artikel mee naar het Croce del Pratomagno, maar ook naar het Castello di Montozzi, waar je in adellijke sferen wijn kunt proeven, naar een heerlijk restaurant én naar een van de mooiste dorpjes in de buurt van de Pratomagno.

Lekker lunchen bij Ristorante Doccia

Vlak bij B&B Casa le Rondini, die zijn naam dankt aan de zwaluwen die hier een groot deel van het jaar door de lucht scheren, ligt Località Rondine, een klein gehucht met een groots restaurant: Ristorante Doccia.

In een moderne setting geniet Saskia samen met Jean en José, de eigenaren van B&B Casa le Rondini, van traditionele gerechten uit de Toscaanse keuken, voorzien van een eigentijdse touch.

Zowel bij de antipasti als bij de primi en secondi kun je kiezen uit een viertal vlees- en een viertal visgerechten. Saskia en Jean smullen van de quenelle di terrina di fegatini con pera candita e crostini di pancarrè – de traditionele Toscaanse kippenlevertjespaté maar dan geserveerd met gekonfijte peer en lichtgeroosterd brood.

Ook de tartare di Chianina con pesto di olive e senape all’ancienne – tartaar van het vlees van de speciale Chianini-runderen met olijvenpesto en mosterd die José kiest, is meer dan het proeven waard.

Bij de antipasti serveert Ristorante Doccia heerlijk zelfgebakken brood, met bijzondere smaken zoals chocolade, sinaasappel en rozemarijn. Vooral van het sinaasappelbrood kregen we geen genoeg.

Ook leuk: de olijfolie die op tafel komt, is van onze vrienden van Tenuta Il Cicalino, in de Maremma (in het zuiden van Toscane)!

Als primo kiest Saskia voor de gnocchetti al profumo di mare – kleine gnocchi met schelpdieren. José laat zich verleiden door de risotto met peer en prosecco, terwijl er voor Jean gamberoni grigliati – gegrilde garnalen – op tafel komen. Erbij drinken we een glas Terre di Tufi, een witte wijn van Teruzzi uit San Gimignano.

De dolci zien er te verleidelijk uit om niet van te proeven. Saskia kiest voor een klassieke torta della nonna, maar dan met citrussaus, Jean voor frolla con crema al mascarpone e frutti di bosco al moscato (een bladerdeegtaartje met mascarponecrème en bosvruchten gemarineerd in dessertwijn) en José voor de millefoglie destrutturato con chantilly e caramello salato (een deconstructed bladerdeeggebakje met crème chantilly en gezouten karamel).

Te voet naar het Croce del Pratomagno

Na deze feestelijke lunch rijden we via uitbundig bloeiende klaprozen aan de voet van Laterina (een pittoresk plaatsje waarover je in deze blog meer leest) naar de Pratomagno.

Het hoogste punt van deze bergketen – de top van de Monte Pianellaccio – ligt op 1597 meter. Ons doel, de bergtop waarop het metalen kruis prijkt, de Monte Croce del Pratomagno, is met een hoogte van 1594 nét iets lager.

Het kruis zelf reikt ruim twintig meter de hoogte in, waardoor je het van bijna elke plek in de Valdarno kunt zien. Vanaf de voet van het kruis geniet je van een weids uitzicht, waarbij je met helder weer (en een verrekijker) zelfs de Duomo van Florence kunt zien!

Het Croce del Pratomagno staat sinds 1928 op deze top. Het werd er neergezet ter ere van de zevenhonderdste sterfdag van de heilige Franciscus, die in het verderop gelegen klooster van La Verna in 1224 de stigmata ontving.

Op 14 augustus 1927 werd de eerste steen gelegd, op 2 september 1928 werd het kruis ingewijd. In dit artikel (in het Italiaans) lees je er meer over en bekijk je een paar oude foto’s.

De mooiste wandelroute op de Pratomagno is het Sentiero CAI 00, een zeventien kilometer lange route van de parkeerplaats bij Pian dei Lavacchi op de Monte Lori naar het Croce del Pratomagno. In dit artikel van La mia bella Toscana lees je meer details.

Een andere route voert van Secchieta naar het Croce del Pratomagno. Vanwege de tijd (het wordt zo half april nog vrij vroeg donker) parkeren wij een stuk hoger, zodat we nog maar een klein stukje hoeven te lopen.

Het gras is nog bruin van de sneeuw die er tot voor kort lag, maar de krokussen laten hier en daar al dapper hun kopjes zien.

Als je iets later in het voorjaar of in de zomer de Pratomagno beklimt, zie je weidse groene weiden vol frisgroen gras en kleurrijke bloemen. Hieraan dankt de bergketen ook zijn naam; Pratomagno betekent in het Italiaans ‘grote weide’. Tussen juni en september kun je er zelfs koeien tegenkomen, die heerlijk mogen grazen.

Voor Saskia was het allerlaatste stukje tot het kruis vanwege hoogtevrees ietwat te veel gevraagd, maar José heeft de kruistocht ondanks de steeds kouder wordende wind volbracht en het kruis in al zijn glorie kunnen bewonderen, zoals je op onderstaande foto kunt zien.

Wijn proeven bij het Castello di Montozzi

Kijk je vanaf de voorzijde van B&B Casa le Rondini uit op de Pratomagno, vanuit de tuin zie je, hoog op een heuvel, het Castello di Montozzi liggen.

De eerste vermeldingen van een kasteel op deze plek, hoog boven de Val d’Arno en de Val d’Ambra dateren van het begin van de elfde eeuw.

In de strijd tussen Florence, Siena en Arezzo werden de vestingwerken op deze plek keer op keer verwoest en weer opgebouwd. Pas toen dit stukje Toscane in de vijftiende eeuw definitief onder het beheer van Florence viel, bleven de muren van het kasteel overeind staan en ontwikkelde zich langzaam een dorpje rondom het kasteel, met dank aan de goede zorgen van een van de eerste eigenaren, de familie Bartolini Baldelli.

In de loop der tijd werden zij de enige eigenaren van het kasteel. De broers Francesco en Ottavio Bartolini Baldelli toverden het middeleeuwse robuuste kasteel in de zeventiende eeuw grotendeels om tot een stijlvolle villa in Florentijnse stijl.

In de achttiende eeuw zorgde hun neef Francesco Maria samen met zijn vrouw Maddalena Giraldi voor een nieuwe kerk op het terrein en een dubbele loggia naast de villa, met uitzicht op de tuin.

Ook nodigden ze schilder Giovanni Camillo Sagrestani uit om de villa te voorzien van fresco’s, terwijl het stucwerk werd toevertrouwd aan Giovan Martino Portogalli.

Het echtpaar liet ook een grote wijnkelder aanleggen, evenals opslagplaatsen en een grote oven. Vandaag de dag kun je dit nog allemaal bewonderen, zo ontdekken we tijdens een speciale rondleiding van Brigitte Kuschke, die helemaal thuis is op het Castello di Montozzi en er prachtige verhalen over kan vertellen.

Brigitte neemt ons ook mee naar de tuin, die in de tweede helft van de negentiende eeuw is ontworpen door Angiolo Pucci, de toenmalige tuinman van de Giardino di Boboli in Florence, in opdracht van markies Bartolomeo Bartolini Baldelli, met onder andere een zeldzame Libanese ceder.

Het Castello di Montozzi is het kloppend hart van een ruim zeshonderd hectare groot landgoed, met wijn- en olijfboomgaarden, graanvelden en akkers voor tuinbonen en andere gewassen.

Sinds 1980 behoort ook Fattoria Migliarina tot het landgoed, dat al twaalf jaar volledig biologisch is, dankzij de jarenlange inzet van Carlo en Antonio, de huidige generatie Bartolini Baldelli, die het erfgoed van hun voorouders in ere houden en ervoor zorgen dat er elk jaar opnieuw heerlijke biologische wijn en olijfolie wordt geproduceerd.

Na de rondleiding mogen we van een van de bijzondere creaties proeven in de cantina. Brigitte schenkt een glas Vinile voor ons in, een wijn die is gecomponeerd door Antonio Bartolini Baldelli, in een evenwichtige mix van Sangiovese en Cabernet Sauvignon, deels gerijpt in roestvrij staal en deels in vaten van Frans eikenhout.

In elke slok proef je Antonio’s passie voor wijn, muziek en dit stukje Toscane terug, in een diepzinnige, geurig gelaagde symfonie die nog lang na ons bezoek aan het kasteel weerklinkt…

Voor een rondleiding en/of wijnproeverij maak je het beste een of twee dagen voor je het Castello di Montozzi wil komen bezoeken een afspraak. Dat kan via e-mail of telefonisch via 0039-0559789029 of 0039-3771300843.

Loro Ciuffenna – een van de borghi più belli d’Italia

Misschien is het de aanwezigheid van water die de inwoners van Loro Ciuffenna inspireerde om hun huis van een kleurrijke lik verf te voorzien. Samen met de kronkelende geplaveide steegjes en de oude brug geven ze de borgo in elk geval een unieke aanblik.

Het dorpje – een van de borghi più belli d’Italia, de mooiste dorpjes van Italië – ligt aan de oude verbindingsweg tussen Arezzo en Fiesole (een dorpje ten noorden van Florence).

Wandel Loro Ciuffenna binnen via de oude brug. Als je direct links omhoog steekt, wandel je onder de Porta dell’Orologio door, om de moderne tijd achter je te laten en het meest fascinerende deel van de borgo binnen te stappen.

Via een lange as, die van oost naar west is gebouwd, kom je uit bij de andere stadspoort, in de richting van Arezzo. Neem weer een steile steeg aan je linkerhand en de kerk Santa Maria Assunta doemt voor je op, met als kostbare schat een veelluik van puur goud van Bicci di Lorenzo, waar een Maria en heiligen op staan afgebeeld.

Bezoek ook de misschien wel mooiste parochiekerk van heel Toscane, de San Pietro a Gropino. Ook de Basilica di Nostra Signora is een bezoekje waard. Deze basiliek is volledig bedekt met fresco’s met Bijbelse scènes. In de Cappella della Misericordia naast de basiliek kun je La Pietà van Carlo Portelli uit 1561 bewonderen.

Midden in het centrum vind je boven op een rots de nog steeds werkende watermolen die zich de oudste van heel Toscane mag noemen. Hij werd waarschijnlijk rond 1100 gebouwd en wordt onder andere gebruikt om kastanjes te malen en zo het zoete meel te winnen dat vervolgens wordt verwerkt in lokale delicatessen.