Ciao tutti – ontdekkingsblog door Italië de beste tips voor Italië
Tegenover de Duomo in Siena schittert het complex van Santa Maria della Scala, een van de oudste ziekenhuizen van Europa dat nu dienst doet als museum, met schitterende fresco’s en kunstwerken.
Santa Maria della Scala was een van de eerste Europese ziekenhuizen. Aangezien het direct aan de Via Francigena lag, een van de oudste pelgrimsroutes ter wereld, tegenover de indrukwekkende Duomo van Siena, was het de perfecte plek voor de opvang van zieke en vermoeide pelgrims. Ook werd er een thuis geboden aan weeskinderen en arme inwoners van de stad.
Het ziekenhuis werd gerund door de kanunniken van de Duomo en later door de gemeente Siena. Dankzij gulle giften van de adellijke families in Siena en andere rijke inwoners die het hospitaal goed gezind waren, werd het complex van Santa Maria della Scala steeds groter en welvarender. Men had niet alleen genoeg geld om zieken te verzorgen, maar bezat ook grote stukken eigen land en verwierf veel mooie kunstwerken en relieken.
Men gaf lokale kunstenaars, onder wie Simone Martini, Ambrogio en Piero Lorenzetti, bijvoorbeeld opdracht te geven delen van het ziekenhuis te decoreren. Een deel van deze werken is helaas verloren gegaan, maar gelukkig kun je je nog altijd vergapen aan de fresco’s die bewaard zijn gebleven.
Het mooist is misschien wel het gedeelte dat nog altijd laat zien hoe het ziekenhuis er vroeger uitzag, met een aparte zaal voor mannen en voor vrouwen. Je ziet nog precies waar de bedden stonden, met ernaast een nisje voor een kan water.
Ook de fresco’s op de benedenverdieping zijn adembenemend mooi. In de zogenaamde Pellegrinaio, de Zaal van de Pelgrims, schilderden Domenico di Bartolo, Lorenzo di Pietra (ook wel Vecchietta genoemd) en Priamo della Quercia de geschiedenis van Santa Maria della Scala.
Let op de ladder die je overal terug ziet komen; dit is het symbool van het ziekenhuis (scala is Italiaans voor ladder, trap).
Deze naam zou het ziekenhuis overigens te danken hebben aan het feit dat het precies tegenover de trappen van de Duomo ligt. Zoals altijd in Italië is er echter ook een bijzonder verhaal met deze trap verbonden. De trap als symbool voor het ziekenhuis zou namelijk gekozen zijn omdat het hospitaal werd gesticht nadat de moeder van schoenmaker Beato Sorrore in een visioen een wonderbaarlijke trap had gezien, die in de steek gelaten kinderen verwelkomde in het paradijs.
Deze Sorrore zou volgens datzelfde verhaal de stichter zijn van het ziekenhuis, maar op dit punt zijn er geen bronnen die aantonen of dat klopt of dat het toch de kanunniken van de Duomo waren die hier de eerste stenen lieten stapelen en de eerste zieken verzorgden.
Op dezelfde verdieping als de Pellegrinaio vind je de ook de Santissima Annunziata, een heuse kerk die deel uitmaakt van het complex, de Sacrestia Vecchia, de Cappella della Madonna, de Cappella del Manto en de Cappella delle Fanciulle. Stuk voor stuk ruimtes waar je mond regelmatig even open zal vallen van verbazing, vanwege de schitterende fresco’s en schilderingen die je er zult zien.
Een verdieping lager worden, in de voormalige graanopslag van het ziekenhuis, de originele onderdelen van de Fonte Gaia tentoongesteld. Een replica van deze fontein schittert op het Piazza del Campo. De Fonte Gaia is een ontwerp van Jacopo della Quercia, die jaren werkte aan de marmeren Madonna’s, wolven en andere versieringen.
Hier vind je ook het Oratorio di Santa Caterina della Notte, waar de heilige Catherina van Siena kwam bidden voor genezing van de zieken. Een bijzondere plek, zo in het hart van het gehele complex, die tegelijkertijd sfeervol en luguber aandoet.
Alsof dat nog allemaal niet genoeg is, kun je in het complex ook nog een bezoek brengen aan het Museo Archeologico Nazionale, aan de schatkamer met de relieken uit Constantinopel die het ziekenhuis in 1359 kocht van Venetië en aan een bijzondere collectie van twaalf vlaggen die de verschillende contrade, wijken, van Siena in 1884 hebben laten maken voor de Palio. Dat gaan we een volgende keer allemaal bewonderen!
Praktische informatie
Santa Maria della Scala ligt aan het Piazza Duomo, recht tegenover de markante, zwart/wit gestreepte kathedraal van Siena. De ingang vind je precies tegenover de ingang van de Duomo, onder de grote klok.
Santa Maria della Scala is van half maart tot begin november elke dag geopend van 10.00 tot 18.00 uur. In de winter sluit het museumcomplex de deuren iets eerder en is het op dinsdag gesloten. Een kaartje kost € 9,-. Kinderen tot 11 jaar mogen gratis naar binnen.
