Wijn proeven in de Oltrepò Pavese

Ten zuiden van Pavia, in het zuidwesten van de regio Lombardije, ligt een vrij onbekend wijngebied: de Oltrepò Pavese. Zoals Oltrepò al aanduidt (letterlijk betekent dit namelijk ‘aan de andere kant van de Po’) ligt het gebied, als je vanuit Pavia aan komt rijden, aan de overkant van de rivier de Po.

Het landschap verandert geleidelijk van vlak naar heuvelachtig. Al snel duiken aan weerszijden uitgestrekte wijngaarden op. Het lijkt wel een beetje op het heuvellandschap van de Chianti in Toscane, al is dit stukje Italië lang niet zo bekend. Gelukkig ook maar, want dat betekent dat je er nog ongestoord rond kunt toeren.

Ondanks het feit dat de Oltrepò Pavese buiten het noorden van Italië niet zo bekend is als wijnregio, is dit gebied de grootste wijnregio van Lombardije. Hoog tijd om er eens te gaan proeven!

Pinot Nero, een druif met vele gezichten
De Oltrepò Pavese staat vooral bekend om de Pinot Nero. Deze druif doet het hier uitstekend, hij geniet van de schilderachtige heuvels waarin hij mag wortelen.

Geen enkele druivensoort wordt namelijk zó door zijn omgeving bepaald als de Pinot Nero. Vanwege zijn compacte tros en dunne schil is hij gevoelig voor rot, schimmels en andere ziektes. De druiven rijpen moeizaam, wat verschillende uitdagingen oplevert maar dat ook gunstig is voor de ontwikkeling van de bijzondere smaak.

Montelio – het bruisende wijnlandgoed van de zussen Brazzola
Na een goed ontbijt in Pavia rijden we naar Montelio in Codevilla, een wijnlandgoed waar al acht generaties lang wijn wordt geproduceerd. We worden met open armen ontvangen door Giovanna Brazzola, die nu samen met haar zus Caterina het bedrijf runt.

Lang geleden behoorde dit stuk land aan de monniken van het Certosa di Pavia, maar eind negentiende eeuw kwam het in handen van de voorvaderen van Giovanna en Caterina.

Giovanna neemt ons eerst mee naar de wijngaarden. Er hangt een dichte bewolking en af en toe valt er wat regen, maar dit maakt het beeld niet minder schilderachtig. De druiven zijn al geoogst, de wijnstokken bereiden zich langzaam voor op de komende lente.

Via de binnenplaats duiken we de wijnkelders in, die onder een groot deel van het erf doorlopen. Giovanna toont ons de enorme wijnvaten, die slechts drie keer gebruikt worden. Dan heeft het hout al zijn geur afgegeven.

Een deel van de wijnkelders is met recht een schatkamer. Een achthoekige ruimte, die dateert uit de zestiende eeuw, werd in eerste instantie gebruikt voor de opslag van sneeuw, als een soort natuurlijke koelkast. Nu vind je er de mooiste flessen van de familie Brazzola, het neusje van de zalm, met een aantal unieke flessen.

Zo liggen er wijnen uit de geboortejaren van alle kinderen van de twee zussen, die pas mogen worden geopend op hun achttiende verjaardag. Ook ligt er een grote hoeveelheid Merlot uit het jaar 1955. Giovanna vertelt dat deze wijn werd geserveerd tijdens het huwelijksdiner van haar ouders. Het was echter zo’n slecht jaar, dat de voorraad nooit is opgedronken. Gelukkig had de slechte wijn geen invloed op het huwelijk…

De grote trots waar we wél van kunnen proeven is een bruisende wijn van Pinot Nero-druiven, naar negentiende-eeuws recept. De zussen zijn er zichtbaar trots op, en terecht! Ondanks dat het pas elf uur is (of misschien juist wel daardoor) smaakt deze wijn hemels.

Als Giovanna ons vertelt dat je wijn het beste ’s ochtends kunt proeven, geloven we haar meteen. Gelukkig wacht ons nog een proeverij, bij Le Fracce in Mairano di Casteggio.

Le Fracce – schatkamers vol flessen, oldtimers en kunst
Bij Le Fracce maakt men exclusieve wijn, in kleine oplages. Er wordt veel geëxperimenteerd, met name in samenwerking met de universiteit van Milaan. Op dit moment is men bijvoorbeeld bezig met onderzoeken of er in tijden van grote droogte toch goede wijn geproduceerd zou kunnen worden.

De wijngaard maakt onderdeel uit van een groot landgoed, dat naast wijnstokken veel bossen omvat, met bijzondere diersoorten. Het landgoed behoorde ooit toe aan Fernando Bussolera en Lina Branca. Het stel trouwde toen Fernando dertig en Lina zestig jaar oud was. Dat betekent dat er nooit een opvolger werd geboren, waardoor het landgoed nu beheerd wordt door de Fondazione Bussolera Branca.

Fernando was een excentrieke man, met een grote passie voor paarden. In een van zijn stallen bewonder je zijn omvangrijke collectie rijtuigen. Dat hij ook gek was op oldtimers, zie je als de deuren van een van de andere stallen worden opengetrokken. Hij reed zelf overigens nooit, maar liet zich graag door zijn chauffeur rondrijden om zijn landgoed te inspecteren.

Het is niet ongewoon dat er op een landgoed een of twee honden rondlopen om het terrein te bewaken, maar voor Fernando was dit te gewoontjes. Hij hield hier een leeuw en een luipaard als ‘kleine huisdieren’. Gelukkig hoeven we daar nu niet meer voor op te passen…

In het oude klooster naast het wijnlandgoed is een klein museum ondergebracht, met exposities van kunstenaars zonder opleiding of mensen die buiten de maatschappij vallen. Zo wordt er kunst getoond van bewoners van een psychiatrische inrichting en kleine kunstenaars uit de regio.

Een van de meest indrukwekkende werken is dat van Johann Garber. Hij maakte een plattegrond van Parijs, waarbij hij zijn gevoel bij elke plek heeft verbeeld. Het doek is drie meter lang en bestaat uit losse delen die hij afzonderlijk van elkaar met een pen heeft geïllustreerd. Het knappe is dat de plattegrond geografisch ook echt klopt. Een klein meesterwerk!

Consorzio Club del Buttafuoco Storico
Voor we naar Pavia terugrijden, maken we nog een snelle stop bij Consorzio Club del Buttafuoco Storico in Canneto Pavese. Dit is een consortium, een vereniging van wijnmakers uit de Oltrepò Pavese die de Buttafuoco-wijn willen beschermen.

Deze krachtige robijnrode wijn mag namelijk alleen in dit gebied worden gemaakt. Bovendien mag de naam Buttafuoco alleen gebruikt worden door wijngaarden die al langere tijd bewezen hebben deze wijn in hoge kwaliteit te kunnen produceren. Het consortium ziet daarop toe en houdt de kwaliteit van de wijn hoog.

Waar de naam Buttafuoco precies vandaan komt, vraag je je misschien af? De wijn zou zijn naam te danken hebben aan een schip met dezelfde naam, dat een aantal jaren na de oorlog tussen het huidige Oostenrijk en Italië te water werd gelaten. Vandaar ook dat een flink zeilschip de flessen van het consortium siert.

Terug door de rijstvelden
Op de terugweg naar Pavia rijden we door een landschap dat op het eerste oog niet zo bijzonder lijkt. Tot onze gids ons vertelt dat we door de volgens hem enige vlakke rijstvelden ter wereld rijden. Ineens zitten we allemaal met onze neus aan het raam geplakt.

Dankzij de klei in de grond is de bodem nat genoeg om zonder water rijst te laten groeien. Een van de meest bekende rijstsoorten die hier verbouwd wordt, is de risottorijst – en dan met name carnaroli en arborio. Dankzij dit gebied is Lombardije, samen met Piemonte (waar je met name rondom Vercelli en Novara uitgestrekte rijstvelden vindt), de belangrijkste rijstproducent van Europa. Daar moeten we straks terug op Pavia maar op toosten!