Villa Della Porta Bozzolo – monumentale villa in de buurt van het Lago Maggiore

Je moet het weten, anders rijd je er zomaar voorbij. In Casalzuigno, een gehucht in de buurt van het Lago Maggiore, in het noorden van Italië, is verder niet zo veel.

Maar dan ineens verklapt een bruin bordje dat er iets bijzonders te zien is, zo ontdekte Marc Leijendekker. In dit verder vrij nietszeggende dorpje ligt namelijk Villa Della Porta Bozzolo:

Marc: ‘Nog voordat je het enorme ijzeren hek door bent, zie je de monumentale terrassen, schuin omhoog tegen een heuvel, met trappen, standbeelden en sierlijke balustrades. Deze majestueuze tuin is architectonisch gezien een van de indrukwekkendste tuinen van Italië.

Villa di delizia – een genoeglijk buitenverblijf

De Italianen hebben een naam voor villa’s als deze, die werden gebruikt als buitenverblijf: villa di delizia, villa van genoegen of villa van vreugde. Voor de Villa Della Porta Bozzolo is nauwelijks een betere omschrijving te bedenken.

Dat was ook precies wat Giraldino della Porta voor ogen had, toen hij hier halverwege de zestiende eeuw een groot stuk grond kocht. Hij woonde in Milaan en wilde graag een buitenhuis om de stad af en toe te kunnen ontvluchten, waar hij druiven en andere gewassen kon verbouwen (of laten verbouwen, volgens de mores van die tijd).

Verfraaid met prachtige fresco’s

De huidige vorm, met een elegante doch sobere voorgevel en twee binnenplaatsen, kreeg de villa aan het begin van de achttiende eeuw. Het huwelijk tussen Gian Angelo III della Porta en de Milanese gravin Isabella Giulini, in 1714, was het startsein voor een dertig jaar durende uitbreiding en verfraaiing. De prachtige fresco’s binnen in de villa en de imposante tuin stammen uit die periode.

Als bezoeker kom je de villa nu binnen via de grote balzaal, waar de muren en het plafond rijkelijk versierd zijn met fresco’s. Ze vertellen vaak mythologische of religieuze verhalen, maar je ziet ook veel verwijzingen naar de bloemen en planten in de tuin.

Andere fresco’s zijn ontsproten aan de fantasie. Overal vind je ze terug, behalve in de keuken. Prachtig is ook de manier waarop veel deuren zijn beschilderd, met bloemmotieven of geometrische figuren.

Na de balzaal wandel je door een kleine salon met een piano en een vrijwel intact gebleven studio. Ook staat er nog een half vergaan biljart. De meeste kamers zijn zo ingericht dat je er meteen zou kunnen intrekken; veel klokken geven zelfs nog de juiste tijd aan.

Aan de muren hangen portretten van de Della Porta’s die er hebben gewoond, in de kasten staan pronkserviezen die zijn gebruikt.

Een van de mooiste ruimtes is de galerij op de eerste verdieping, die je bereikt via een monumentale trap. Zeven fresco’s van vrouwenfiguren verbeelden de zeven deugden.

Op deze etage zijn ook verschillende slaapkamers, zoals de kamer van het rode bed, de kamer van het groene bed en de kamer met het gele baldakijn.

Van de Della Porta’s naar de Bozzolo’s

Begin negentiende eeuw stierven de Della Porta’s uit. In 1881 kreeg arts en senator Camillo Bozzolo – na een reeks verwikkelingen waarbij het eigendom van de villa versnipperd was geraakt – de villa in handen. Hij blies de villa nieuw leven in.

In de villa bewonder je een groot borstbeeld van Camillo Bozzolo en in een van de kamers staan nog kasten vol met zijn boeken.

Een fantastisch cadeau voor de FAI

Alle meubels komen uit de achttiende en negentiende eeuw, maar ze behoorden lang niet allemaal tot de oorspronkelijke inboedel van de villa. Dat zit zo. In Italië beheert de FAI (Fondo per l’Ambiente Italiano), een soort Italiaanse monumentenzorg, een aantal historische gebouwen waarvan het onderhoud te duur is geworden voor de eigenaren.

In 1988 werd de vicedirecteur van de FAI gebeld door de erfgename van de Villa Della Porta Bozzolo. Het gebouw was echter al jaren niet meer goed onderhouden. Het dak lekte, alles was vochtig. Hier en daar stond er nog een bed, maar verder was er veel gestolen. Wilde de FAI deze historische villa als cadeau aanvaarden om te voorkomen dat die in een ruïne zou veranderen?

Het heeft jaren geduurd voordat de villa zodanig was gerestaureerd dat er weer bezoekers konden worden toegelaten. Maar in sommige kamers was het wel erg leeg. Toen heeft de FAI andere schenkingen van meubels en huisraad gebruikt om de sfeer van vroeger te herstellen.

Wandel door de tuin van de Villa Della Porta Bozzolo

De tuin ligt eigenlijk verkeerd ten opzichte van het huis. In de klassieke opstelling heb je een villa in de breedte die uitkijkt op de tuin. Maar hier staat de lengteas van de tuin op de korte kant van de villa. Er was onvoldoende ruimte vóór het huis, daarom is de tuin tegen de heuvel op aangelegd, naast het huis.

Vanuit de villa ga je een monumentale trap op naar een terras, symmetrisch aangelegd aan weerszijden van de trap. Dat herhaalt zich drie keer, steeds een stukje verder omhoog. De beelden en balustrades zijn gemaakt van de grijswitte kalksteen van Viggiù, die in grotten in de buurt werd gewonnen, ook wel ‘het marmer van Varese’ genoemd.

Een theater omzoomd door cipressen en narcissen uit Nederland

Na die vier stenen terrassen kom je bij een langzaam verder oplopende open ruimte van gras: het ‘theater’, omzoomd door cipressen en bekroond door een fraaie fontein. Die vormt een soort loge die uitkijkt over de tuin.

Leuk om te weten: de krokussen en narcissen die hier in het vroege voorjaar zo weelderig opkomen, zijn geïmporteerd uit Nederland.

Je kunt nog verder naar boven. In een zigzagpatroon is tussen cipressen een pad aangelegd naar de top van de heuvel. Het uitzicht daar is niet spectaculair, maar geeft wel een beeld van de omgeving.

Deze vallei heeft een lange geschiedenis: veteranen van het Romeinse leger kregen hier een stukje grond. Maar de sporen ervan zijn uitgewist door de tijd. Het enige stukje historie dat je hier ziet, afgezien van de villa natuurlijk, is het vijftiende-eeuwse Oratorio di San Bernardino. Voor de rest heb je veel fantasie nodig om de geschiedenis te projecteren op de moderne bebouwing van nu.

De ‘geheime tuin’ van Villa Della Porta Bozzolo

Teruglopend naar beneden zie je, links tegenover de villa, de zogeheten ‘geheime tuin’ – een intiemer stukje groen dan de monumentale tuin tegen de heuvel op. Een laantje van eiken en citrusbomen voert naar een soort tempeltje met fresco’s. Vooral in het late voorjaar is het hier een feest van kleuren en geuren, als de rozen en hortensia’s bloeien.’

Praktische informatie Villa Della Porta Bozzolo

Villa Della Porta Bozzolo ligt aan de Viale Senatore Camillo Bozzolo 5 in Casalzuigno (Varese). Alle details voor een bezoek (zoals openingstijden, de kosten van een kaartje en rondleidingen) vind je op de website van Villa Della Porta Bozzolo.

met dank aan Villa Della Porta Bozzolo voor een aantal foto’s