Naar hoofdinhoud Naar navigatie
23 juni 2022

Ga je mee op zoek naar aapjes, vreemde vogels en andere dieren in de Galleria degli Uffizi?

Ga je naar de wereldberoemde Galleria degli Uffizi in Florence, dan vergaap je je aan zalen vol prachtige schilderijen en beeldhouwwerken. De geschiedenis komt tot leven in beeld.

Letterlijk en figuurlijk, want vaak is er op zo’n schilderij nog veel meer te zien dan je op het eerste oog denkt te kunnen ontdekken. Zo vind je in de Uffizi ook veel dieren terug, van apen en vlinders tot een distelvink en een opgekruld hondje.

Esther van Mijn Florence deelt in deze blog een aantal schilderijen met dieren die je niet mag missen als je de Uffizi bezoekt. Ze staan op volgorde waarin je ze tegenkomt in het museum (de nummers bij de werken verwijzen naar nummers op de bezoekersplattegrond van de Galleria degli Uffizi). Kun jij ze allemaal vinden?

De aapjes van Gentile da Fabriano

Esther: ‘De eerste dieren die je tegenkomt tijdens je wandeling door de Galleria degli Uffizi, zie je op de Aanbidding der Wijzen van Gentile da Fabriano (zaal A7). De belangrijkste scène van dit schilderij uit 1423 laat de aankomst van de drie wijzen zien bij de stal waar Jezus geboren is.

Ze hebben hiervoor een lange reis moeten afleggen, langs vele verre plekken, iets wat in een tijd zonder vliegtuigen of andere snelle transportmiddelen nogal een onderneming was.

Om dat nog eens extra te benadrukken, hebben ze alle exotische dieren die ze op hun weg tegen zijn gekomen maar meegenomen. Zo ook twee aapjes. Ze zitten allebei op de rug van een ander dier en zijn met een ketting vastgemaakt, zodat ze niet kunnen ontsnappen.

Naast de aapjes zijn er nog andere dieren te ontdekken. Zoek maar eens naar de (loensende) leeuw of het luipaard!

De paarden van Paolo Uccello

Een andere schilder die dol was op dieren, was Paolo Uccello. Zelfs zijn artiestennaam Uccello verwijst ernaar. Uccello betekent namelijk ‘vogel’ in het Italiaans. Die schilderde hij het liefst, vandaar dat hij zo genoemd werd. Daar was echter niet zoveel geld mee te verdienen, dus moest hij af en toe ook werken in opdracht maken.

Op de Slag bij San Romano (zaal A9) dat Paolo Uccello tussen circa 1435 en 1440 schilderde, kun je heel veel verschillende dieren ontdekken, maar de paarden zijn misschien wel het bijzonderst.

Dat is omdat Paolo Uccello heel precies aan het perspectief werkte. Hij wilde het zo ‘echt’ mogelijk weergeven in zijn schilderijen. Hij gebruikt hier een techniek die we ‘verkorting’ noemen. Door de benen van sommige paarden korter af te beelden, lijken ze vanuit het schilderij naar je toe te komen.

Een zwijntje met een bijzonder verhaal

In de hal op de tweede verdieping (zaal A24) kom je bij een wild zwijn met een bijzonder verhaal. Hoewel deze versie uit de oudheid stamt, kent bijna iedereen die wel eens in Florence geweest is vooral de zeventiende-eeuwse kopie in brons, die voor de Mercato Nuovo staat en waarover je in deze blog meer leest. Als je over zijn neus aait, brengt dat geluk!

Of dat ook voor zijn broer in de Galleria degli Uffizi geldt, mag je helaas niet proberen. Wel weten we dat dit beeld van marmer in de zestiende eeuw gevonden werd en waarschijnlijk deel uit heeft gemaakt van een grotere groep beelden, die als thema ‘de jacht’ hadden.

Als je goed kijkt, zie je dat het een wild zwijn is dat net wakker geworden is, ongerust door jagers die snel dichterbij komen. Hij snuffelt een beetje in de lucht om te zien waar het geluid en de geur vandaan komen.

Bij het bronzen zwijntje bij de Mercato Nuovo zie je overigens ook andere dieren:

Het zeemonster van Piero di Cosimo

Zo realistisch als het zwijntje hierboven is, zo onrealistisch is – gelukkig – het zeemonster dat de Florentijnse schilder Piero di Cosimo afgebeeld heeft op zijn Perseus bevrijdt Andromeda (zaal A28).

Hoewel de scène er realistisch uitziet, gaat het om een verhaal uit de Griekse mythologie, waarbij Perseus in gevecht is met het zeemonster om Andromeda te redden uit zijn woeste klauwen.

Je ziet hoe het monster net uit het water komt. Water spuit uit zijn neus en druipt uit zijn baard. Hij heeft zijn klauw al klaar om aan te vallen en zijn blik is strak gericht op Andromeda.

Wat hij niet in de gaten lijkt te hebben, is dat Perseus op het punt staat uit te halen met zijn zwaard. Spoiler alert: Perseus slaagt erin het monster te verslaan en mag met de mooie Andromeda trouwen.

Vreemde vogels van Leonardo da Vinci en Andrea del Verrocchio

Aan de Doop van Christus (zaal A35) werkten twee verschillende beroemdheden uit de renaissance: de wereldberoemde Leonardo da Vinci en zijn leermeester Andrea del Verrocchio.

We weten vrij precies wie wat heeft geschilderd, door de verschillende stijlen met elkaar te vergelijken. Al tijdens het maken van dit werk werd duidelijk dat de leerling zijn meester snel voorbij zou streven.

Kijk maar eens naar het lijf en gezicht van Johannes de Doper en Jezus. Jezus is veel verfijnder geschilderd. Alles lijkt ‘zachter’ bij Da Vinci. Dat komt door zijn beroemde sfumatura-techniek, waarbij hij als het ware een waas over zijn schilderwerk legt.

Behalve Leonardo da Vinci en Andrea del Verrocchio werkten er zeer waarschijnlijk ook nog anderen aan het schilderij. Dat denken we omdat bijvoorbeeld de heilige geest (verbeeld door de duif) en de andere vogel die door het beeld schiet, op een heel andere manier geschilderd zijn dan de rest van de compositie. Eigenlijk lijken ze in niets op de verfijnde hand van beide meesters. Met recht ietwat vreemde vogels dus…

Een profetische distelvink van Rafaël

Als ik in de Galleria degli Uffizi ben, moet ik altijd even gaan kijken bij de Madonna met de distelvink van Rafaël (zaal A38), vooral omdat de manier waarop de twee kleine mannetjes het vogeltje bekijken zo vertederend is.

De betekenis erachter is echter wat minder vertederend. De kleine mannetjes zijn Jezus en Johannes de Doper. Johannes houdt het vinkje vast, terwijl Jezus over zijn kopje aait.

Het rood in het kopje van het vogeltje is een soort blik in de toekomst: het is een verwijzing naar de doornenkroon die Jezus later in zijn leven zal moeten dragen en die uiteindelijk samenhangt met zijn dood. Zo krijgt een op het eerste gezicht lieflijk tafereel een nogal naargeestige context…

Een ezel en vlinders van Albrecht Dürer

Een stuk minder naargeestig zijn de os en de ezel die de Duitse renaissanceschilder Albrecht Dürer heeft afgebeeld op zijn Aanbidding der wijzen (zaal A42). Qua voorstelling is het een ‘aanbidding’ zoals we vaker zien.

Een van de wijzen knielt neer in aanbidding, terwijl de andere twee erbij staan met geschenken in hun hand. Normaal gebeurt dit te midden van een sereen gezelschap, allemaal betoverd door wat er zich voor hun ogen afspeelt.

Daar denkt deze ezel anders over. Of hij nu honger heeft of behoefte heeft aan iemand die even achter zijn grote, pluizige oren krabbelt; je kunt zijn gebalk bijna horen!

Zo luidruchtig als de ezel lijkt te zijn, zo sereen zijn de vlinders die vooraan op de stenen boog zitten. Net als bij het goudvinkje van Rafaël krijg je hier een blik in de toekomst; de vlinders staan symbool voor de verrezen menselijke ziel.

Het slapende hondje van Titiaan

De beroemde Venus van Urbino van Tizanio Vecellio (zaal D22) is naakt en staat op het punt om door haar kleedsters aangekleed te worden voor de toccamano, dat in Venetië onderdeel was van de huwelijksceremonie.

Bij deze handaanraking raakte de bruid de hand van haar aanstaande aan om zo haar toestemming voor het huwelijk te geven. Het schilderij werd dus waarschijnlijk gemaakt als referentie naar het huwelijk. Vandaar ook het opgerolde hondje; met de viervoeter als symbool van trouw binnen het huwelijk.

De zwaan van Tintoretto

Hoewel Leda en de zwaan van Tintoretto (zaal D24) een prachtig en gracieus schilderij is, is het tegendeel ook waar. De prachtige zwaan naast Leda is in werkelijkheid de oppergod Zeus, die Leda niet voor zich kon winnen en daarom besloot om zichzelf in een zwaan te veranderen.

Leda kon zich niet meer verzetten, maar had ook nog een man thuis. Dus werd het spannend toen zich een zwangerschap aandiende… Negen maanden later baarde zij twee eieren, waar maar liefst drie kinderen uit kropen: de prachtige Helena en de broers Castor en Pollux.

De onfortuinlijk ram van Caravaggio

De wandeling langs dieren in de Galleria degli Uffizi eindigt met een ram die ook wel eens meer geluk heeft gehad, op het Offer van Isaak van Caravaggio (zaal D29).

In het Oude Testament, staat een verhaal over Abraham die door God op de proef wordt gesteld. Om zijn trouw aan God te bewijzen, krijgt hij de opdracht zijn zoon Isaak te offeren.

Abraham gaat aan de slag, maar op het moment suprême grijpt er een engel in. God weet genoeg en neemt genoegen met een ram die met zijn hoorns vast is komen te zitten in een dichtstbijzijnde struik. Een typischer voorbeeld van ‘verkeerde tijd, verkeerde plek’ bestaat er niet.

De slangen van Caravaggio’s Medusa

Ze is niet te missen als je zaal D31 binnenloopt. Met een mengeling van ongeloof en schrik kijkt ze op. Waarschijnlijk realiseert ze zich op dat moment dat haar hoofd niet meer aan haar nek vastzit. Op zichzelf een beetje vreemd natuurlijk, maar in de Griekse mythologie gebeurden wel gekkere dingen…

De Medusa van Caravaggio is even indrukwekkend als angstaanjagend. Niet alleen door haar blik, maar vooral ook door de hoeveelheid levensechte slangen die om haar hoofd kronkelen.

Die slangen kreeg ze ‘cadeau’ van godin Athena, ter vervanging van haar prachtige lange lokken. Medusa had weinig geluk in het leven, want vervolgens onthoofdde Perseus haar om een wit voetje bij Athena te halen. Het hoofd gebruikte hij vervolgens voor het verstenen van een zeemonster. En zo is de cirkel weer rond…

Extra tip: de huisdieren van Bronzino

Natuurlijk mogen ook huisdieren niet ontbreken. Ook zeshonderd jaar geleden waren ze gek op hun beesten en dus lieten ze die met liefde vastleggen. In de zalen D13 en D14 zie je verschillende portretten geschilderd door Bronzino.

Hij was de ‘huisschilder’ van de familie De’ Medici, maar naast de familieleden legde hij ook veel anderen vast. Een mooi voorbeeld hiervan is het portret dat Bronzino rond 1540 schilderde van Bartolomeo Panciatichi. Zijn hond staat met zijn poten tegen de lijst en gluurt naar wat er buiten beeld gebeurt. Waarschijnlijk klaar om een koekje aan te nemen!’

Ontdek nog meer moois in de Galleria degli Uffizi

In de Galleria degli Uffizi is eindeloos veel te ontdekken en kun je uren, zelfs dagen doorbrengen. Met deze schilderijen hopen we je een richtlijn te geven als je het museum bezoekt, zeker met kinderen.

Wil je meer weten over wat je in de Galleria degli Uffizi kunt zien of wil je het museum bezoeken met kinderen? Esther heeft onder andere een speciale kindertour ontwikkeld. Via deze link vind je alle details.

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Ciao tutti is hét startpunt voor je vakantie naar Italië, bomvol persoonlijke tips. Buon viaggio!

autohuur italië
Bol AlgemeenBol Algemeen