Naar hoofdinhoud Naar navigatie
2 maart 2017

Archiginnasio – boekenparadijs in de oudste universiteit van Bologna

Onlosmakelijk verbonden met Bologna als la dotta, de geleerde, is het Palazzo dell’Archiginnasio, dat verscholen ligt tussen de portici aan de zijkant van de San Petronio. Ooit was dit een faculteit van de eerste universiteit ter wereld, nu huisvest het een bibliotheek en een museum.

De eerste centrale zetel van de Universiteit van Bologna

Het gebouw zelf dateert uit 1562, toen het werd opgeleverd als de eerste centrale zetel van de Universiteit van Bologna. Tot die tijd waren studenten en professoren voor hun colleges en bijeenkomsten aangewezen op allerlei verschillende plekken in de stad, maar dit palazzo werd al snel de thuisbasis van studenten uit alle delen van Italië (en daarbuiten).

Het Archiginnasio ademt historie. Van de binnenplaats tot de muren, alles heeft een verhaal. Letterlijk. Want de muren en plafonds zijn bedekt met kleurrijke wapenschilden. Uitmuntende studenten en professoren kregen hun eigen afdruk op de muur als teken van hun wetenschappelijke competentie.

Elk wapenschild staat voor een bepaalde groep studenten, die zich verenigd hadden op basis van hun nationaliteit of geboortedorp. Alle opschriften zijn in het Latijn, de taal die toentertijd werd gesproken op alle universiteiten ter wereld en dus ook op de Universiteit van Bologna.

Eén centrale plek voor de ontluikende universiteit

Het Archiginnasio werd gebouwd in opdracht van de toenmalige paus Pius IV, met het idee om de ontluikende universiteit één centrale plek te geven waar alle disciplines konden worden onder gebracht.

De studenten werden onderverdeeld in twee groepen: de legisti (rechtenstudenten) en de artisti (alle anderen, zoals filosofie- en medicijnstudenten). De legisti werden gezien als de ‘echte’ studenten en hadden dan ook les in de hoofdzaal.

Teatro Anatomico

Het gebouw deed lange tijd dienst als onderkomen voor de medische faculteit. Dat is vooral nog te zien aan het Teatro Anatomico (Anatomisch Theater), dat is ontworpen door Antonio Paolucci. Het theater is helemaal van hout en bevat prachtige versieringen van houtsnijwerk.

De katheder wordt ondersteund door twee zogenaamde Spellati, mannen zonder huid, gemaakt door Ercole Lelli. Ze tonen de studenten haarfijn hoe onze spiermassa eruit ziet.

Alhoewel deze Spellati vrij nauwkeurig zijn weergegeven, wijzen andere afbeeldingen in deze ruimte uit dat de anatomie in de middeleeuwen zich vooral baseerde op secties bij dieren. Men had nog een lange weg te gaan voordat de eerste geheimen van het menselijk lichaam echt doorgrond konden worden…

Het theater dat je nu kunt bekijken is overigens een kopie; het origineel werd tijdens de Tweede Wereldoorlog verwoest door een reeks bombardementen. Desondanks zie je de studenten nog bijna in hun bankjes zitten, geconcentreerd aantekeningen makend tijdens een college.

De tafel in het midden maakt direct duidelijk dat het er hier serieus aan toe ging: in dit theater werd niet alleen georeerd over de functie van de organen en de hersenen, er werden ook regelmatig secties uitgevoerd op lijken om de studenten de details van het menselijk lichaam bij te brengen.

Grappig detail is het luik boven in de achterwand van de zaal, dat diende als doorkijkje voor een afgevaardigde van de katholieke kerk. Deze moest een oogje in het zeil houden tijdens alle colleges waarbij een lijk op tafel lag.

De kerk had namelijk uiteindelijk wel toegestemd in het versnijden van lijken, maar de professor mocht de hersenen en het hart nog steeds met geen vinger aanraken.

Van oude studiezalen naar bibliotheek

In 1803 verhuisde de universiteit naar het Palazzo Poggi, aan de Via Zamboni. De oude studiezalen werden toen omgebouwd tot bibliotheek, en tot op de dag van vandaag bieden deze prachtige, rijk gedecoreerde vertrekken onderdak aan duizenden boeken en manuscripten.

De prachtige Sala di Lettura (Leeszaal) is een bezoekje meer dan waard (al moet je je om binnen te komen dan wel voordoen als student), maar de mooiste zaal van het palazzo is de Sala dello Stabat Mater, een naam die herinnert aan de eerste uitvoering van het Stabat Mater van Gioachino Rossini, onder leiding van de grote Donizetti, op 18 maart 1842. Deze zaal is prachtig gedecoreerd, je weet gewoon niet waar je moet kijken.

Je kunt het Palazzo dell’Archiginnasio gratis bezoeken. Voor het Teatro Anatomico en de Sala dello Stabat Mater betaal je wel een (geringe) toegangsprijs.

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Ciao tutti is hét startpunt voor je vakantie naar Italië, bomvol persoonlijke tips. Buon viaggio!

autohuur italië
Bol AlgemeenBol Algemeen