Ciao tutti Italië Agenda – oktober

In onze agenda vind je een overzicht van een aantal interessante evenementen, festivals en tentoonstellingen, zowel in Italië als in Nederland en België. De evenementen en festivals staan op chronologische volgorde, daarna volgen de tentoonstellingen in Italië en daarna alle Italiaanse tips in eigen land.

Tip: met behulp van de toetsencombinatie CTRL+F kun je zoeken op regio of stad, zodat je snel kunt zien wat er op jouw vakantiebestemming te zien en te doen is!

ITALIË
EVENEMENTEN & FESTIVALS

 

Festa dei Nonni
2 oktober, heel Italië
In Italië kent men niet alleen Vader- en Moederdag, ook nonno en nonna, opa en oma, hebben hun eigen feestdag! Sinds 2005 verwennen Italiaanse kinderen op 2 oktober hun grootouders. Het traditionele cadeau is een vergeet-me-nietje. Luister op deze dag zeker ook even naar het liedje Ninna Nonna, dat in 2006 werd gelanceerd ter ere van de Italiaanse opa- en omadag.

Dierendag
4 oktober
Wist je dat we het bestaan van Dierendag te danken hebben aan Italië? De allereerste Werelddierendag werd in 1931 in Italië gevierd. De dag was een initiatief van een groep ecologen die in Florence bijeen was voor een congres. Ze wilden mensen bewust maken van de teruglopende dierenstand.

Het oorspronkelijke idee was dan ook om speciaal aandacht te vragen voor bedreigde diersoorten. Pas later werd de aandacht uitgebreid naar alle dieren. De datum, 4 oktober, is overigens niet willekeurig gekozen. Het is de sterfdag van Franciscus van Assisi, beschermheilige van de dieren.

Op 4 oktober viert men overal ter wereld feest ter ere van de dieren, ook in Assisi, de stad van Franciscus. Op de sterfdag van de heilige Franciscus trekken nog meer mensen naar de Basilica di San Francesco dan anders.

Op zoek naar dieren tijdens je vakantie in Italië? Check dan deze dierenspeurtocht in de Galleria degli Uffizi in Florence of ontdek de beeldende beestenbende in Rome. Ook in het historisch centrum van Siena vind je veel verschillende dieren.

En wist je dat Saskia een eigen Romeinse straatkat heeft? Ze paradeert vrolijk rond op het Kattenforum in Rome!

Palio degli Asini
Ezelrace in Alba (Piemonte)
In Piemonte is het najaar het ultieme feestseizoen. Hier geniet je behalve van truffels ook van mooie rode wijnen als Barolo en Barbaresco, bijpassende, hartverwarmende gerechten én een speciale ezelrace, waarin de negen wijken van de stad het tegen elkaar opnemen. De Palio degli Asini vindt elk jaar plaats op de eerste zondag van oktober.

Ibla Buskers Festival
Ragusa (Sicilië)
In het Siciliaanse Ragusa wordt begin oktober een festival met tal van straatartiesten gehouden. Tijdens dit Ibla Buskers Festival wordt elk plein, elke straathoek een toneel – met verrassende acts en acrobatische toeren.

La Barcolana – de grootste zeilrace ter wereld
Trieste (Friuli-Venezia Giulia)
Elke tweede zondag van oktober wordt in Trieste de grootste zeilwedstrijd ter wereld gehouden, La Barcolana. Deze gigantische zeilrace vindt plaats in de Golf van Trieste. De hele week voorafgaand aan de race staat Trieste al helemaal in het teken van de Barcolana, met verschillende activiteiten op het water en aan wal.

Het startschot voor de Barcolana klonk voor de allereerste keer in 1969. Tijdens die eerste editie gingen 51 zeilboten de strijd op het water met elkaar aan. Nu doen er zoveel boten mee dat we ze niet meer kunnen tellen…

Zuid-Tiroolse Brood- en Strudelmarkt
1-2 oktober, Bressanone (Trentino-Alto Adige)
Tijdens de Zuid-Tiroolse Brood- en Strudelmarkt staat brood in het middelpunt. Alles komt aan bod, van de historische ontwikkeling tot de gebruiken en tradities, van de recepten en de bereiding tot het historische bakhuis. Kinderen kunnen spelenderwijs aan de slag in de kinderbakkerij.

Bij de kraampjes van de Zuid-Tiroolse bakkers en banketbakkers kunnen bezoekers Zuid-Tirools brood, originele Zuid-Tiroolse Apfelstrudel en traditionele spijzen uit de verschillende dalen proeven.

© Frieder Blickle | IDM Südtirol-Alto Adige

Zuid-Tirools Speckfeest
Val di Funes (Trentino-Alto Adige)
We blijven nog even in Zuid-Tirol, want in hetzelfde weekend proef je in het idyllische Val di Funes/Villnösser Tal van het bijzonder smakelijke speck dat hier vandaan komt. Tijdens dit Speckfeest staat overigens niet alleen het Zuid-Tiroolse Speck centraal; er is ook volop ruimte voor muziek en andere lekkernijen. Op zondag wordt de Spekkoningin uitgekozen, een soort Miss Speck die naar behoren gekroond wordt.

© IDM Südtirol-Alto Adige

Törggelen in Zuid-Tirol
Zuid-Tirol (Trentino-Alto Adige)
Nog meer feest in Zuid-Tirol: törggelen. Hoewel de naam erg Duits klinkt, is het een Zuid-Tiroolse verbastering van het Latijnse woord torculum, dat wijnpers betekent. Het zou ooit zijn ontstaan als een soort culinair dankjewel van de wijnboeren uit het Valle Isarco. Zij mochten hun dieren ’s zomers namelijk laten grazen op de weiden van de bergboeren.

Als tegenprestatie nodigden ze de boeren uit de bergen uit voor een boerenfeestmaal met jonge wijn. Met het törggelen werd dus eigenlijk de ruilhandel beklonken, zij het achteraf. Als de tamme kastanjes – in Zuid-Tirol keschtn geheten – eind september, begin oktober rijp zijn, gaan op de wijnboerderijen nog altijd de deuren van de gezellige boerenkamers en kelders open. Hier serveren wijnboeren eigen geproduceerde wijnen en zelfgemaakte specialiteiten.

© IDM Südtirol-Alto Adige

De man met het ijzeren masker
1-2 oktober 2022, Pinerolo (Piemonte)
Tijdens het festival Maschera di Ferro wordt de man herdacht die hier meer dan elf jaar gevangen werd gehouden, toen het stadje nog op Frans grondgebied lag. Het verhaal wordt nagespeeld, er is een historische stoet en op zaterdagavond viert men la notte del moschettieri.

foto: Massimo Masone | Maschera di Ferro

Fiera Internazionale del Tartufo Bianco
8 oktober tot 4 december 2022, Alba (Piemonte)
Tijdens de Fiera Internazionale del Tartufo Bianco d’Alba worden er tal van activiteiten georganiseerd, voornamelijk met de witte truffel in de hoofdrol. Maar wat is dit witte goud nu eigenlijk? Simpel: truffels zijn paddenstoelen. Bijzondere paddenstoelen, dat wel, want ze groeien onder de grond, tussen de wortels van onder andere eikenbomen en populieren.

Om de truffels op te sporen gaat de truffelzoeker op pad met een goed getrainde hond aan zijn zijde. Deze speurneus weet als geen ander de geur van de truffel op te sporen en zo de vindplaats bloot te leggen. Vroeger gingen er varkens op truffeljacht, maar dat is sinds 1985 verboden.

Truffels kunnen niet worden gekweekt – de mens is hier dus echt afhankelijk van de natuur. Zodoende is de vraag meestal groter dan het aanbod, waardoor de prijs van truffel nogal kan oplopen. De prijs van een kilo witte truffel kan wel tweeduizend euro bedragen!

De witte truffel, de tartufo bianco, komt voornamelijk voor in Piemonte. De buitenkant is niet spierwit, maar geel-groen; de binnenkant is wat grijzer, met witte nerven. Zowel de geur als de smaak van de witte truffel is veel en veel sterker dan die van de zwarte truffel. De witte truffel wordt dankzij de intense geur en smaak vaak rauw gebruikt, bijvoorbeeld geraspt over een bord pasta of risotto.

Eroica – heldenrace in de heuvels
1-2 oktober 2022, Gaiole in Chianti (Toscane)
Een van de meest bijzondere wielerraces ter wereld wordt elk jaar op de eerste zondag van oktober in Toscane gereden. Deze race, Eroica genaamd, is zo bijzonder omdat de route de deelnemers over de zogenaamde strade bianche, witte straten, voert.

Wie nu denkt dat dat met een hypermoderne fiets geen probleem moet zijn, komt bedrogen uit. Want niet alleen het parcours is bijzonder; ook de fiets waarop je deelneemt is niet het eerste het beste exemplaar. Het stalen ros moet gemaakt zijn vóór 1987.

Als je beide gegevens bij elkaar optelt, is de naam van het evenement, ‘de heroïsche’, niet meer dan terecht gekozen. Het met goed gevolg afleggen van het parcours is een prestatie op zich. De amateur-renners tonen zich ware helden op het stoffige parcours, zoals de naam terecht in herinnering houdt.

Rolli Days
14-16 oktober 2022, Genua (Ligurië)
De imposante Palazzi dei Rolli, een verzameling van ruim veertig palazzi in Genua, danken hun naam aan de rollo, lijst, die in de zestiende eeuw werd opgesteld. Op deze lijst stonden alle palazzi die volgens het bestuur van Genua in aanmerking kwamen om als verblijf voor voorname gasten te dienen.

In 2006 worden de Palazzi dei Rolli, samen met de Strade Nuove, opgenomen op de Werelderfgoedlijst van Unesco. Wie alle ruim veertig palazzi wil bekijken (ze dragen allemaal een rood bordje met een nummer), moet een paar dagen Genua plannen, want het zijn er te veel om op één dag te zien. Zeker omdat sommige palazzi ook mooie musea herbergen.

Als je álle palazzi wil bewonderen, vereer je Genua het best met een bezoek tijdens de Rolli Days. Veel van de Palazzi dei Rolli openen dan hun deuren en er zijn verschillende bijzondere tentoonstellingen, evenementen, concerten en andere feestelijkheden om de prestigieuze palazzi extra in het zonnetje te zetten.

Eurochocolate
14 tot 23 oktober 2023, Perugia (Umbrië)
In Perugia dompel je je even helemaal onder in chocolade. De stad staat deze dagen namelijk helemaal in het teken van Eurochocolate, een smakelijk chocoladefestival met elke dag verschillende proeverijen en andere evenementen met chocolade in de hoofdrol. In dit artikel lees je er meer over.

Palio del Papero
Ganzenrace in San Miniato (Toscane)
Tijdens het tweede weekend van oktober kun je in het Toscaanse San Miniato genieten van de Palio del Papero, een ganzenrace. De gans die na honderdvijftig meter als eerste over de finish waggelt, wordt als een ware held  onthaald.

Giornate FAI d’Autunno
15-16 oktober, heel Italië
Tijdens dit herfstweekend ontdek je bijzondere palazzi, kerken, kastelen, parken en schatten van Italië. Veel monumenten en gebouwen die normaal gesproken gesloten zijn voor het publiek openen tijdens deze Giornate FAI d’Autunno, die worden georganiseerd door de Italiaanse monumentenzorg, Fondo Ambiente Italiano, hun deuren. Een ideale gelegenheid voor een gratis kennismaking met het Italiaanse erfgoed!

World Pasta Day
25 oktober
Op 25 oktober is het World Pasta Day – en wordt wereldwijd de pasta in het zonnetje gezet. Dat gebeurt al sinds 1995 met het doel te benadrukken hoe gezond een bord pasta is en hoe gevarieerd je met pasta als basis kunt eten.

Het feest van de lijster
Montalcino (Toscane)
Kijk uit als je op de laatste zondag van oktober door de straatjes van het Toscaanse Montalcino slentert. Hier wordt dan namelijk de Sagra del Tordo gehouden, het feest van de lijster, met tal van boogschietwedstrijden tussen de vier wijken van het stadje.

Food- en wijnfestivals
Het najaar is bij uitstek de tijd van lekker lang en zwaar tafelen. Ter ere van typische najaarsgerechten als polenta, wild zwijn, kastanjes en truffel worden er vooral in het noorden van Italië heel wat sagre, culinaire feesten, georganiseerd, onder andere in Pistoia (Toscane), Soriano nel Cimino (Lazio) en Ornavasso (Piemonte). Als je je reisroute een beetje gunstig kiest, kun je elk weekend in een ander dorp of stad in gezelschap van de locals van lokale lekkernijen proeven.

De druivenoogst wordt meestal afgesloten met een groot feest. Zo ook in Bardolino, aan het Gardameer, waar het Festa dell’Uva e del Vino wordt gevierd. Je kunt proeven van de lokale wijn, de restaurants hebben speciale wijnmenu’s en ter afsluiting is er een feestelijk vuurwerk.

Maar er zijn veel en veel meer wijnfeesten. Elke plaats, zelfs elke wijngaard plukt op verschillende tijden, dus houd oren en ogen open als je in Italië bent in het najaar. Wie weet val je zomaar met je neus in de wijn, die uiteraard na afloop van het zware plukwerk rijkelijk vloeit!

Leuk om in detail te noemen in het kader van de wijnfestivals is de Sagra dell’Uva in Marino (Lazio). Dit wijnfeest wordt sinds 1924 op de eerste zondag van oktober gevierd ter ere van de lokale witte wijn, die uiteraard volop wordt geschonken.

In 2008 maakte men een ludieke fout bij het aanleggen van de tijdelijke wijnfontein die tijdens het festival het stadje siert. De wijn werd niet naar de fontein gepompt, maar naar de kranen van de inwoners van Marino, die zomaar water in wijn zagen veranderen…

Frantoi Aperti
29 oktober t/m 27 november 2022, Umbrië
De frantoi, de olijfperserijen, in Umbrië openen in de herfst hun deuren. Tijdens de vijfentwintigste editie van Frantoi Aperti vieren de locals groot feest ter ere van hun groene goud.

De geplukte olijven worden omgetoverd tot vloeibaar goud, dat je ter plekke mag proeven. Daarnaast is er natuurlijk muziek, worden er allerlei mooie wandel- en fietsroutes uitgezet en geniet je van ander herfstlekkers uit de Umbrische keuken.

Halloween
31 oktober, heel Italië
Alhoewel er in Italië oorspronkelijk natuurlijk geen Halloween werd gevierd, dateert het eerste Italiaanse Halloweenfeest toch al van meer dan twintig jaar geleden. Het werd op een toepasselijke plek gevierd, bij de Brug van de Duivel in Borgo a Mozzano, ten noorden van Lucca. Nog steeds vind je hier op 31 oktober ‘het grootste Halloweenfeest’ van Italië, tijdens La Notte Nera, De Zwarte Nacht.

Naar eigen zeggen is Corinaldo (Le Marche) echter de Halloweenhoofdstad van Italië. Gedurende de laatste week van oktober leeft men al helemaal toe naar het griezelfeest, met speciale voorstellingen en spookattracties. Op de avond van 31 oktober is het hoogtepunt van de festiviteiten, met een grote show vol muziek, grote vuren en lekker eten – we blijven ten slotte in Italië.

Lucca Comics & Games (Toscane)
Als je van strips en/of van spelletjes (old school of op je scherm) houdt, dan mag je Lucca Comics & Games niet missen. Het charmante Toscaanse stadje wordt even omgetoverd tot een levend stripverhaal waar stripfiguren en spellen tot leven komen.

Ottobrate Romane
Vier het najaar in Rome (Lazio)
In Rome bestaat de traditie om het najaar te vieren. Tot voor kort werd er tijdens de Ottobrate Romane groots feest gevierd. Want oktober, de maand die zijn naam aan de feesten heeft geleend, is schitterend in Rome. De bomen langs de Tiber kleuren in alle tinten rood, geel en goud, de zon is nog heerlijk warm en geeft de stad extra glans.  Oktober in Rome is een feestje op zich!

Het allermooist is Rome in herfstlicht. De herfstzon zet de stad in een gouden gloed en maakt alles nog mooier dan anders. Het winterse licht is prachtig, de zinderende zon op de daken hartje zomer geeft een heel eigen sfeer, maar dat herfstlicht is onvergetelijk en meer dan de moeite waard om te zien, te vangen op een foto, te koesteren!

ITALIË
TENTOONSTELLINGEN

 

Bergamo en Brescia – Culturele Hoofdsteden van Italië in 2023
In 2023 mogen de steden Bergamo en Brescia zich beide Culturele Hoofdstad van Italië noemen. Ter ere daarvan worden er veel speciale evenementen en exposities georganiseerd. Het volledige programma vind je via deze link op de website Bergamo Brescia 2023. Ook via Facebook en Instagram blijf je op de hoogte van alle nieuws en evenementen.

ROME

Michelangelo Pistoletto – Infinity
tot 15 oktober 2023, Chiostro del Bramante
Het Chiostro del Bramante is een van onze favoriete expositieruimtes in Rome. Dit jaar bezoek je er de tentoonstelling Michelangelo Pistoletto – Infinity, met vijftig werken en vier grote installaties van deze meester van de arte povera. Via deze link lees je meer details.