Ciao tutti Italië Agenda – oktober

In onze agenda vind je een overzicht van een aantal interessante evenementen, festivals en tentoonstellingen, zowel in Italië als in Nederland en België. De evenementen en festivals staan op chronologische volgorde, daarna volgen de tentoonstellingen in Italië en daarna alle Italiaanse tips in eigen land.

Tip: met behulp van de toetsencombinatie CTRL+F kun je zoeken op regio of stad, zodat je snel kunt zien wat er op jouw vakantiebestemming te zien en te doen is!

ITALIË
EVENEMENTEN & FESTIVALS

 

Festa dei Nonni
2 oktober, heel Italië
In Italië kent men niet alleen Vader- en Moederdag, ook nonno en nonna, opa en oma, hebben hun eigen feestdag! Sinds 2005 verwennen Italiaanse kinderen op 2 oktober hun grootouders. Het traditionele cadeau is een vergeet-me-nietje. Luister op deze dag zeker ook even naar het liedje Ninna Nonna, dat in 2006 werd gelanceerd ter ere van de Italiaanse opa- en omadag.

Dierendag
4 oktober
Wist je dat we het bestaan van Dierendag te danken hebben aan Italië? De allereerste Werelddierendag werd in 1931 in Italië gevierd. De dag was een initiatief van een groep ecologen die in Florence bijeen was voor een congres. Ze wilden mensen bewust maken van de teruglopende dierenstand.

Het oorspronkelijke idee was dan ook om speciaal aandacht te vragen voor bedreigde diersoorten. Pas later werd de aandacht uitgebreid naar alle dieren. De datum, 4 oktober, is overigens niet willekeurig gekozen. Het is de sterfdag van Franciscus van Assisi, beschermheilige van de dieren.

Op 4 oktober viert men overal ter wereld feest ter ere van de dieren, ook in Assisi, de stad van Franciscus. Op de sterfdag van de heilige Franciscus trekken nog meer mensen naar de Basilica di San Francesco dan anders.

Op zoek naar dieren tijdens je vakantie in Italië? Check dan deze dierenspeurtocht in de Galleria degli Uffizi in Florence of ontdek de beeldende beestenbende in Rome. Ook in het historisch centrum van Siena vind je veel verschillende dieren.

En wist je dat Saskia een eigen Romeinse straatkat heeft? Ze paradeert vrolijk rond op het Kattenforum in Rome!

Palio degli Asini
Ezelrace in Alba (Piemonte)
In Piemonte is het najaar het ultieme feestseizoen. Hier geniet je behalve van truffels ook van mooie rode wijnen als Barolo en Barbaresco, bijpassende, hartverwarmende gerechten én een speciale ezelrace, waarin de negen wijken van de stad het tegen elkaar opnemen. De Palio degli Asini vindt elk jaar plaats op de eerste zondag van oktober.

Ibla Buskers Festival
Ragusa (Sicilië)
In het Siciliaanse Ragusa wordt begin oktober een festival met tal van straatartiesten gehouden. Tijdens dit Ibla Buskers Festival wordt elk plein, elke straathoek een toneel – met verrassende acts en acrobatische toeren.

La Barcolana – de grootste zeilrace ter wereld
8 oktober 2023, Trieste (Friuli-Venezia Giulia)
Elke tweede zondag van oktober wordt in Trieste de grootste zeilwedstrijd ter wereld gehouden, La Barcolana. Deze gigantische zeilrace vindt plaats in de Golf van Trieste. De hele week voorafgaand aan de race staat Trieste al helemaal in het teken van de Barcolana, met verschillende activiteiten op het water en aan wal.

Het startschot voor de Barcolana klonk voor de allereerste keer in 1969. Tijdens die eerste editie gingen eenenvijftig zeilboten de strijd op het water met elkaar aan. Nu doen er zoveel boten mee dat we ze niet meer kunnen tellen…

Zuid-Tiroolse Brood- en Strudelmarkt
1-2 oktober, Bressanone (Trentino-Alto Adige)
Tijdens de Zuid-Tiroolse Brood- en Strudelmarkt staat brood in het middelpunt. Alles komt aan bod, van de historische ontwikkeling tot de gebruiken en tradities, van de recepten en de bereiding tot het historische bakhuis. Kinderen kunnen spelenderwijs aan de slag in de kinderbakkerij.

Bij de kraampjes van de Zuid-Tiroolse bakkers en banketbakkers kunnen bezoekers Zuid-Tirools brood, originele Zuid-Tiroolse Apfelstrudel en traditionele spijzen uit de verschillende dalen proeven.

© Frieder Blickle | IDM Südtirol-Alto Adige

Zuid-Tirools Speckfeest
Val di Funes (Trentino-Alto Adige)
We blijven nog even in Zuid-Tirol, want in hetzelfde weekend proef je in het idyllische Val di Funes/Villnösser Tal van het bijzonder smakelijke speck dat hier vandaan komt. Tijdens dit Speckfeest staat overigens niet alleen het Zuid-Tiroolse Speck centraal; er is ook volop ruimte voor muziek en andere lekkernijen. Op zondag wordt de Spekkoningin uitgekozen, een soort Miss Speck die naar behoren gekroond wordt.

© IDM Südtirol-Alto Adige

Törggelen in Zuid-Tirol
Zuid-Tirol (Trentino-Alto Adige)
Nog meer feest in Zuid-Tirol: törggelen. Hoewel de naam erg Duits klinkt, is het een Zuid-Tiroolse verbastering van het Latijnse woord torculum, dat wijnpers betekent. Het zou ooit zijn ontstaan als een soort culinair dankjewel van de wijnboeren uit het Valle Isarco. Zij mochten hun dieren ’s zomers namelijk laten grazen op de weiden van de bergboeren.

Als tegenprestatie nodigden ze de boeren uit de bergen uit voor een boerenfeestmaal met jonge wijn. Met het törggelen werd dus eigenlijk de ruilhandel beklonken, zij het achteraf. Als de tamme kastanjes – in Zuid-Tirol keschtn geheten – eind september, begin oktober rijp zijn, gaan op de wijnboerderijen nog altijd de deuren van de gezellige boerenkamers en kelders open. Hier serveren wijnboeren eigen geproduceerde wijnen en zelfgemaakte specialiteiten.

© IDM Südtirol-Alto Adige

De man met het ijzeren masker
Pinerolo (Piemonte)
Tijdens het festival Maschera di Ferro wordt de man herdacht die hier meer dan elf jaar gevangen werd gehouden, toen het stadje nog op Frans grondgebied lag. Het verhaal wordt nagespeeld, er is een historische stoet en op zaterdagavond viert men la notte del moschettieri.

foto: Massimo Masone | Maschera di Ferro

Fiera Internazionale del Tartufo Bianco
7 oktober tot 3 december 2023, Alba (Piemonte)
Tijdens de Fiera Internazionale del Tartufo Bianco d’Alba worden er tal van activiteiten georganiseerd, voornamelijk met de witte truffel in de hoofdrol. Maar wat is dit witte goud nu eigenlijk? Simpel: truffels zijn paddenstoelen. Bijzondere paddenstoelen, dat wel, want ze groeien onder de grond, tussen de wortels van onder andere eikenbomen en populieren.

Om de truffels op te sporen gaat de truffelzoeker op pad met een goed getrainde hond aan zijn zijde. Deze speurneus weet als geen ander de geur van de truffel op te sporen en zo de vindplaats bloot te leggen. Vroeger gingen er varkens op truffeljacht, maar dat is sinds 1985 verboden.

Truffels kunnen niet worden gekweekt – de mens is hier dus echt afhankelijk van de natuur. Zodoende is de vraag meestal groter dan het aanbod, waardoor de prijs van truffel nogal kan oplopen. De prijs van een kilo witte truffel kan wel tweeduizend euro bedragen!

De witte truffel, de tartufo bianco, komt voornamelijk voor in Piemonte. De buitenkant is niet spierwit, maar geel-groen; de binnenkant is wat grijzer, met witte nerven. Zowel de geur als de smaak van de witte truffel is veel en veel sterker dan die van de zwarte truffel. De witte truffel wordt dankzij de intense geur en smaak vaak rauw gebruikt, bijvoorbeeld geraspt over een bord pasta of risotto.

Eroica – heldenrace in de heuvels
Gaiole in Chianti (Toscane)
Een van de meest bijzondere wielerraces ter wereld wordt elk jaar op de eerste zondag van oktober in Toscane gereden. Deze race, Eroica genaamd, is zo bijzonder omdat de route de deelnemers over de zogenaamde strade bianche, witte straten, voert.

Wie nu denkt dat dat met een hypermoderne fiets geen probleem moet zijn, komt bedrogen uit. Want niet alleen het parcours is bijzonder; ook de fiets waarop je deelneemt is niet het eerste het beste exemplaar. Het stalen ros moet gemaakt zijn vóór 1987.

Als je beide gegevens bij elkaar optelt, is de naam van het evenement, ‘de heroïsche’, niet meer dan terecht gekozen. Het met goed gevolg afleggen van het parcours is een prestatie op zich. De amateur-renners tonen zich ware helden op het stoffige parcours, zoals de naam terecht in herinnering houdt.

Rolli Days
Genua (Ligurië)
De imposante Palazzi dei Rolli, een verzameling van ruim veertig palazzi in Genua, danken hun naam aan de rollo, lijst, die in de zestiende eeuw werd opgesteld. Op deze lijst stonden alle palazzi die volgens het bestuur van Genua in aanmerking kwamen om als verblijf voor voorname gasten te dienen.

In 2006 worden de Palazzi dei Rolli, samen met de Strade Nuove, opgenomen op de Werelderfgoedlijst van Unesco. Wie alle ruim veertig palazzi wil bekijken (ze dragen allemaal een rood bordje met een nummer), moet een paar dagen Genua plannen, want het zijn er te veel om op één dag te zien. Zeker omdat sommige palazzi ook mooie musea herbergen.

Als je álle palazzi wil bewonderen, vereer je Genua het best met een bezoek tijdens de Rolli Days. Veel van de Palazzi dei Rolli openen dan hun deuren en er zijn verschillende bijzondere tentoonstellingen, evenementen, concerten en andere feestelijkheden om de prestigieuze palazzi extra in het zonnetje te zetten.

Eurochocolate
13 tot 22 oktober 2023, Perugia (Umbrië)
In Perugia dompel je je even helemaal onder in chocolade. De stad staat deze dagen namelijk helemaal in het teken van Eurochocolate, een smakelijk chocoladefestival met elke dag verschillende proeverijen en andere evenementen met chocolade in de hoofdrol. In dit artikel lees je er meer over.

Palio del Papero
Ganzenrace in San Miniato (Toscane)
Tijdens het tweede weekend van oktober kun je in het Toscaanse San Miniato genieten van de Palio del Papero, een ganzenrace. De gans die na honderdvijftig meter als eerste over de finish waggelt, wordt als een ware held  onthaald.

Giornate FAI d’Autunno
15-16 oktober, heel Italië
Tijdens dit herfstweekend ontdek je bijzondere palazzi, kerken, kastelen, parken en schatten van Italië. Veel monumenten en gebouwen die normaal gesproken gesloten zijn voor het publiek openen tijdens deze Giornate FAI d’Autunno, die worden georganiseerd door de Italiaanse monumentenzorg, Fondo Ambiente Italiano, hun deuren. Een ideale gelegenheid voor een gratis kennismaking met het Italiaanse erfgoed!

World Pasta Day
25 oktober
Op 25 oktober is het World Pasta Day – en wordt wereldwijd de pasta in het zonnetje gezet. Dat gebeurt al sinds 1995 met het doel te benadrukken hoe gezond een bord pasta is en hoe gevarieerd je met pasta als basis kunt eten.

Het feest van de lijster
Montalcino (Toscane)
Kijk uit als je op de laatste zondag van oktober door de straatjes van het Toscaanse Montalcino slentert. Hier wordt dan namelijk de Sagra del Tordo gehouden, het feest van de lijster, met tal van boogschietwedstrijden tussen de vier wijken van het stadje.

Food- en wijnfestivals
Het najaar is bij uitstek de tijd van lekker lang en zwaar tafelen. Ter ere van typische najaarsgerechten als polenta, wild zwijn, kastanjes en truffel worden er vooral in het noorden van Italië heel wat sagre, culinaire feesten, georganiseerd, onder andere in Pistoia (Toscane), Soriano nel Cimino (Lazio) en Ornavasso (Piemonte). Als je je reisroute een beetje gunstig kiest, kun je elk weekend in een ander dorp of stad in gezelschap van de locals van lokale lekkernijen proeven.

De druivenoogst wordt meestal afgesloten met een groot feest. Zo ook in Bardolino, aan het Gardameer, waar het Festa dell’Uva e del Vino wordt gevierd. Je kunt proeven van de lokale wijn, de restaurants hebben speciale wijnmenu’s en ter afsluiting is er een feestelijk vuurwerk.

Maar er zijn veel en veel meer wijnfeesten. Elke plaats, zelfs elke wijngaard plukt op verschillende tijden, dus houd oren en ogen open als je in Italië bent in het najaar. Wie weet val je zomaar met je neus in de wijn, die uiteraard na afloop van het zware plukwerk rijkelijk vloeit!

Leuk om in detail te noemen in het kader van de wijnfestivals is de Sagra dell’Uva in Marino (Lazio). Dit wijnfeest wordt sinds 1924 op de eerste zondag van oktober gevierd ter ere van de lokale witte wijn, die uiteraard volop wordt geschonken.

In 2008 maakte men een ludieke fout bij het aanleggen van de tijdelijke wijnfontein die tijdens het festival het stadje siert. De wijn werd niet naar de fontein gepompt, maar naar de kranen van de inwoners van Marino, die zomaar water in wijn zagen veranderen…

Frantoi Aperti
Umbrië
De frantoi, de olijfperserijen, in Umbrië openen in de herfst hun deuren. Tijdens de vijfentwintigste editie van Frantoi Aperti vieren de locals groot feest ter ere van hun groene goud.

De geplukte olijven worden omgetoverd tot vloeibaar goud, dat je ter plekke mag proeven. Daarnaast is er natuurlijk muziek, worden er allerlei mooie wandel- en fietsroutes uitgezet en geniet je van ander herfstlekkers uit de Umbrische keuken.

Halloween
31 oktober, heel Italië
Alhoewel er in Italië oorspronkelijk natuurlijk geen Halloween werd gevierd, dateert het eerste Italiaanse Halloweenfeest toch al van meer dan twintig jaar geleden. Het werd op een toepasselijke plek gevierd, bij de Brug van de Duivel in Borgo a Mozzano, ten noorden van Lucca. Nog steeds vind je hier op 31 oktober ‘het grootste Halloweenfeest’ van Italië, tijdens La Notte Nera, De Zwarte Nacht.

Naar eigen zeggen is Corinaldo (Le Marche) echter de Halloweenhoofdstad van Italië. Gedurende de laatste week van oktober leeft men al helemaal toe naar het griezelfeest, met speciale voorstellingen en spookattracties. Op de avond van 31 oktober is het hoogtepunt van de festiviteiten, met een grote show vol muziek, grote vuren en lekker eten – we blijven ten slotte in Italië.

Lucca Comics & Games (Toscane)
Als je van strips en/of van spelletjes (old school of op je scherm) houdt, dan mag je Lucca Comics & Games niet missen. Het charmante Toscaanse stadje wordt even omgetoverd tot een levend stripverhaal waar stripfiguren en spellen tot leven komen.

Ottobrate Romane
Vier het najaar in Rome (Lazio)
In Rome bestaat de traditie om het najaar te vieren. Tot voor kort werd er tijdens de Ottobrate Romane groots feest gevierd. Want oktober, de maand die zijn naam aan de feesten heeft geleend, is schitterend in Rome. De bomen langs de Tiber kleuren in alle tinten rood, geel en goud, de zon is nog heerlijk warm en geeft de stad extra glans.  Oktober in Rome is een feestje op zich!

Het allermooist is Rome in herfstlicht. De herfstzon zet de stad in een gouden gloed en maakt alles nog mooier dan anders. Het winterse licht is prachtig, de zinderende zon op de daken hartje zomer geeft een heel eigen sfeer, maar dat herfstlicht is onvergetelijk en meer dan de moeite waard om te zien, te vangen op een foto, te koesteren!

ITALIË
TENTOONSTELLINGEN

Pesaro – Culturele Hoofdstad van Italië in 2024
In 2024 mag Pesaro (Le Marche) zich Culturele Hoofdstad van Italië noemen. Via deze link delen we al onze tips voor een bezoekje aan Pesaro.

BOLZANO

Etruschi – artisti e artigiani
24 oktober 2024 tot 2 februari 2025, Centro Trevi-Trevilab
In samenwerking met Museo Nazionale Etrusco di Villa Giulia in Rome laat deze tentoonstelling je de beschaving van de Etrusken ontdekken – en dan met name de artistieke en ambachtelijke productie die kenmerkend was voor dit mysterieuze volk.

bronzen spiegel uit de Necropoli della Colombella | ©Museo Nazionale Etrusco di Villa Giulia, archivio fotografico Mauro Benedetti

TRENTO

Dürer e gli altri – rinascamenti in riva all’Adige
tot 13 oktober 2024, Castello del Buonconsiglio
De tentoonstelling wil de – weliswaar vluchtige maar bijzonder belangrijke – aanwezigheid van Dürer in Trentino visualiseren aan de hand van tekeningen, aquarellen, gravures en schilderijen.

Bijna honderd werken illustreren de fascinatie van Dürer voor Trentino en de invloed die hij uitoefende op lokale kunstenaars, en benadrukken het unieke karakter van de renaissance in dit grensgebied.

Naast Dürer vestigt de tentoonstelling de aandacht op lokale kunstenaars als Girolamo Romanino, Alvise Vivarini, Bartolomeo Dill Riemenschneider, Jorg Artzt, Marx Reichlich, Michael Pacher, naast de grote mecenassen van Trentino en keizer Maximiliaan I, voor wie Dürer werkte. Via deze link vind je meer details.

MILAAN

Munch – il grido interiore
tot 26 januari 2025, Palazzo Reale
Na veertig jaar brengt het Palazzo Reale Munch terug naar Milaan, met honderd van zijn meesterwerken. Ter gelegenheid van de tachtigste sterfdag toont Palazzo Reale in samenwerking met het Munch Museum een tentoonstelling over een van de geliefdste en populairste kunstenaars van de vorige eeuw: Edvard Munch.

Picasso lo straniero
tot 2 februari 2025, Palazzo Reale
De tentoonstelling Picasso lo straniero (Picasso de vreemdeling) presenteert meer dan negentig werken van de kunstenaar, plus documenten, foto’s, brieven en video’s. Deze expositie biedt een gedurfde nieuwe interpretatie van de kunstenaar, waarin dringende kwesties van onze tijd aan bod komen.

Dankzij een multidisciplinaire aanpak en buitengewoon onderzoek in de archieven van de Franse politie en het Picasso-museum in Parijs, onthult Annie Cohen-Solal dit fascinerende verhaal aan de hand van talloze nooit eerder gepubliceerde documenten.

Niki de Saint Phalle
5 oktober 2024 tot 16 februari 2025, Mudec
Het Mudec wijdt een kleurrijke expositie aan Niki de Saint Phalle, die je wellicht kent van de Giardino dei Tarocchi in Toscane of haar weelderige fonteinen in Parijs. Verdeeld in acht secties vertelt de tentoonstelling over de artistieke evolutie van Niki de Saint Phalle. Lees meer via deze link.

Jean Tinguely
10 oktober 2024 tot 2 februari 2025, Pirelli HangarBicocca
Jean Tinguely was een van de grootste pioniers van de twintigste-eeuwse kunst. In Milaan bewonder je een uitgebreide overzichtstentoonstelling, die bijna vijfduizend vierkante meter in beslag zal nemen. Je kunt meer dan dertig baanbrekende werken van de Zwitserse kunstenaar zien, gemaakt tussen de jaren 1950 en 1980.

Deze expositie is de uitgebreidste die ooit in Italië is gehouden na het overlijden van Tinguely en vormt een uniek eerbetoon aan deze creatieve kunstenaar.

Mike Bongiorno 1924-2024
tot 17 november 2024, Palazzo Reale, Milaan

MONZA

Unseen, le foto mai viste di Vivian Maier
17 oktober 2024 tot 26 januari 2025, Villa Reale
Villa Reale in Monza wijdt een overzichtstentoonstelling aan Vivian Maier, een van de pioniers van de straatfotografie. Er zullen tweehonderdtwintig foto’s te zien zijn, verdeeld over negen thematische secties, die de kenmerkende aspecten van Maiers stijl verkennen: van intense zelfportretten tot scènes van het stadsleven, van portretten van kinderen tot beelden van mensen aan de rand van de samenleving.

BERGAMO

Marina Abramović – Between Breath and Fire
tot 1 februari 2025, Gres Art, Bergamo
Een grote tentoonstelling met Marina Abramović in de hoofdrol. Aan de hand van dertig werken maak je een reis langs de grootsheid, eenzaamheid, mythe en vergankelijkheid van de mens. Alle details vind je hier.

BRESCIA

Il Rinascimento a Brescia – Moretto, Romanino, Savoldo,1512-1552
18 oktober 2024 tot 16 februari 2025, Museo di Santa Giulia, Brescia
Het Museo di Santa Giulia, het bekendste museum van Brescia, wijdt een grote tentoonstelling aan de renaissance in de stad, die begint met een lange reeks vragen.

Hoe was het leven in de zestiende eeuw in een van de dichtstbevolkte steden van het moderne Europa? Welke gevoelens bewogen mensen? Wat was in de mode? Wie vroegen de mensen om bescherming? Welke boeken las men, naar welke muziek luisterde men? Wat was de relatie met de natuur? Hoe zat het met de liefde? Wat maakte de Bresciaanse schilderkunst bijzonder? En wat maakte het de basis van Caravaggio’s artistieke revolutie? Wie was Fortunato Martinengo?

De expositie probeert al die vragen te beantwoorden, in een schitterende collectie schilderijen. Via deze link vind je alle details voor een bezoek aan de tentoonstelling.

MANTOVA

Picasso a Palazzo Te – poesia e salvezza
tot 6 januari 2025, Palazzo Te
In Palazzo Te in Mantova maak je kennis met de circa vijftig werken die Pablo Picasso maakte rond het thema van de Metamorfosen van Ovidius.

In 1930, vierhonderd jaar nadat Giulio Romano de Camera dei Giganti beschilderde, maakte Picasso een serie gravures gewijd aan de Metamorfosen van Ovidius. Een directe dialoog met Giulio Romano en zijn renaissanceschilderijen in Palazzo Te. Via deze link vind je alle details.

VENETIË

Once we ruled the world – Tom Herck – Biennale
tot 24 november 2024
Ter gelegenheid van de zestigste Biennale stelt de Belgische kunstenaar Tom Herck een nieuw en uniek monumentaal werk voor in de tuin van Palazzo Balbi Valier – zichtbaar vanaf het Canal Grande en de Ponte de l’Accademia.

Once we ruled the world geeft de interactie weer tussen reusachtige menselijke skeletten en dinosaurusskeletten op ware grootte, en gaat daarbij in dialoog met het Canal Grande. De Biënnale loopt van 20 april tot 24 november 2024.

Deze monumentale installatie – in totaal tien meter hoog – dient als een waarschuwende herinnering aan de vergankelijkheid van macht en de cyclische aard van de geschiedenis, en zet aan tot nadenken over de opkomst en ondergang van beschavingen, of soorten, die ooit de planeet gedurende langere perioden domineerden.

Once we ruled the world nog op Belgische bodem

Matisse e la luce del Mediterraneo
tot 4 maart 2025, Centro Culturale Candiani, Mestre
Het nieuwe tentoonstellingsproject voor het Centro Culturale Candiani komt voort uit de collecties moderne kunst van Ca’ Pesaro. Dit keer werpt Henri Matisse zijn licht over de Mediterranée. Via deze link vind je alle details.

ROVIGO

Henri Cartier-Bresson e l’Italia
tot 26 januari 2025, Palazzo Roverella
In het Palazzo Roverella in Rovigo is een schitterende tentoonstelling te zien over Henri Cartier-Bresson en zijn sterke band met Italië. Deze relatie wordt voor het eerst uitvoerig gedocumenteerd aan de hand van ongeveer tweehonderd foto’s en documenten, waaronder kranten, tijdschriften en brieven, van de jaren dertig tot Cartier-Bresson in de jaren zeventig de fotografie vaarwel zei.

EMILIA-ROMAGNA

Correggio 500
tot 31 januari 2025, Parma
In 1524 maakte Antonio Allegri, beter bekend als Correggio, de koepelfresco’s voor de Benedictijner monniken van de San Giovanni Evangelista. Vijfhonderd jaar later kun je zowel het interieur van het kloostercomplex, met de niet te missen bibliotheek, als Correggio’s meesterwerk bewonderen. Dankzij de installatie van Lucio Rossi, met als titel De hemel voor een moment op aarde kun je alle details ontdekken.

De route loopt verder naar Correggio’s koepelfresco voor de Duomo van Parma en zijn decoraties voor de Camera della Badessa in het kloostercomplex van San Paolo, een van de bijzonderste nalatenschappen van de renaissance. Via deze link lees je meer over Correggio 500.

Festival Verdi
t/m 21 oktober 2024, Parma & Busseto
Het Festival Verdi is een van de belangrijkste muziekevenementen in Italië. Het brengt liefhebbers van operamuziek samen in Parma en Busseto, het thuis van maestro Giuseppe Verdi, en biedt een onvergetelijke en betoverende ervaring.

Via deze link vind je het volledige programma. Een unieke kans om de schoonheid van Verdi’s muziek live op het podium te aanschouwen!

Il Surrealismo e l’Italia
tot 15 december 2024, Fondazione Magnani-Rocca, Mamiano di Traversetolo
Honderd jaar geleden ontstond het surrealisme, dat de perceptie van de wereld voorgoed veranderde. ‘Verbeelding is niets anders dan de openbaring van wat we zijn, van onze eigen substantie, die droom, zuiverheid, energie, vrijheid is,’ schreef André Breton in zijn Manifeste du Surréalisme, dat werd gepubliceerd op 15 oktober 1924.

Hiermee markeerde hij officieel het begin van deze revolutionaire beweging. Om dit te vieren, organiseert de Fondazione Magnani-Rocca in Mamiano di Traversetolo, in de buurt van Parma, de tentoonstelling Il Surrealismo e l’Italia, in Villa dei Capolavori, op slechts een steenworp afstand van de zalen met werken van meesters als Renoir, Monet, Cézanne, Titiaan, Dürer, Van Dyck, Goya, Canova en Morandi.

Ai Weiwei – Who am I?
tot 4 mei 2025, Palazzo Fava, Bologna
Een unieke solotentoonstelling van Ai Weiwei, de beroemde Chinese kunstenaar die bekend staat om zijn inzet voor de mensenrechten.

De titel, geïnspireerd op een dialoog tussen de kunstenaar en kunstmatige intelligentie, geeft de essentie weer van de tentoonstelling, die vooral de creatieve wereld van Ai Weiwei verkent.

Het doel van de tentoonstelling is in feite om de kunstenaar en zijn creatieve universum te presenteren, in een voortdurende spanning tussen traditie en experiment, behoud en vernietiging.

Psiche allo specchio – omnia vincit amor
tot 9 februari 2025, Galleria BPER Banca, Modena
Deze tentoonstelling biedt een verkennend parcours rond het thema van de 24e editie van het festivalfilosofia: de psyche. Daarvoor put men uit de bedrijfscollectie van BPER Banca, met schilderijen van Francesco Albani, Sisto Badalocchio, Jean Boulanger, Lorenzo De Ferrari, Hendrik Frans van Lint, Lorenzo Pasinelli, Giovanni Battista Paggi en Guido Reni.

De tentoonstelling bevat ook etsen van Max Klinger en werken van François Pascal Simon Gérard, Federico Zandomeneghi, Andrea Facco, Omar Galliani en Andrea Mastrovito. Alle details vind je hier.

Il Cinquecento a Ferrara – Mazzolino, Ortolano, Garofalo, Dosso
12 oktober 2024 tot 16 februari 2025, Palazzo dei Diamanti, Ferrara
In het Palazzo dei Diamanti in Ferrara is een nieuwe tentoonstelling te zien in de reeks die gewijd is aan de renaissance van Ferrara, dit keer met de schilders Mazzolino, Ortolano, Garofalo en Dosso in de hoofdrol. Via deze link vind je alle details.

TOSCANE

Belle époque – i pittori italiani della vita moderna
tot 27 oktober 2024, Palazzo Cucchiari, Carrara
Volg de veranderingen in de schilderkunst na de Italiaanse eenwording, van 1864 tot 1917, met werken van Fattori, Lega, Boldini en De Nittis, van Nomellini en Balla. In totaal zijn er ongeveer negentig werken te zien, waaronder schilderijen, aquarellen en sculpturen in brons en gips. Via deze link vind je alle details.

Helen Frankenthaler – dipingere senza regole
t/m 26 januari 2025, Palazzo Strozzi, Florence
In het Palazzo Strozzi is de eerste Italiaanse overzichtstentoonstelling te zien gewijd aan Helen Frankenthaler, een van de belangrijkste Amerikaanse kunstenaars van de twintigste eeuw, grondlegger van de Colour Field-beweging. Meer informatie vind je via deze link.

Arezzo, la città di Vasari – 450 jaar Giorgio Vasari
t/m februari 2025, Arezzo
In Arezzo gaan in september 2024 drie tentoonstellingen over Giorgio Vasari van start, om te ‘vieren’ dat Vasari vierhonderdvijftig jaar geleden overleed.

Il disegno fu lo imitare il più bello della natura – la casa, i disegni, le idee: Giorgio Vasari e la figura dell’intellettuale architetto is van 8 september 2024 tot 2 februari 2025 te zien. Casa Vasari in Arezzo is het decor voor een tentoonstelling die twee nauw verbonden aspecten zal belichten: de figuur van de intellectuele kunstenaar en het thema van de architectuur in het werk van Vasari.

Dat laatste zal ook op een interactieve manier worden verteld, aan de hand van tekeningen, manuscripten, modellen en belangrijke werken in relatie tot de fresco’s in Casa Vasari.

Alcuna cosa fuor dell’uso comune – il convito per le nozze di Ester e Assuero di Giorgio Vasari is van 21 september 2024 tot 2 februari 2025 te zien in het Museo Nazionale d’Arte Medievale e Moderna in Arezzo, dat is gevestigd in het palazzo waar paus Julius III verbleef, een van Vasari’s belangrijkste mecenassen.

Hier wordt een van de grootste werken van de kunstenaar getoond: het olieverfschilderij op paneel met de voorstelling van het derde van de vier banketten uit het Boek Esther, in juli 1548 gemaakt in opdracht van Don Giovanni Benedetto da Mantova, abt van het Monastero delle Sante Flora e Lucilla in Arezzo. De voorbereidende tekeningen, documenten, enkele paneelvoorwerpen en de resultaten van de restauratie zullen ook te zien zijn.

Ten slotte is van 28 september 2024 tot 31 januari 2025 in de ruimten van het Archivio di Stato de expositie Costruire un’immagine di sé – Giorgio Vasari attraverso le sue carte te zien, met documenten over Vasari’s leven. Alle informatie vind je op de speciale website van Arezzo – la città di Vasari.

Julio Le Parc – la scoperta della percezione
tot 16 maart 2025, Palazzo delle Papesse, Siena
Na jaren dicht te zijn geweest, opent het Palazzo delle Papesse in Siena weer, met een tentoonstelling over Julio Le Parc. Je kunt niet alleen het prachtige palazzo verkennen, met panoramisch terras met adembenemend uitzicht over Siena, maar je ook onderdompelen in de werken van de Frans-Argentijnse kunstenaar Julio Le Parc.

ROME

Botero in Rome
tot 19 januari 2025, Palazzo Bonaparte
Rome brengt een groots eerbetoon aan de Colombiaanse kunstenaar Fernando Botero, die vorig jaar in zijn woonplaats Pietrasanta (Toscane) overleed. Tot 1 oktober 2024 bekijk je de openluchttentoonstelling, met acht sculpturen op verschillende locaties in het centrum van de stad, waaronder het Terrazza del Pincio, Piazza del Popolo, Piazza di San Lorenzo en Lucina en Piazza San Silvestro.

De selectie van de meer dan levensgrote mannen, vrouwen en dieren werd gemaakt door de dochter van de kunstenaar, Lina Botero, die het werk van haar vader beschreef als ‘een permanente viering van het leven’.

Het project loopt vooruit op de grote tentoonstelling over Botero die op 17 september opent in het Palazzo Bonaparte. Er zullen schilderijen, aquarellen, beeldhouwwerken en enkele nooit eerder getoonde werken te zien zijn.

Kolossaal beeld van Constantijn
tot eind 2025, tuin van de Musei Capitolini
In de tuin van Villa Caffarelli, die deel uitmaakt van de Capitolijnse Musea, kun je de opvallende reconstructie van de Kolossus van Constantijn bewonderen.

Dankzij de diepgaande studie van literaire en epigrafische bronnen en de overgebleven fragmenten van het grandioze originele beeld – hoofd, rechterarm, pols, rechterhand, rechterknie, rechterscheenbeen, rechtervoet, linkervoet, allemaal bewaard op de binnenplaats van het Palazzo dei Conservatori – heeft men dit beeld op een schaal van 1:1 kunnen realiseren.

Het kolossale beeld van Constantijn (vierde eeuw na Christus) is ongeveer dertien meter hoog en toont de keizer in de gedaante van een zittende Jupiter, zijn lichaam deels onbedekt, een mantel over zijn schouder, de wereldbol in zijn linkerhand en de scepter in zijn rechter.

Voor de realisatie van het werk werd elk fragment in 3D gemodelleerd en op een digitaal nagebouwd standbeeld geplaatst, waarbij als iconografische sporen enkele gelijkwaardige exemplaren uit dezelfde tijd werden gebruikt, zoals het kolossale standbeeld van Jupiter in de Hermitage in Sint-Petersburg en de grote gipsen kopie van het standbeeld van keizer Claudius, afgebeeld als Jupiter, in het museum van de Ara Pacis.

Teatro – autori, attori e pubblico nell’Antica Roma
tot 3 november 2024, Ara Pacis
Het Ara Pacis Museum wijdt een tentoonstelling aan het theater in de Romeinse oudheid, met aandacht voor theatervoorstellingen, maskers en het leven van acteurs.

De tentoonstelling bestaat uit tweehonderdveertig artefacten waaronder oude terracotta maskers, beeldjes van acteurs, dansers en jongleurs, en muziekinstrumenten.

De expositie maakt ook gebruik van meeslepende multimediatechnologie om je te laten meegenieten van een Romeinse theaterervaring, mét een kijkje achter de schermen. Via deze link vind je alle details van deze tentoonstelling.

Gratis naar de Vaticaanse Musea
Elke laatste zondag van de maand kun je gratis naar de Vaticaanse Musea & Sixtijnse Kapel, om te genieten van alle schatten die in het museum verzameld zijn, van de Laocoöngroep tot de schitterende schilderingen van Michelangelo. Ga wel op tijd, want het is op deze dag nog drukker dan anders.

Vaticaanse Musea by night
Op vrijdag kun je de Vaticaanse Musea ook ‘s avonds bezoeken, van 19.00 tot 23.00 uur (de entree sluit om 21.30 uur). Voor zo’n avondbezoek moet je echt van tevoren online reserveren via deze link. Je kunt tijdens deze bijzondere avond het Museo Gregoriano Egizio, het Museo Pio Clementino, de Gallerie Superiori, de Stanze di Raffaello, het Appartamento Borgia, de Collezione Arte Religiosa Moderna en de Sixtijnse Kapel bewonderen.

Luci su Adriano
Hoewel de Tempel van Hadrianus in hartje Rome staat, op een steenworp afstand van het Pantheon, trekken de tempelruïnes aan het Piazza di Pietra meestal niet zo veel bekijks. Dat is deze zomer anders, want zodra het donker wordt vormen de enorme zuilen van de tempel het decor van een spectaculaire lichtshow.

Tot eind september kun je er elke avond gratis van genieten. De show start als het donker wordt. In twaalf minuten reis je eeuwen mee terug in de tijd, naar het Rome van keizer Hadrianus, waarna je Rome met heel andere ogen bekijkt. De perfecte start van een heerlijke avondwandeling door het historisch centrum!

NAPELS & OMSTREKEN

Andy Warhol. Triple Elvis
t/m 16 februari 2025, Gallerie d’Italia
De Gallerie d’Italia in Napels presenteert de tentoonstelling Andy Warhol. Triple Elvis, met drie grafische cycli die voor het eerst worden samengebracht uit de Collezione Luigi e Peppino Agrati.

L’altra Pompei –vite comuni all’ombra del Vesuvio
tot 15 december 2024, Pompeï
het dagelijks leven van de gewone bevolking, van slaven tot kunstenaars, staat centraal tijdens de expositie L’altra Pompei –vite comuni all’ombra del Vesuvio. Je bewondert zo’n driehonderd prachtige objecten, verdeeld over zeven verschillende thema’s, en drie multimediale installaties die het leven van de gewone inwoners van Pompeï inzichtelijk maken.

Antonio Ligabue a Sorrento
tot 16 november 2024, Villa Fiorentino, Sorrento

CALABRIË

Gli dei ritornano
tot 12 januari 2025, MANN
In het Museo Archeologico Nazionale in Reggio di Calabria worden tot 12 januari 2025 de bronzen beelden tentoongesteld die vorig najaar werden opgegraven bij het Toscaanse dorp San Casciano dei Bagni. In dit artikel lees je er meer over.

PUGLIA

G7 – zeven eeuwen Italiaanse kunst in Puglia
tot 8 december 2024, Mesagne
Terwijl de G7 in juni vergadert bij Borgo Egnazia, opent in het Castello di Mesagne, het kasteel van Mesagne, een barok plaatsje iets zuidelijker in Puglia, een expositie die zeven eeuwen Italiaanse kunst omvat.

Je staat er oog in oog met werken van Giotto, Donatello, Titiaan, Leonardo da Vinci, Antonello da Messina, Rafaël, Caravaggio, Bernini, Canova en Boldini. Via deze Facebookpagina blijf je op de hoogte.

NEDERLAND

Ontdek Maarten van Heemskerck in drie musea in Haarlem en Alkmaar
t/m 19 januari 2025
De eerste overzichtstentoonstelling ooit over Maarten van Heemskerck (1498-1574) is van 28 september 2024 tot en met 19 januari 2025 te zien in het Frans Hals Museum en Teylers Museum in Haarlem en in het Stedelijk Museum Alkmaar.

Vierhonderdvijftig jaar na zijn dood toont elk museum een periode uit de fascinerende loopbaan van deze invloedrijke en succesvolle kunstenaar.

In het Frans Hals Museum staat onder de noemer ’Vernieuwer met lef’ het vroegst bekende werk van Heemskerck centraal, gecombineerd met dat van tijdgenoten als Jan van Scorel en Jan Gossart.

Van zijn religieuze schilderijen vol expressie tot zijn levensechte portretten van de opkomende burgerij, compleet met rimpels. Heemskerck toont lef met zijn vernieuwende, realistische manier van schilderen.

Teylers Museum zet Heemskerck in ‘Pionier op papier’ neer als vernieuwer van de Nederlandse prentkunst. Met ruim zestig prenten toont het museum het succesvolle ondernemerschap van de kunstenaar: zijn prenten werden op grote schaal verspreid en waren een inspiratiebron voor onder meer Rembrandt.

In ‘Naar Rome’ vertelt Stedelijk Museum Alkmaar over Heemskercks reis naar Italië en laat zien hoe die ervaring uitmondde in gedurfde en voor die tijd verrassende en vernieuwende werken.

Hij komt in Rome aan als de eerste beelden uit de oudheid worden opgegraven. Ook maakt hij er kennis met het werk van Michelangelo, Rafaël en tijdgenoten. Dit alles maakt enorme indruk op Heemskerck. Zijn stijl wordt nog expressiever en zeer dynamisch. Daarmee groeit hij uiteindelijk uit tot de belangrijkste vertegenwoordiger van de Italiaanse renaissance in de noordelijke Nederlanden.

Meer informatie over de drie exposities vind je op de website Ontdek Van Heemskerck.

Etrusken – pracht en macht
tot 12 januari 2025, Museum Wierdenland, Ezinge
In Museum Wierdenland in Ezinge, het enige archeologische museum van Groningen, bewonder je de tentoonstelling Etrusken – pracht en macht.

De invloed van de Etrusken, die bekend stonden om hun fraaie bronskunst, diepgewortelde religieuze gebruiken en expertise in waterbeheer, is tot ver buiten Italië te herkennen. Met zo’n honderd Etruskische voorwerpen uit de collectie van het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden biedt de expositie een verhelderende blik op deze beschaving.

Centraal staat de schoonheid van de Etruskische cultuur, gekenmerkt door vakmanschap, diversiteit en internationale contacten. Ook aloude vragen over hun herkomst, taal en mysterieuze voorspellingspraktijken komen aan bod.

Aardewerk in Griekse stijlen, bronzen kannen en typerende, zwarte glanzende vazen illustreren de verre handelsbetrekkingen van de Etrusken, terwijl bronzen spiegels en gouden sieraden hun rijkdom belichten. Verschillende offerbeeldjes en rijk gedecoreerde askisten geven inzicht in hun godenwereld en dodencultuur.

Leonetto Cappiello – Altijd iets aparts
t/m 10 november 2024, Steendrukmuseum, Valkenswaard
De Italiaanse kunstenaar Leonetto Cappiello (1875-1942) is een van de belangrijkste internationale afficheontwerpers en staat algemeen bekend als ‘de vader van de moderne reclame’. In zijn werk is ‘altijd iets aparts te vinden’ – zo schreef een kunstrecensent in 1935.

Cappiello is zijn kunstenaarscarrière begonnen als karikaturist en vestigt zich in 1898 in de Franse hoofdstad om er karikaturen te maken van figuren uit de theaterwereld en de high society.

Geïnspireerd door de vele affiches die de Parijse boulevards verfraaiden, besluit Cappiello zich toe te leggen op het ontwerpen van reclameprenten. Al snel ontwikkelt hij een geheel eigen stijl die direct in het oog springt: het moderne affiche is geboren.

De tentoonstelling Leonetto Cappiello: altijd iets aparts toont – voor het eerst in Nederland – een uitgebreid overzicht van de bijzondere karikaturen en krachtige affiches die de kunstenaar maakte.

Naast de iconische werken Nos Actrices, Chocolat Klaus, Campari l’apéritif en Kub / Bouillon zijn ook de schetsen, pasteltekeningen en gouaches die Cappiello ter voorbereiding op zijn werken maakte in de expositie te zien.

Casa Mia
verschillende theaters in Nederland
Casa Mia is een vlijmscherpe muzikale komedie met Italiaanse muziek, familieperikelen over de erfenis van oma, foute keuzes en onverwachte wendingen. Met een cast aangevoerd door de veelzijdige Isa Hoes en met Peggy Vrijens, Teunie de Brouwer en Joe Sinduhije is het een avond onvervalst lachen en genieten. Via deze link vind je alle speeldata in verschillende theaters in Nederland.

Moeder Lynn en dochter Kyra reizen samen naar Taormina, om een plan te maken voor de erfenis van oma, de vakantievilla Casa Mia. Ze zijn de afgelopen jaren uit elkaar gegroeid, maar hopen dat de zon, de pasta en de afwikkeling van oma’s testament hun band weer versterkt. Ze rekenen alleen niet op een boel oud zeer, een onuitgenodigde zus én een plots oplaaiende bosbrand. Samen met een zeer bemoeizuchtige makelaar worden ze van de buitenwereld afgesloten. Dan rest er maar één optie: de fles limoncello en álle beerputten wagenwijd open…

Anders gebruikt
t/m 6 oktober 2024, Boterhal, Hoorn
De Boterhal opent het nieuwe cultuurseizoen met Anders gebruikt, een dubbelexpositie van de Italiaanse kunstenaar Michele Ferrari en de Nederlandse kunstenaar Henk van Gerner. Het werk van beide kunstenaars wordt vertegenwoordigd door galerie Conny van Kasteel in Egmond aan Zee en Galerie Balderi in Milaan en die brengen het duo nu samen in de Hoornse Boterhal.

Michele Ferrari (1969) woont en werkt in Milaan en legt zich als kunstenaar toe op artistiek hergebruik. Voor zijn werk gebruikt hij uitsluitend voorwerpen die anders worden weggegooid en geeft er een eigen vorm en identiteit aan. ‘Aan afgedankte materialen geef ik een nieuwe kans, een nieuw leven,’ aldus Ferrari.

Vondsten uit Fort Vechten
t/m 31 oktober 2024,Rijksmuseum van Oudheden, Leiden
Het Romeinse fort bij Vechten, in de provincie Utrecht, is een van de grootste en tegelijk een van de minst bekende forten langs de Romeinse limes in Nederland.

Het Rijksmuseum van Oudheden is al bijna tweehonderd jaar betrokken bij archeologisch onderzoek in Vechten. De afgelopen jaren zijn veel vondsten afkomstig uit deze plaats aan de collectie toegevoegd.

De honderd bijzonderste objecten zijn voor deze tentoonstelling geselecteerd, waaronder een aantal bijzondere helmen, een gezichtsmasker, luxe aardewerk en schoenzolen in alle soorten en maten. Via deze link lees je meer over de expositie.

BELGIË

Margaretha – keizersdochter tussen imago en macht
tot en met 5 januari 2025, MOU Museum Oudenaarde
Het MOU pakt dit najaar uit met een primeur: voor het eerst wordt een internationale tentoonstelling gewijd aan een bijzondere vrouw: Margaretha van Parma, dochter van Keizer Karel en dienstmeid Johanna Van der Gheynst, in haar geboortestad Oudenaarde.

Met portretten en prachtobjecten die Margaretha koesterde of waarvoor zij de opdracht gaf, die voor het eerst in vijfhonderd jaar weer samenkomen, waaronder een schitterende feestdis die ‘het feest van de eeuw’ evoceert. Via deze link vind je alle details van deze tentoonstelling.

PARIJS

Naissance et renaissance du dessin italien
12 oktober 2024 t/m 12 januari 2025, Fondation Custodia, Parijs
Museum Boijmans van Beuningen is een van de belangrijkste musea van Nederland, met een van de vooraanstaandste verzamelingen oude tekeningen ter wereld.

Fondation Custodia laat je in Parijs kennismaken met deze prestigieuze collectie, tijdens een tentoonstelling van de honderdtwintig mooiste Italiaanse schetsen uit de vijftiende en zestiende eeuw, van de hand van onder anderen Leonardo da Vinci, Rafaël, Michelangelo, Veronese en Correggio.